چرا بیشترین احادیث تشیع مربوط به زمان امام صادق است؟
دلیل اینکه امام صادق (ع) به‌عنوان رئیس مذهب مشهورند، به دلیل موقعیت فوق‌العاده‌ای است که برخلاف پدران بزرگوار و فرزندان معصومشان، در اختیار آن حضرت قرار گرفت. ایشان در یک دوره انتقالی، بیشترین فراغت را برای نشر و تبیین و ترویج و تعلیم معارف قرآن و اهل بیت (ع) در اختیار داشتند.
دوران امام باقر (ع) و امام صادق (ع)، دورۀ انتقال حکومت از بنی امیه به بنی عباس، یا به تعبیر دقیق‌تر از بنی مروان به بنی‌عباس بود و درگیری‌های قدرت‌های سیاسی با یکدیگر، فرصت و فراغت به آنها نمی‌داد که کنترل فوق‌العاده و اختناق شدیدی را که در زمان سایر ائمه (ع) اعمال می‌کردند، در آن زمان هم اعمال کنند.
حدود هشتاد درصد احادیثی که در کتب حدیثی شیعه به ما رسیده است، از این دو امام بزرگوار، امام باقر (ع) و امام صادق (ع) نقل شده است؛ به خاطر فرصت و فراغت ایشان؛ واِلاّ این گونه نیست که ائمه دیگر در مقام و مرتبۀ علمی، چیزی کمتر از این دو امام بزرگوار داشتند.
چنین فرصت و فراغتی در اختیار دیگر ائمه ما قرار نگرفت. این است که مکتب تشیع، به نام امام صادق (ع) شناخته شد. شاید به لحاظ دیگری هم مذهب تشیع به جعفری مشهور شد و آن اینکه مذاهب فقهی چهارگانه اهل سنت (حنفی، مالکی، شافعی، حنبلی) هم تقریبا در عصر امام صادق (ع) شروع به شکل‌گیری کردند.
قِیلَ لِلصَّادِقِ (ع) عَلَی مَا ذَا بَنَیْتَ أَمْرَکَ فَقَالَ عَلَی أَرْبَعَةِ أَشْیَاءَ عَلِمْتُ أَنَّ عَمَلِی لَا یَعْمَلُهُ غَیْرِی فَاجْتَهَدْتُ وَ عَلِمْتُ أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ مُطَّلِعٌ عَلَیَّ فَاسْتَحْیَیْتُ وَ عَلِمْتُ أَنَّ رِزْقِی لَا یَأْکُلُهُ غَیْرِی فَاطْمَأْنَنْتُ وَ عَلِمْتُ أَنَّ آخِرَ أَمْرِی الْمَوْتُ فَاسْتَعْدَدْتُ.
به حضرت صادق (ع) عرض کردند کار خود را بر چه چیز بنا کرده‌ای؟ فرمود بر چهار چیز:
۱. فهمیدم که عمل مرا دیگری انجام نمی‌دهد. پس به کوشش پرداختم.
۲. دانستم که خداوند بر حال من اطلاع دارد خجالت کشیدم.
۳. فهمیدم روزی مرا دیگری نخواهد خورد آرامش یافتم.
۴. دانستم بالاخره بسوی مرگ می‌روم به همین جهت آماده آن شدم. (منبع: مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، بحار الأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (ط - بیروت)، ۱۱۱ جلد، دار إحیاء التراث العربی - بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳)
چند حدیث از فرمایشات امام جعفر صادق علیه السلام:
فَإِنَّمَا شِیعَةُ جَعفَر مَنْ عَفَّ بَطْنُهُ وَ فَرْجُهُ وَ اشْتَدَّ جِهَادُهُ وَ عَمِلَ لِخَالِقِهِ...
همانا شیعیان جعفر صادق کسانی هستند که
حلال خور هستند
شهوت‌شان را از حرام حفظ می‌کنند
اهل تلاش و کوشش هستند
هر کار خیری که انجام می‌دهند برای رضای خداست
مَعَاشِرَ الشِّیعَةِ کُونُوا لَنَا زَیْناً وَ لَا تَکُونُوا عَلَیْنَا شَیْناً قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً وَ احْفَظُوا أَلْسِنَتَکُمْ وَ کُفُّوهَا عَنِ الْفُضُولِ وَ قُبْحِ الْقَوْلِ‌ای شیعیان با رفتارتان موجب زینت و افتخار ما شوید و باعث سرافکندگی ما نباشید. زبانتان را حفظ کنید و از سخنان زیاده و زشت پرهیز کنید
إِنَّهُ لَا یَنَالُ شَفَاعَتَنَا مَنِ اسْتَخَفَّ بِالصَّلَاةِ
کسی که نماز را کوچک شمارد به شفاعت ما نمی‌رسد
لَا تَنْظُرُوا إِلَی طُولِ رُکُوعِ الرَّجُلِ وَ سُجُودِهِ فَإِنَّ ذَلِکَ شَیْ ءٌ قَدِ اعْتَادَهُ فَلَوْ تَرَکَهُ اسْتَوْحَشَ لِذَلِکَ وَ لَکِنِ انْظُرُوا إِلَی صِدْقِ حَدِیثِهِ وَ أَدَاءِ أَمَانَتِهِ
برای شناخت مردم به رکوع و سجود طولانی آنان نگاه نکنید، زیرا این کار برای آنان عادت شده است.
بلکه برای شناخت مردم به راستگویی و امانت داری آنان نگاه کنید
یَهْلِکُ الْمُتَّکِلُ عَلَی عَمَلِهِ وَ لَا یَنْجُو الْمُجْتَرِئُ عَلَی الذُّنُوبِ الْوَاثِقُ بِرَحْمَةِ اللَّهِ
کسی که فقط به عمل خود اعتماد دارد هلاک می‌شود. کسی که با تکیه بر رحمت خدا عمدا گناه می‌کند نجات پیدا نمی‌کند و رحمت خدا شامل حالش نمی‌شود.
