احیای برجام در وقت اضافه
در ساعات اخیر در فضای مجازی گفته شده است که دولت بایدن برای احیای سریع برجام «پیام مهمی» برای رئیس جمهور منتخب فرستاده است و هدف از این اقدام هم افزایش شانس پیروزی کامالا هریس در مقابل دونالد ترامپ عنوان شده است. متعاقب انتشار این اخبار پرسش‌هایی از نگارنده درباره صحت و سقم آن و امکان احیای برجام در همین سه ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا مطرح شده است.
در پاسخ می‌توان گفت که اولا اطلاعی از صحت و سقم این پیام ندارم، اما احتمال ارسال پیامی مبنی بر آمادگی دولت بایدن برای مذاکره با دولت جدید ایران وجود دارد و این اتفاق تازه و عجیبی هم نیست؛ با این حال، بعید است که این پیام حاوی تاکید واشنگتن مبنی بر ضرورت احیای سریع برجام در همین فاصله زمانی اندک تا انتخابات نوامبر باشد.
ثانیا آنچه باعث می‌شود که در ارسال پیامی با این مضمون تردید جدی کرد، این که برجام اساسا مساله جامعه آمریکا نیست تا احیای آن تاثیری شگرف بر انتخابات بر جای بگذارد و شانس پیروزی یک نامزد را افزایش و موجب باخت دیگری شود. به طور کلی، مسائل سیاست خارجی جزو اولویت‌های رای دهندگان آمریکا نیست و تاثیر آن‌ها در انتخابات معمولا غیر مستقیم است. مسائل داخلی اولویت نخست آمریکایی‌هاست. اما در این دوره انتخاباتی، جنگ غزه مهم‌ترین مساله خارجی تاثیرگذار بر جهت دهی انتخاباتی بخشی از جامعه رای دهنده آمریکا است. تقریبا می‌توان گفت که در این چند دهه اخیر عاملی خارجی این چنین وارد متن انتخابات آمریکا نشده است.
اهمیت نقش این عامل هم در ایالت‌های کلیدی است که دو نامزد جمهوری‌خواه و دموکرات رقابت بسیار نزدیکی دارند و اکثرا رنگ انتخاباتی این ایالت‌ها میان آبی و قرمز در نوسان بوده است.
اما برجام با وجود این که جزو پرونده‌های خارجی مهم آمریکا در سال‌های اخیر بوده است، عملا تاثیر مستقیم خاصی بر جهت دهی انتخاباتی در این کشور ندارد. تاثیر جنگ اوکراین نظر به هزینه‌های هنگفت آمریکا در کمک به کییف بیشتر از مسائلی، چون برجام است. البته ناگفته نماند که آنچه درباره برجام تا حدود کمی بر بخشی از رای دهندگان آمریکا «احتمالا» اثرگذار بوده است، وعده خروج از این توافق در جریان رقابت‌های انتخاباتی ۲۰۱۵ بود و یکی از دلایلی (و نه همه آن‌ها) که باعث شد دونالد ترامپ در آن سال چنین وعده‌ای بدهد، کسب رضایت اوانجلیست‌های تندروی طرفدار اسرائیل در جریان مسیحی صهیونیستی بود.
اگر واقعا چنان که گفته شده است احیای برجام این اندازه در انتخابات آمریکا می‌تواند اثرگذار باشد که شانس هریس را افزایش دهد و آمریکا به خاطر آن بخواهد سریعا به این توافق بازگردد، لزوما ابتدا خود بایدن از قبل و سپس هریس از چند روز پیش می‌بایست وعده احیای برجام را در فعالیت انتخاباتی خود علم می‌کردند.
اما به نظر می‌رسد، اتفاقا احیای برجام و رفع تحریم‌ها در این شرایط منطقه‌ای حساس نتیجه معکوس و منفی برای دولت بایدن دارد و در این وضعیت که اسرائیل درگیر مهم‌ترین جنگ تاریخ خود است، امضای این توافق می‌تواند به جنجالی داخلی در آمریکا تبدیل شود که قبل از جمهوری‌خواهان، اعتراض شدید بخشی از دموکرات‌ها را به دنبال خواهد داشت. به هر حال بعید است که مذاکرات میان آمریکا و ایران قبل از انتخابات آمریکا به توافقی ختم شود.
باید توجه داشت که تمامی این شائبه‌ها از آن جا نشات می‌گیرد که روزنامه کویتی الجریده به نقل از منابع خود نوشت: نمایندگان طرف آمریکایی سه شنبه گذشته به ایرانی‌ها ابلاغ کرده اند که دولت جو بایدن آماده گفتگو برای بازگشت سریع به توافق هسته‌ای امضا شده در سال ۲۰۱۵ میلادی پس از وارد کردن اصلاحات ساده در آن است.
با این وجود، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفت واشنگتن به همه تحریم‌هایی که علیه ایران وضع کرده ادامه خواهد داد.
«متیو میلر»، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در یک نشست مطبوعاتی در پاسخ به سوالی در ارتباط با ادعا‌های حقوق بشری درمورد ایران گفت: ما به اجرای همه تحریم‌های خود علیه ایران که تعدادی از آن‌ها را به خاطر حقوق بشر اعمال کرده‌ایم ادامه می‌دهیم.
میلر در ادامه این نشست مطبوعاتی گفت واشنگتن بیش از ۶۰۰ تحریم و محدودیت صادراتی را علیه ایران به بهانه‌های مختلف که آن‌ها را شامل ادعا‌های «حمایت از تروریسم، اقدام خصمانه علیه همسایگان و حقوق بشر» می‌خواند، وضع کرده است.
او همچنین در بخش دیگری از اظهاراتش به تکرار گفته‌های مقام‌های اطلاعاتی آمریکا درباره اینکه ایران از اعتراضات علیه بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل در خاک ایالات متحده حمایت می‌کند پرداخت و گفت: ما اطلاعات درباره حمایت ایران از اعتراضات در آمریکا را داشته و آن را علنی ساخته‌ایم. اما من درباره یک اعتراضات خاص صحبت نمی‌کنم. مدیر سازمان اطلاعات ملی آمریکا گفته که اکثریت معترضان در آمریکا هیچ ارتباطی با نفوذ ایران ندارند و این یک حقیقت مهم است.
