چالش جدی آبی برای کشاورزان گلستان
دمای هوا در فروردین امسال در برخی شهر‌های گلستان از ۴۲ درجه فراتر رفت؛ اتفاقی کم‌سابقه که نشان می‌دهد تغییر اقلیم و استفاده بی‌رویه از منابع زیرزمینی، مسیر کشاورزی استان را به مرز بحران کشانده است. اگرچه اداره کل هواشناسی گلستان از افزایش ۱۸ درصدی بارش‌ها نسبت به سال گذشته خبر داده، اما سطح سفره‌های زیرزمینی آن‌قدر پایین آمده که این افزایش هم نتوانسته عطش زمین را فروبنشاند.
گلستان در سال‌های اخیر به تولید محصولاتی، چون گندم، جو، کلزا و دانه‌های روغنی افتخار می‌کرد؛ محصولاتی استراتژیک که در سال گذشته با بارش‌های مناسب، استان را به رتبه دوم تولید گندم با گلوتن بالا رساند. با این حال، امسال پیش‌بینی می‌شود حدود ۱.۵ میلیون تن محصول پاییزه برداشت شود؛ اما نگرانی‌ها همچنان بر جای خود باقی است.
معاون تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی گلستان هشدار داده که کاهش بارندگی و افت آب‌های زیرزمینی، تداوم کشت محصولات پرمصرفی مانند شالی و ذرت علوفه‌ای را با مشکل روبه‌رو کرده است. با وجود این هشدارها، بیش از ۴۸ هزار هکتار از زمین‌های استان هنوز زیر کشت شالی رفته‌اند؛ محصولی که سال گذشته در ۵۴ هزار هکتار کشت شد و حالا هم با وجود توصیه به روش‌های کم‌آب‌بر مانند خشکه‌کاری، انگیزه اقتصادی بالا مانع تغییر رفتار کشاورزان شده است.
در مقابل، پنبه به‌عنوان گزینه‌ای مناسب برای شرایط کم‌آب پیشنهاد شده است. سهمیه کشت امسال ۲۹ هزار هکتار اعلام شده که پیش‌بینی می‌شود حدود ۲۲ هزار هکتار آن تحقق یابد. این در حالی است که سال گذشته تنها ۱۲ هزار و ۵۰۰ هکتار پنبه در استان کشت شد.
حال کشاورزی گلستان خوب نیست
استاندار گلستان نیز در دیدار اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس تاکید کرد: حال کشاورزی استان خوب نیست. ناترازی آب و افت منابع زیرزمینی، مردم را با فشار شدید روبه‌رو کرده است. او نسبت به کاهش برداشت گندم در سال زراعی ۱۴۰۴ هشدار داد.
نماینده ولی‌فقیه در گلستان هم در این جلسه به صراحت اعلام کرد که کشت بی‌ضابطه شالی و استفاده غیراصولی از منابع آبی، به نشست زمین در برخی مناطق انجامیده است.
آیت‌الله نورمفیدی همچنین نسبت به بی‌توجهی به تجهیز اراضی به سیستم‌های نوین آبیاری گلایه کرد و خواستار حمایت دولت از کشاورزان برای گذار به کشاورزی نوین شد.
در همین حال، خبر‌های نگران‌کننده‌ای از وضعیت کلزای استان نیز به گوش می‌رسد.
مدیرعامل بنیاد ملی گندم‌کاران اعلام کرده است که به دلیل نبود بارندگی در زمان کشت، بسیاری از زمین‌های زیر کشت کلزا سبز نشده‌اند. او گفت: امسال سطح زیر کشت کلزا از ۷۰ هزار هکتار به کمتر از ۴۰ هزار هکتار رسیده و عملکرد‌ها نیز به‌دلیل خشکسالی و سرمای خشک رضایت‌بخش نیست.
شرایط برای جو هم مشابه است؛ بیشتر کشت جو به‌صورت دیم انجام می‌شود که شدیداً به بارش وابسته است. در برخی مناطق برداشت به زیر ۷۰۰ کیلوگرم در هکتار رسیده است.
در این میان، حضور بی‌سابقه اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس در گلستان، نشان از نگرانی بالادستی‌ها دارد. کم‌کاری در اجرای پروژه‌هایی، چون سد نرماب یا پروژه آب‌شیرین‌کن کم‌ف، گلستان را در مرز خشکسالی قرار داده است؛ مرزی که عبور از آن برای استانی کشاورزخیز، به‌سادگی قابل جبران نیست.
