چگونه سطح کلسترول سالم را حفظ کنیم؟
کاهش سطح کلسترول LDL برای سلامت قلب مفید است، اما در برخی موارد، افت بیش‌ازحد آن می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات زمینه‌ای باشد. در ادامه، نکاتی را که باید درباره‌ی این موضوع بدانید مرور می‌کنیم.
کلسترول ماده‌ای مومی‌شکل و چربی‌مانند است که در خون و تمام سلول‌های بدن یافت می‌شود. اگرچه در سال‌های اخیر، کلسترول به دلیل ارتباطش با افزایش خطر بیماری‌های قلبی شهرت بدی پیدا کرده است، اما در واقع ماده‌ای حیاتی است که برای بسیاری از عملکرد‌های بدن ضروری است.
به‌طور کلی، دو نوع اصلی از کلسترول وجود دارد: لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) و لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL). سطح بالای LDL، که به‌عنوان «کلسترول بد» نیز شناخته می‌شود، می‌تواند منجر به تجمع پلاک در دیواره‌ی شریان‌ها، تنگ شدن آنها و افزایش خطر حمله قلبی و سکته شود. در مقابل، سطح بالای HDL یا «کلسترول خوب» می‌تواند خطر بیماری قلبی و سکته را کاهش دهد، زیرا کلسترول را به کبد بازمی‌گرداند تا تجزیه شده و از بدن دفع شود.
هرچند کاهش سطح LDL معمولاً توصیه می‌شود، اما گاهی ممکن است این میزان بیش از حد کاهش یابد که می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات زمینه‌ای باشد. در گفت‌وگویی با تیم OnlyMyHealth، دکتر آجی شاه، مدیرعامل آزمایشگاه «Neuberg Ajay Shah» در بمبئی، این موضوع را با جزئیات بررسی کرده‌اند.
کلسترول LDL چیست؟
LDL نوعی از کلسترول است که اغلب «کلسترول بد» نامیده می‌شود، زیرا سطح بالای آن می‌تواند باعث تجمع پلاک در دیواره‌ی سرخرگ‌ها شده و خطر بیماری‌های قلبی و سکته را افزایش دهد.
خود کلسترول ذاتاً ماده‌ای مضر نیست، چراکه بدن برای عملکرد صحیح سلول‌ها به آن نیاز دارد؛ اما مقدار زیاد LDL می‌تواند به دیواره‌ی رگ‌ها بچسبد، آنها را تنگ‌تر و سخت‌تر کند و در طول زمان مشکلات جدی ایجاد کند.
عوامل مختلفی از جمله رژیم غذایی ناسالم، کم‌تحرکی، سیگار کشیدن و عوامل ژنتیکی می‌توانند به بالا رفتن LDL منجر شوند.
آیا سطح LDL می‌تواند بیش از حد پایین بیاید؟ چقدر پایین بودن خطرناک است؟
دکتر شاه می‌گوید:
«سطح سالم کلسترول LDL معمولاً کمتر از ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر در نظر گرفته می‌شود. سطوح بین ۱۰۰ تا ۱۲۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر نزدیک به مطلوب هستند، در حالی که ۱۳۰ میلی‌گرم و بالاتر، به‌ویژه در افراد دارای ریسک‌فاکتور‌های دیگر، می‌تواند خطر بیماری قلبی را افزایش دهد.»
با این حال، مهم است بدانیم که سطح کلسترول LDL گاهی می‌تواند بسیار پایین‌تر از حد طبیعی بیاید که نشانه‌ی شرایط خاصی در بدن است.
بر اساس گفته‌های دکتر، سطح بسیار پایین LDL، یعنی زیر ۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر، ممکن است با افزایش خطر سکته‌ی هموراژیک (خون‌ریزی مغزی)، افسردگی و کاهش عملکرد مغزی در ارتباط باشد.
دکتر شاه تأکید می‌کند که کاهش سطح LDL در اغلب افراد، حتی اگر در ابتدا نیز پایین باشد (حدود ۷۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا کمتر)، همچنان برای سلامت قلب مفید است.
در یک متاآنالیز منتشرشده در سال ۲۰۱۸ در JAMA Cardiology، مشخص شد که کاهش LDL به میزان ۳۸/۷ میلی‌گرم در دسی‌لیتر، باعث کاهش ۲۱ درصدی در وقایع عروقی شدید مانند حمله قلبی و سکته شده است. این کاهش چه از طریق دارو‌های استاتین و چه از روش‌های دیگر حاصل شده باشد، تأثیر مشابهی داشته است—حتی در افرادی که در ابتدا سطح LDL آنها پایین بوده است.
نکته‌ی مهم‌تر اینکه کاهش بیشتر LDL باعث افزایش عوارض جانبی جدی مانند درد عضلانی، مشکلات کبدی، دیابت، سکته یا سرطان نشده است.
برای حفظ سطوح سالم کلسترول، دکتر شاه توصیه می‌کند:
• پیروی از رژیم غذایی سالم برای قلب، شامل فیبر بالا، غلات کامل، میوه‌ها و سبزیجات
• کاهش مصرف چربی‌های اشباع و ترانس که در غذا‌های فرآوری‌شده و سرخ‌کردنی وجود دارند
• افزایش فعالیت بدنی—حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش متوسط در هفته
• حفظ وزن سالم
• ترک سیگار
• مدیریت استرس و خواب کافی
علاوه بر این، دکتر شاه استفاده از دارو‌های استاتین را نیز توصیه می‌کند. او توضیح می‌دهد:
«استاتین‌ها با مهار آنزیمی در کبد که کلسترول تولید می‌کند، باعث کاهش LDL می‌شوند و خطر بیماری‌های قلبی، سکته و عوارض دیگر را کاهش می‌دهند. دارو‌های دیگری مانند ازتیمایب و مهارکننده‌های PCSK۹ نیز می‌توانند با کاهش جذب کلسترول یا افزایش دفع آن از خون، سطح LDL را کاهش دهند.» البته مصرف این دارو‌ها باید تحت نظر پزشک انجام شود.
جمع‌بندی
حفظ سطح سالم کلسترول LDL برای سلامت قلب بسیار حیاتی است، زیرا سطح بالای آن خطر بیماری قلبی و سکته را افزایش می‌دهد. اگرچه کاهش LDL به‌طور کلی مفید است، اما کاهش بیش‌ازحد آن ممکن است نشانه‌ای از مشکلات زمینه‌ای باشد.
داشتن یک سبک زندگی متعادل شامل رژیم غذایی مناسب برای قلب، ورزش منظم و مدیریت استرس می‌تواند به تنظیم طبیعی کلسترول کمک کند. در برخی موارد، استفاده از دارو‌های کاهش‌دهنده‌ی کلسترول مانند استاتین‌ها نیز ضروری خواهد بود، اما حتماً باید با مشورت پزشک انجام شود.
