احیای جنگل‌های زاگرس کلید خورد
نقی شعبانیان روز پنجشنبه در سفر به چهارمحال و بختیاری و با حضور در نشستی با استاندار و جمعی از مدیران این استان با هدف احیا و مدیریت جنگل‌های زاگرس اظهار داشت: جنگل‌های زاگرس از بهترین اکوسیستم‌های جنگلی ایران و جهان به شمار می‌رود و نقش این بوم‌سازگان برای دنیا بسیار مهم است.
وی با اشاره به وجود ۶ میلیون هکتار جنگل زاگرس در ایران تصریح کرد: این پهنه جنگلی در مناطق خشک و نیمه‌خشک کشور واقع شده و از همین رو جزو بوم‌سازگان حساس کشور محسوب می‌شود.
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور از جنگل‌های زاگس با عنوان سرمایه‌های عظیم کشور یاد کرد و گفت: کاهش آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی، تولید آب، مهار ریزگرد‌ها و جلوگیری از فرسایش خاک از جمله کارکرد‌های مهم جنگل‌های زاگرس به شمار می‌رود، اما این منوط به آنست که این جنگل‌ها به درستی مدیریت شود.
شعبانیان تاکید کرد: اگر زاگرس آسیب ببیند کل کشور آسیب می‌بیند و دنیا هم تحت تاثیر آن قرار می‌گیرد از همین رو باید تمام توان و عزم خود را بر حفظ و احیای این جنگل‌ها قرار دهیم.
وی با انتقاد از کم‌توجهی‌های گذشته در خصوص حفظ جنگل‌ها از جمله جنگل‌های زاگرس اظهار داشت: در حالی که در برنامه ششم توسعه قرار بر این بود تا تولید نهال در کشور از ۷۲۰ میلیون به ۱۴۰ میلیون نهال برسد، اما یک سوم این برنامه هم اجرا نشد.
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور ادامه داد: همچنین بر اساس ماده ۱۵ قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی هدفگذاری شده بود تا از سال ۸۹ تا ۹۹ طی ۱۰ سال سرانه فضای سبز کشور از یک‌هزار و ۷۰۰ مترمربع به ۲ هزار و ۵۰۰ متر برسد که تاکنون ۲ مترمربع هم به آن اضافه نشده است.
شعبانیان در خصوص طرح تولید و کاشت یک میلیارد نهال در کشور که در دولت سیزدهم اجرایی شده بود نیز گفت: در استان‌های کشور اقدامات خوبی در این خصوص شکل گرفت، اما در سطح ملی جدیتی را برای اجرای شایسته آن شاهد نبودیم و حمایت مالی از این طرح در حد صفر بود.
وی تصریح کرد: با وجود این در حال حاضر هم در کشور و هم در دنیا حفظ جنگل‌ها بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است و در کشور عزم ملی برای حفظ و احیای جنگل‌های زاگرس را در دستور کار داریم و به همین منظور با سفر‌های استانی و آسیب‌شناسی از وضعیت فعلی جنگل‌ها در صدد تدوین سند و اجرای آن هستیم.
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور افزود: نکته قابل توجهی که در این دولت شاهد آن هستیم هم‌افزایی بین‌بخشی است به طوری که سازمان برنامه و بودجه نیز به این موضوع ورود جدی پیدا کرده است و با تعیین نماینده ویژه تلاش دارد تا سازمان منابع طبیعی را در این راستا یاری دهد.
شعبانیان با یادآوری اینکه طرح حفظ و احیای جنگل‌های زاگرس در قالب مدیریت اجتماعی به مرحله اجرا می‌رسد، افزود: مدیریت اجتماعی مدنظر ما مدیریت با کمک مردم است.
وی یادآور شد: در تدوین بسته مدیریت جنگلداری اجتماعی در هر استانی یک نمونه الگویی دست‌کم برای یک حوضه آبخیز تدوین و اجرا می‌کنیم و در این میان مجریان اصلی مردم هستند و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری نقش حمایتی دارد.
نماینده ویژه رییس سازمان برنامه و بودجه در حفظ و احیای جنگل‌های زاگرس نیز در این نشست افزود: نمی‌توان جنگل را حفظ کرد، اما توسعه منطقه و معیشت جوامع محلی را نبینیم و درآمد‌های جایگزین برای آن‌ها ایجاد نکنیم از همین رو این موضوع را به طور جد در دستور کار خود قرار داده‌ایم.
فرخ مسجدی افزود: با وجود تمام تلاش‌هایی که در سال‌های گذشته در راستای حفظ و احیای جنگل‌های زاگرس انجام شده است، اما همچنان هم در سطح کلان و هم در استان‌ها با مشکلاتی روبرو هستیم و جنگل‌ها حال و روز خوبی ندارند.
وی هم‌افزایی بین‌دستگاهی و توجه به روش‌ها و دیدگاه‌های علمی را لازمه حفظ و احیای جنگل‌های زاگرس عنوان کرد و گفت: رفتار‌ها باید علمی و مشارکتی باشد.
نماینده ویژه رییس سازمان برنامه و بودجه کشور با انتقاد نسبت به نگاه بخشی در کشور اظهار داشت: چالشی که در گذشته وجود داشته است حاکم بودن دیدگاه بخشی در بین سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی بوده است بطوریکه هر دستگاهی بدون هم‌افزایی و گاهی هم مغایر با دستگاه‌های دیگر فعالیت داشته است.
مسجدی تاکید کرد: از همین رو در گام اول باید هم‌افزایی بین بخشی بین دستگاه‌ها شکل گیرد چراکه سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری به تنهایی نمی‌تواند از عهده حفظ و احیای جنگل‌ها برآید و به نتیجه مطلوب نمی‌رسیم از همین رو همگان در این خصوص رسالت و وظیفه دارند.
وی ادامه داد: در کنار هم‌افزایی بین‌بخشی باید مشارکت مردم را نیز جلب کرده و منافع جنگل را با منافع ساکنان بومی هم‌جهت کنیم.
نماینده ویژه رییس سازمان برنامه و بودجه یادآور شد: مدیریت باید به صورت حوضه‌ای باشد و نمی‌توان جنگل را حفظ کرد و توسعه منطقه و معیشت جوامع محلی را نبینیم و باید در این خصوص نیز برنامه‌های موثری داشته باشیم.
استاندار چهارمحال و بختیاری نیز در این نشست تشکیل ستاد دائمی جنگل‌های زاگرس را خواستار شد و گفت: تلاش خود را برای حفظ و احیای جنگل‌های زاگرس در استان به کار گرفته‌ایم، اما انجام شایسته این برنامه نیازمند عزم ملی است و می‌طلبد ستاد دائمی در این خصوص راه‌اندزای شود.
غلامعلی حیدری افزود: اگر همزمان با احیای جنگل‌های زاگرس، توسعه استان‌های زاگرس‌نشین نیز شکل گیرد، مکمل یکدیگر می‌شوند و به نتایج مطلوبی می‌رسیم.
وی تصریح کرد: آموزش و فرهنگسازی جوامع محلی، تجهیز محیط‌زیست و منابع طبیعی، احیا و کاشت درخت بلوط و احیای روستا‌ها از جمله راهکار‌های پیشنهادی برای حفظ و احیای جنگل‌های زاگرس است.
تخریب ۶۰ هزار هکتار از جنگل‌های زاگرس در استان
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری نیز در این نشست، مساحت جنگل‌های زاگرس این استان را ۳۲۸ هزار هکتار عنوان کرد و گفت: از این میزان تاکنون ۶۰ هکتار هکتار به واسطه خشکسالی و آفت تخریب و آلوده شده است.
اصغر احمدی افزود: گونه غالب جنگل‌های زاگرس استان بلوط است که برآورد اولیه برای مهار آلودگی شکل گرفته در این بوم‌سازگان ۵۰۰ میلیارد ریال است.
به گفته وی، هر ساله یک‌هزار هکتار از جنگل‌های زاگرس محلول‌پاشی می‌شود که در مقابل میزان آلودگی شکل گرفته کافی نیست.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: عوامل طبیعی شاید قابل کنترل نباشد، اما با انجام اقدامات احیایی می‌توان اقلیم را به حالت اولیه بازگرداند و جنگل‌های ارزشمند زاگرس که تنفس‌گاه کشور به شمار می‌روند را حفظ کرد.
احمدی، مشارکت مردم را لازمه اجرای بهتر برنامه‌ها عنوان کرد و گفت: ظرفیت دولتی به تنهایی کافی نیست و می‌طلبد مردم نیز در این خصوص مشارکت و همکاری کنند.
زاگرس بزرگترین ناحیه رویشی و جنگلی کشور با وسعت بیش از ۶ میلیون هکتار ۴۱.۹ درصد جنگل‌های کشور را به خود اختصاص داده است.
این جنگل‌ها از سردشت آذربایجان غربی تا فیروزآباد استان فارس امتداد دارد و گونه گیاهی بیشتر این جنگل‌ها بلوط ایرانی است، اما سایر گونه‌ها نظیر بادام، کیکم و گلابی وحشی نیز در این ناحیه رویش دارد.
جنگل‌های زاگرس با توجه به زادآوری محدود و پایین، اکوسیستمی شکننده دارد از همین رو جزو جنگل‌های حفاظتی و حمایتی قرار گرفته است.
به گفته کارشناسان، تغییرات اقلیمی، گسترش آفت و بیماری، خشکسالی، سدسازی، معدن کاوری، چرای بی‌رویه دام، آتش سوزی، هجوم ریزگرد‌ها و اجرای طرح‌های عمرانی از مهمترین عوامل تهدید و تخریب جنگل‌های زاگرس به شمار می‌آید و با وجود برنامه‌هایی که تاکنون برای حفظ و احیای این جنگل‌ها اجرا شده، اما همچنان حال این جنگل‌ها خوب نیست.
بر اساس آخرین آمار‌های رسمی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور بیش از یک میلیون و ۴۳۰ هزار هکتار از جنگل‌های زاگرس کشور دچار خشکیدگی، آفت و تخریب شده است.
