تلاش‌های آمریکا برای احیای برجام با وجود خوش‌بین نبودن به نتیجه
دکتر احمد فاطمی‌نژاد با اشاره به اظهارات روز گذشته وزیر امور خارجه کشورمان مبنی بر ارسال پیام‌هایی از سوی آمریکا به ایران برای تسریع در احیای برجام و از طرف دیگر اظهارات مقامات آمریکایی مبنی بر عدم وجود چشم‌انداز روشن برای احیای برجام، در مورد این رفتارهای دوگانه آمریکایی‌ها، اظهار کرد: در حال حاضر آمریکایی‌ها آماده درگیری در یک منازعه جدید در خاورمیانه نیستند و خواهان تماس و ارتباط‌گیری با ایران اند، هرچند این ارتباطات محدود باشد. لذا من فکر می‌کنم بحث ارسال پیام از سمت آمریکا به ایران درست باشد.
وی افزود: اظهارات مقامات آمریکایی در مورد خوش‌بین نبودن به احیای برجام، بدین معنا نیست که برای آن تلاش نکنند. قطعا در پشت پرده و به صورت غیر آشکار تلاش‌هایی در جریان است، اما با توجه به بی‌اعتمادی گسترده و همچنین رفتارهای دوگانه‌ای که وجود دارد، در فضای فعلی توافق در دسترس به نظر نمی‌رسد.
عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی بیان کرد: اگر دولت آمریکا واقعا چشم‌انداز روشنی برای احیای برجام می‌دید، با اعلام آن سعی می‌کرد از این موضوع در انتخابات کنگره به نفع دموکرات‌ها استفاده کند. آمریکا چشم‌انداز روشنی برای احیای برجام نمی‌بیند، اما دست از تلاش هم برنمی‌دارد و پیام‌هایی هم که طبق گفته وزیر امور خارجه کشورمان به ایران ارسال کرده، در راستای همین تلاش‌هاست.
فاطمی‌نژاد با اشاره به اینکه احیای برجام یک برد سیاسی برای آمریکا محسوب می‌شود، بیان کرد: بنابراین اگر واقعا آمریکا چشم‌انداز روشنی برای احیای برجام متصور می‌بود، آن را اعلام می‌کرد و حتی بیشتر از آن چیزی که واقعیت دارد، آن را پررنگ می‌کرد. لذا من هم فکر می‌کنم حداقل در حال حاضر، چندان چشم‌انداز روشنی برای احیای برجام دیده نمی‌شود.
وی با بیان اینکه دولت بایدن نمی‌تواند همزمان با تمام جبهه‌ها درگیر باشد، عنوان کرد: در حال حاضر روابط آمریکا با عربستان هم مشکلاتی دارد و در طی یکی، دوسال اخیر، عربستان کاملا خلاف خواست آمریکا تصمیماتی را می‌گیرد و این اواخر هم کاملا با روسیه هماهنگ شده است و در قالب اوپک پلاس تصمیم به کاهش عرضه نفت گرفت. بنابراین بایدن انگیزه دارد بخشی از تنش‌های خود را با ایران حل کند، اما با توجه به وجود فضای بی اعتماد شدید بین طرفین، احیای برجام را قریب‌الوقوع نمی‌داند.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با اشاره به تلاش‌های کشورهایی نظیر قطر و عمان برای میانجی‌گری در مسیر احیای برجام، گفت: این‌ها همه نشان می‌دهد از سوی بازیگران مختلف تلاش‌هایی در جریان است، اما به احتمال زیاد حداقل در فضای فعلی، این مسئله چندان به نتیجه نرسد، چراکه حتی مذاکراتی که با میانجی‌گری اروپا بود هم به نتیجه‌ای نرسید.
این استاد دانشگاه ابراز عقیده کرد: من فکر می‌کنم با توجه به موضع‌گیری‌های اخیر اروپا نسبت به ایران و طرح ادعاهایی از سمت تروئیکا مبنی بر نقض قطعنامه ۲۲۳۱ از سوی ایران با فروش سلاح به روسیه، حتی امکان احتمال استفاده تروئیکا از مکانیسم ماشه هم وجود دارد و ممکن است طی هفته‌ها و ماه‌های آینده، حتی سیاست خارجی ما به دوران قبل از برجام بازگردد.
فاطمی‌نژاد با اشاره به تحریم‌هایی که اخیرا از سمت اروپا علیه ایران اعمال شده است، خاطرنشان کرد: پس از خروج آمریکا از برجام، روابط ایران و اروپا به شدت افت کرد و علی‌رغم اینکه اروپا بیان می‌کرد خواهان رفع مشکلات است، اما عملا روابط گسترده‌ای بین ایران و اروپا وجود نداشت و در این یک سال اخیری هم که اروپا در مذاکرات احیای برجام نقش میاجی‌گر را ایفا می‌کرد، نتوانست تاثیر عملی خاصی را بگذارد. لذا اکنون هم که تحریم‌هایی را علیه ایران وضع کرده است، احتمالا پیامدهای عملی خاصی را نداشته باشد، چراکه قبلا هم ایران در اغلب این حوزه‌ها تحریم بوده است.
وی با اشاره به اعمال تحریم‌های جدید از سوی آمریکا و اروپا علیه ایران به بهانه اتفاقات اخیر کشور و اظهارات مداخله‌گرایانه آن‌ها در مورد امور داخلی ایران، گفت: غرب به بهانه اتفاقات اخیر ایران، تحریم‌هایی را در قالب دفاع از حقوق بشر علیه جمهوری اسلامی اعمال کرده است و همچنین بخشی از تحریم‌های جدید با ادعای فروش سلاح‌های ایرانی به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین، وضع شده است.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل ادامه داد: در مورد تحریم‌های حقوق بشری باید گفت در روابط بین‌الملل، دولت‌ها می‌توانند هر جا احساس کنند که مسائل حقوق بشری مورد خدشه وارد شده است، واکنش نشان دهند، کما اینکه در مواردی از سوی وزارت امور خارجه ایران نیز برخی افراد به عنوان ناقض حقوق بشر مورد تحریم قرار گرفته‌اند.
فاطمی‌نژاد اضافه کرد: اما تحریم‌هایی که با ادعای فروش تسلیحات به روسیه اعمال شده، رفتاری غیرحقوقی است، چراکه ایران طبق قطعنامه ۲۲۳۱ از حدود ۲ سال پیش مجوز فروش سلاح به هر کشوری را دارد.
وی افزود: در گذشته هم که عراق به کشور ما تجاوز کرد، غرب انواع تسلیحات را به این کشور می‌فروخت و علیه ایران به کار گرفته می‌شد. در حال حاضر اگر همکاری‌هایی هم در حوزه نظامی بین دو کشور ایران و روسیه هست، همکاری‌هایی است که از گذشته هم وجود داشته است و امروز هم ادامه دارد و ارتباطی با جنگ اوکراین ندارد.
