چرا کرزای به میانجیگری عربستان سعودی برای مذاکره با طالبان نیاز دارد؟

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب- ترجمه عبدالله رضایی: حامد کرزای رئیس جمهور کشور افغانستان به منظور جستجوی راهی برای متقاعد کردن طالبان برای پیوستن به مذاکرات صلح، به عربستان سفر نمود. علی رغم اینکه امکان حمایت مالی ریاض از طرح مذاکرات صلح با طالبان وجود دارد، اما ریاض برای مشارکت در این پروسه، بسیار محتاطانه عمل می کند.

حامد کرزای رئیس جمهور افغانستان، برای جلب موافقت رهبران عربستان سعودی برای ایفای نقش و میانجیگری اجرایی کردن طرح جدید مطرح شده در افغانستان، یعنی مذاکرات صلح با طالبان، به این کشور سفر نمود.

آگاهان معتقدند که ممکن است چنین حمایتی از جانب کشور عربستان، موجب ارتقای اعتبار کرزای در مذاکرات مذکور شده و سبب شود که طالبان در یابد که نه فقط دولت ضعیف افغانستان بلکه جامعه جهانی خواهان مذاکرات سطح بالا با این گروه است.

اما مقامات کشور عربستان در استقبال ابتدایی خود از حامد کرزای و همچنین ماموریتی که وی بدان سبب رهسپار عربستان گردیده، برخورد دلسرد کننده ای نشان دادند، آنان پیش شرطی مبنی بر اعلام جدایی کامل و مرزبندی رسمی طالبان با القاعده را برای مشارکت خود در فرایند مذکور تعیین کرده اند و همچنین وقتی که کرزای در ابتدا به قصد زیارت اماکن مقدسه وارد این کشور شد، توسط یک شاهزاده رده پایین مورد استقبال قرار گرفت، موضوعی که زمینه ساز این تصور در اذهان عموم شد که عربستان با این کار قصد داشته است که سطح انتظارات کرزای را از این سفر کاهش دهد.

علاوه بر این، اینگونه به نظر می رسد که از هنگامی که طرح کرزای مبنی بر انجام مذاکرات صلح با طالبان در اجلاس لندن مورد تایید و پشتیبانی جامعه جهانی قرار گرفت، حامیان خارجی وی تلاش چندانی برای جلب اعتماد طالبان صورت نداده اند و تنها ترجیح می دهند که برنامه ها برای جلب ستیزه جویان رده پایین طالبان متمرکز شود.

مصطفی العانی ، مسول بخش مطالعات امنیتی و تروریسم مرکز تحقیقاتی خلیج فارس در دوبی، تصریح می کند که، "من فکر نمی کنم که کرزای در ماموریت خود برای جلب موافقت مقامات سعودی برای مشارکت در فرایند صلح با طالبان به موفقیت قابل توجهی دست یابد. "

رویکرد سعودی ها نسبت به مشارکت در فرایند مذاکرات صلح با طالبان چیست؟

آقای العانی می گوید، دو مسئله در کاهش علاقه سعودی ها برای کمک به کرزای نقش موثری دارند، مورد اول این است که همواره حرف و حدیث های بسیاری در رابطه با مشروعیت کرزای در محافل گوناگون وجود داشته است، چرا که وی در پس تانکهای اشغالگران و از واشنگتن پا به این کشور گذاشته و مسوولیت اداره امور را به عهده گرفته است.

و مورد دوم این است که علی رغم اینکه سعودیها روابط نزدیکی با طالبان در هنگام تصدی گری آنان در افغانستان یعنی از 1996 تا 2001 داشته اند، روابط این دو از هنگامی که ملا محمد عمر، رهبر طالبان درخواست مقامات سعودی مبنی بر استرداد اسامه بن لادن رهبر گروه القاعده به این کشور را رد کرد، به تیرگی گرائیده است.

منبع مطلع دیگری دلیل عدم رغبت عربستان به میانجیگری را این گونه شرح می دهد که عربستان صعودی از مذاکره با کشوری که در آن امورات مسلمانان سنی توسط یک دولت سکولار اداره می شود، احساس خوبی ندارد.
از دیگر علل سفر کرزای به عربستان درخواست برای کمک مالی از این کشور اعلام گردیده است. عربستان صعودی به تازگی تعهد نموده که علاوه بر 200 میلیون دلاری که در سال گذشته قول داده بود، 150 میلیون دیگر نیز امسال در راستای توسعه افغانستان، به این کشور پرداخت نماید. اما منابع دیپلماتیک می گویند که هیچ کدام از این مبالغ تا کنون به دست افغانستان نرسیده است. آقای العانی تصریح می کند که وجود نگرانی هایی مبنی بر عدم مصرف صحیح کمک های مالی کشور های خارجی در جهت توسعه افغانستان و همچنین اختلاص بخشی از این مبالغ توسط برخی اعضای فاسد دولت کرزای، دلایل اصلی عدم تحقق این کمک ها بوده اند.

این در حالی است وحید عمر، سخنگوی کرزای، هرگونه استقبال سرد از کرزای در عربستان سعودی را رد کرده و بیان داشته است: "ورود آقای رئیس جمهور به عربستان و سفر ایشان به جده، مکه و مدینه فقط و فقط به منظور انجام شعائر مذهبی بوده است." همچنین وی افزوده است که بازدید رسمی کرزای از عربستان سعودی، از زمان ورود وی به ریاض آغاز شده بود.

انجام هرگونه معامله ای مستلزم وجود پشتیبانی خارجی

به نظر می رسد نهایی کردن و به سرانجام رساندن هر گونه معامله ای، مستلزم حمایت قاطع بازیگران اصلی بین المللی در مسئله افغانستان است.

در این زمینه ، به عنوان مثال می توان به مذاکرات صورت گرفته با گلب الدین حکمتیار اشاره کرد. عارف نورزای ، یکی از وزرای دولت سابق افغانستان، کسی که در تسریع فرایند مذاکره بین کابل و گلب الدین حکمتیار نقش مهمی داشته است می گوید، روند مذاکرات خوب و روبه پیشرفت است، اما این مذاکرات محتاج حمایت همه جانبه جامعه بین الملل است. علی رغم اینکه وی از ابراز هرگونه جزئیات دیگری خودداری نموده است، گروههای مختلف بین المللی نسبت به انجام هرگونه معامله با کسانی که در گذشته از ناقضان جدی حقوق بشر در افغانستان بوده اند، هشدار داده اند.

کارشناسان مسائل مربوط به طالبان همچون برخی اعضای سابق این گروه، معتقدند که ستیزه جویان طالبان در انتظار یک تضمین عینی هستند تا اطمینان یابند که حامیان خارجی کرزای به درخواست های اصلی این گروه توجه کافی را دارند، این درخواست ها عبارتند از خروج کامل نیروهای خارجی از افغانستان، آزاد شدن تمامی اعضای زندانی شده ی طالبان و خروج نام اعضای اصلی این گروه از لیست تروریست ها توسط سازمان ملل متحد.

وحید مجدا، عضو سابق طالبان و تحلیلگر کنونی مسائل مربوط به این گروه می گوید، دولت افغانستان قادر به انجام خواسته های ما نیست، برای اجابت این خواسته ما باید با دولت ایالات متحده گفتگو کنیم نه با دولت افغانستان .
لازم به ذکر است که لیست بین المللی تروریست ها، که توسط سازمان ملل تدوین گردیده است، بزرگترین مانع در مسری تحقق مذاکرات است ، چرا که حتی برخی رهبران سابق طالبان که اکنون نقش میانجی را دارند، به دلیل اینکه نامشان در این لیست قرار دارد، از انجام هرگونه مسافرت خارجی منع شده اند.

پیش از کنفرانس لندن، سازمان ملل متحد تصمیم گرفت به نشانه صلح و دوستی و حسن نیت خود در آغاز مذاکرات، نام پنج نفر از رهبران سابق طالبان را از لیست بین المللی تروریست ها خارج کند، هم اکنون تعداد کل اعضای کنونی و سابق طالبان که نامشان در این لیست قرار دارد بیش از صد و چهل نفر می باشد.

عبدالوکیل متوکل، کسی که در دوران تصدی گری طالبان در افغانستان، وزیر خارجه دولت این گروه بوده است و همچنین یکی از پنچ نفریست که نامش از لیست مذکور خارج گردیده، می گوید که این حرکت ، بسیار خوب است، اما واقعا کافی نیست. سازمان ملل برای نشان دادن حسن نیت خود باید به این روند ادامه دهد.

گفتنی است که آقای متوکل در کنار سه تن دیگر از مقامات سابق طالبان، وحید مجدا، ارسلان رحمانی و عبدالحکیم مجاهد تصریح می کند که اطلاع مبسوطی از تلاش هایی که در عربستان سعودی در جهت جبران کمبود فعالیت های میانجیگرانه برای صلح، در جریان بوده است، در دست نیست.
رستم شاه محمد، سفیر سابق پاکستان در افغانستان می گوید، صرف خارج کردن اسم برخی از اعضای طالبان از لیست سازمان ملل، چاره ی کار نیست، چرا که مسئله ی اساسی فقدان اعتماد متقابل است و طالبان معتقد است که آمریکا تنها هدفش از آمدن به اینجا اشغال کشور بوده است.

وی می افزاید، عربستان سعودی برای شروع این فرایند می تواند کمک های موثری بکند، اما پس از شروع فرایند مذاکرات، این نقش پاکستان که بسیار مهم تر و حیاتی تر خواهد بود.

وی معتقد است که طالبان هیچ حامی دیگری به جز پاکستان ندارد، و علی رغم وجود تنش های بسیار با اسلام آباد، شورشی های طالبان می دانند که پاکستان هنوز هم امن ترین پناهگاه برای آنان است.

بن آرنولدی/کریستین ساینس مانیتور