پای لنگ اینترنت در روز‌های بی‌برقی
«اختلالات ایجاد شده به علت قطعی برق سایت‌های اپراتور‌های همراه و نا کارامدی تجیزات ذخیره کننده برق بوده است.» این آخرین اظهار نظر وزارت ارتباطات در خصوص اختلال شبکه اینترنتی کشور بود.
این اظهار نظر‌ها در حالی مطرح می‌شود که تنها عامل اختلال در شبکه مربوط به قطع برق نیست و عوامل مختلفی در آن نقش دارند.
یکی از مشکلاتی که اپراتور‌ها مرتب به آن می‌پرداختند کمبود بودجه و عدم تامین منابع مالی برای بهبود زیرساخت‌های ارتباطی بود، با همین بهانه نیز سال گذشته نامه‌ای سرگشاده به شهید رییسی نوشته و درخواست افزایش تعرفه ۱۰۰درصدی اینترنت را داشتند.
پس از بررسی‌های صورت گرفته نهایتا در دولت سیزدهم، تعرفه اینترنت اپراتور‌های ارتباطی حدود ۳۰ تا ۳۴ درصد افزایش یافت.
البته این افزایش تعرفه با تعهدات مشخصی مثل افزایش تعداد سایت‌های نسل پنجم (۵G) به ۱۰ درصد تا پایان سال ۱۴۰۳، افزایش پوشش نسل چهارم و افزایش ۳۰ درصدی سرعت اینترنت نهایتا ظرف ۶ ما بود که امروز به صورت شفاف مشخص نیست تا امروز چه میزان از این تعهدات از سوی اپراتور‌ها محقق شده است.
تعهداتی که اجرای آن‌ها شفاف نیست
همانطور که گفته شد سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در شب اعلام افزایش تعرفه شرایط گفته شده را با جزئیات کمی اعلام کرد، به عنوان نمونه اپراتور‌ها متعهد شده‌اند تا پوشش شبکه ۵G را گسترش داده و تا پایان سال ۱۴۰۳، ۱۰ درصد از سایت‌های خود را به این فناوری مجهز کنند، حالا در ماه‌های منتهی به پایان سال ۱۴۰۳ خبری از اعلام وضعیت توسعه شبکه ۵G در کشور نیست، یا اینکه قرار بود افزایش پوشش نسل چهارم (۴G) به ۹۶ درصد از مناطق کشور تا پایان سال ۱۴۰۳ برسد، اما نه دولت قبل آمار دقیقی از روند کار اعلام کرد و نه این دولت تکلیف اپراتور‌ها را مشخص نکرده و پیشرفت کار را گزارش نکرده است.
این تعهدات به‌صورت الحاقیه به پروانه فعالیت اپراتور‌ها اضافه شده و در صورت عدم اجرای آن‌ها در موعد مقرر، جریمه‌هایی برای اپراتور‌ها در نظر گرفته خواهد شد، اما این جریمه‌ها چه میزان بوده و چه زمانی اعمال می‌شود برای مشترکین نامعلوم است که نشان از عدم شفافیت در این حوزه دارد.
اپراتور‌ها از تعهدات خود ۱۰ درصد عقب بودند
پس از افزایش تعرفه‌های اینترنت در دی‌ماه ۱۴۰۲، اپراتور‌های ایرانی تعهداتی را برای بهبود کیفیت خدمات پذیرفتند. اما بر اساس گزارش‌های منتشرشده در اردیبهشت ۱۴۰۳، میانگین سرعت اینترنت همراه اول از ۱۲.۱۳ مگابیت بر ثانیه به ۱۳.۵۶ مگابیت بر ثانیه و ایرانسل از ۱۰.۸۹ به ۱۲.۳۶ مگابیت بر ثانیه افزایش یافته بود.
با این وجود عیسی زارع پور وزیر ارتباطات دولت سیزدهم، در خرداد ۱۴۰۳ اعلام کرد که اپراتور‌ها حدود ۱۰ درصد از تعهد افزایش سرعت اینترنت عقب هستند.
سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نیز با هدف پایش مستمر پیشرفت تعهدات اپراتور‌ها سامانه‌ای به نام «نت‌سنج پلاس» را راه اندازی و معرفی کرد.
برق اینترنت را با خود می‌برد
وزارت ارتباطات این روز‌ها میگوید پاره‌ای از مشکلات در خصوص اختلال در شبکه به خرابی باتری‌های سایت‌های اپراتور‌ها بر می‌گردد و سازمان رگولاتوری در حال رایزنی با اپراتور‌ها برای حل این مشکل است، اما این سوال پیش می‌آید که چرا از گذشته تمهیداتی برای چنین شرایطی در نظر گرفته نشده که کاربران با علاوه بر چالش برق با مشکلات عدم دسترسی به اینترنت مناسب مواجه باشند آنهم در حالی که این روز‌ها بسیاری از کسب و کار‌ها دور کار بوده و دانش‌آموزان ناچار به آموزش غیرحضوری هستند.
از سوی دیگر اینکه اختلال اینترنت همزمان با قطعی برق می‌تواند به دلایلی همچون وابستگی تجهیزات شبکه به برق، محدودیت ظرفیت باتری پشتیبان (UPS)، وابستگی به برق مراکز داده (دیتاسنترها)، آسیب به تجهیزات ارتباطی، وابستگی فیبر نوری و شبکه ارتباطی و مشکلات در ایستگاه‌های مخابراتی (BTS) باشد.
احمدی استاد دانشگاه علم و صنعت درباره راهکارهای پیش روی وزارت ارتباطات برای ببود کیفیت شبکه میگوید: به نظر می‌رسد راه‌حل‌های زودبازده برای کاهش اثر قطعی برق بر اینترنت استفاده از باتری‌های ذخیره‌سازی (UPS) با ظرفیت بالا برای پشتیبانی طولانی‌تر، به‌کارگیری ژنراتور‌های اضطراری در مراکز داده و ایستگاه‌های مخابراتی است.
وی درباره راهکارهای بلندمدت نیز میگوید: در طولانی مدت نیز باید زیرساخت‌های شبکه به شبکه‌های مقاوم‌تر در برابر نوسانات و قطعی برق ارتقا یافته و از منابع انرژی تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی برای تأمین برق پایدار در مناطق بحرانی استفده شود.
در نهایت اینکه مشکلات اختلال اینترنت در شرایطی مانند قطعی‌های گسترده برق یا ضعف زیرساخت‌های پشتیبان بیشتر خود را نشان می‌دهد و منجر به اختلال اینترنت در مقیاس گسترده می‌شود، هر چند به نظر می‌رسد اگرچه بهبود‌هایی در سرعت و کیفیت اینترنت مشاهده شده است، اما اپراتور‌ها هنوز به‌طور کامل به تعهدات خود عمل نکرده‌اند و نیاز به تلاش بیشتری برای تحقق کامل آن‌ها وجود دارد.
