مقام آمریکایی: دولت ترامپ ۴ شرط را به عنوان مبنای اصلی مذاکرات با ایران تعیین کرده
واشنگتن پست نوشت: موج تازه‌ای از تحریم‌های سخت بین‌المللی اقتصادِ از پیش درگیرِ بحرانِ ایران را بیش از پیش تحت فشار قرار داده است.
در ادامه این مطلب آمده است: دولت ترامپ می‌گوید تحریم‌های سازمان ملل – که کشور‌های اروپایی نیز با نزدیک شدن به مهلت تعیین‌شده با آن موافقت کردند – برای کشاندن ایران دوباره به میز مذاکرات هسته‌ای ضروری است. اما متحدان آمریکا نگرانند که این رویکرد پرریسک بوده و می‌تواند منطقه را وارد چرخه جدیدی از درگیری کند.
ولی نصر، استاد مطالعات خاورمیانه و روابط بین‌الملل در دانشگاه جان هاپکینز گفت «این یک قمار خطرناک است».
به گفته او، هرچه ایران و آمریکا بیشتر در آغاز مجدد مذاکرات تأخیر کنند، احتمال بازگشت به درگیری بیشتر خواهد شد. او افزود: «حال که تحریم‌های موسوم به ماشه دوباره اعمال شده‌اند، ممکن است ماه‌ها طول بکشد تا دو طرف بار دیگر مذاکره کنند.»
نصر ادامه داد: «نکته اصلی این است: اگر آمریکا واقعاً با ایران وارد مذاکره شود، این به معنای یک توقف عملی درگیری‌ها میان ایران و اسرائیل خواهد بود.»
یکی از مقامات اروپایی که نخواست نامش فاش شود گفت اسنپ‌بک، «گزینه ترجیحی» نبود و تلاش برای جلوگیری از تشدید تنش همچنان ادامه دارد. او افزود: «درِ دیپلماسی هنوز باز است و ما به راه‌حل نظامی برای بحران اشاعه اعتقادی نداریم.»
در ماه‌های اخیر و پس از حملات به تأسیسات هسته‌ای ایران، این کشور ساخت‌وساز در یک سایت زیرزمینی کلیدی را افزایش داده است. مرور تصاویر ماهواره‌ای توسط واشنگتن‌پست نشان می‌دهد تهران به‌طور محتاطانه در حال بازسازی است. ایران همچنین تهدید کرده در صورت بازگشت تحریم‌ها بازرسان هسته‌ای را اخراج خواهد کرد و نمایندگان مجلس از خروج از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) سخن گفته‌اند؛ اقدامی که بسیاری آن را مقدمه حرکت به سمت تسلیحاتی‌کردن برنامه هسته‌ای می‌دانند.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، اعلام کرده است که اقدام نظامی بیشتر علیه ایران همچنان روی میز است. این هفته نیز مقام‌های اسرائیلی به رسانه‌های داخلی گفتند که در حال بررسی حملات تازه هستند.
در همین حال، رسانه‌های ایرانی خبر استقرار نفتکش‌های سوخت‌رسان آمریکایی در منطقه را بازنشر کرده‌اند و آن را همزمان با اظهاراتی دانستند که هدف از تحریم‌های جدید را «هموار کردن مسیر تهدید نظامی» توصیف کرده بودند.
یکی از مقامات ارشد یک کشور عربی نزدیک به دولت ترامپ گفت: «منطقه امروز نمی‌تواند بار دیگر جنگ ایران و اسرائیل یا جنگ‌های دیگر دو سال اخیر را تحمل کند. هزینه آن بسیار سنگین است.» او تأکید کرد که به همتایان آمریکایی خود توصیه می‌کند تنها گزینه موجود «کاهش تنش» است.
اما به گفته یک مقام آمریکایی مطلع از سیاست کاخ سفید، دولت ترامپ معتقد است اکنون زمان افزایش فشار است و تحریم‌های ماشه‌ای می‌توانند «محیط لازم برای یک راه‌حل دیپلماتیک» را ایجاد کنند.
به گفته مقام آمریکایی، واشنگتن قصد دارد ایران را وادار کند چهار شرط اصلی را به‌عنوان مبنای مذاکرات جدید بپذیرد:
۱. گفتوگوها باید مستقیم و «معنادار» باشند.
۲. تهران باید با صفر شدن غنی‌سازی اورانیوم موافقت کند.
۳. ایران باید محدودیت‌هایی بر برنامه موشکی خود بپذیرد.
۴. تهران باید تأمین مالی نیرو‌های نیابتی‌اش را متوقف کند.
این شروط همان موانع اصلی در دور قبلی مذاکرات بودند و ایران احتمالاً آنها را غیرقابل پذیرش می‌داند.
نمایندگان ایران و آمریکا در تابستان پنج دور مذاکره طی دو ماه برگزار کردند، اما هیچ پیشرفتی به‌دست نیامد. مقام آمریکایی گفت دلیل این ناکامی آن بود که «ایرانی‌ها جدی نبودند» و تیم مذاکره‌کننده اختیار لازم برای توافق نداشت. این گفتوگوها پس از حمله اسرائیل به ایران در ۱۳ ژوئن متوقف شد.
این حمله منجر به یک جنگ ۱۲ روزه میان ایران و اسرائیل شد که تنها یک دور حمله آمریکا به سایت‌های هسته‌ای ایران را نیز در بر داشت. جنگ با یک آتش‌بس لرزان به میانجیگری دولت ترامپ پایان یافت؛ توافقی که نه مکتوب بود، نه سازوکار نظارتی داشت و نه مسیری دیپلماتیک برای صلح پایدار ترسیم کرد. حتی هنگام اعلام آتش‌بس، نتانیاهو تهدید به از سرگیری جنگ کرد و گفت: «ما هیچ قصدی برای برداشتن پا از روی پدال نداریم.»
او در سخنرانی هفته گذشته خود در سازمان ملل افزود: «ما نباید اجازه دهیم ایران توانایی‌های هسته‌ای نظامی خود را بازسازی کند. ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران باید نابود شوند.»
متحدان آمریکا در خلیج فارس بیش از دیگران در معرض خطرند. منطقه مملو از پایگاه‌های نظامی آمریکا در بحرین، کویت، قطر، عربستان سعودی و امارات است. پس از حملات آمریکا در ژوئن، ایران با یک موشک به پایگاه هوایی آمریکا در قطر پاسخ داد.
از آن زمان، تنش‌ها فروکش نکرده است: حمله اخیر اسرائیل به مقام‌های حماس در دوحه نگرانی‌ها را در خلیج فارس تشدید کرد. این اقدام نشان داد اسرائیل مایل است حملات غیرقابل پیش‌بینی انجام دهد، حتی اگر روابط منطقه‌ای را بی‌ثبات کند – و پرسش‌های تازه‌ای را درباره کارآمدی چتر امنیتی آمریکا برانگیخت.
افشون استوار، کارشناس ایران و استاد دانشکده عالی نیروی دریایی آمریکا، گفت دلایل زیادی وجود دارد که درگیری تازه میان ایران و اسرائیل بعید است.
با این حال، استوار افزود ایران ممکن است شروع به آزمودن خطوط قرمز کند: «اگر چنین کند، اسرائیل ممکن است احساس کند باید هر از گاهی در ایران "چمن‌زنی" کند. یعنی هر وقت ایران چیزی بسازد، به آن حمله می‌کنند و ایران شش ماه عقب می‌افتد. این می‌تواند به یک چرخه درگیری کم‌شدت، اما طولانی‌مدت منجر شود.»
اصطلاح «چمن‌زنی» سال‌ها برای اشاره به حملات دوره‌ای اسرائیل به حماس در غزه به‌کار می‌رفت؛ حملاتی که به گفته منتقدان، به جنگی بی‌پایان بدون اهداف استراتژیک مشخص مشروعیت می‌داد. پس از آتش‌بس با حزب‌الله نیز اسرائیل همچنان به حملات در جنوب لبنان ادامه دارد.
محتوای تحریم‌های ماشه‌ای
تحریم‌های ماشه‌ای سازمان ملل که از آخر هفته اجرایی شدند شامل موارد زیرند:
تحریم تسلیحات متعارف
ممنوعیت غنی‌سازی اورانیوم
محدودیت بر برنامه موشکی بالستیک ایران
ممنوعیت سفر و مسدودسازی دارایی‌ها
این محدودیت‌ها در توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ میان ایران، دولت اوباما و دیگر کشور‌ها لغو شده بودند. بازاعمال آنها یکی از آخرین بقایای آن توافق را از میان برد. دونالد ترامپ در دوره نخست ریاست‌جمهوری خود از آن توافق خارج شد.
مقام‌های ایرانی اثرگذاری تحریم‌های تازه را کم‌اهمیت جلوه داده‌اند. مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، هفته گذشته در مجمع عمومی سازمان ملل گفت: «واقعیت این است که ما ۴۵ سال است زیر تحریم‌ها زندگی می‌کنیم. اگر بتوانیم اختلافات را حل کنیم، توانایی عبور از بخش بزرگی از بحران کنونی را داریم.»
او افزود ایران همچنان آماده گفت‌وگوست، اما هشدار داد روابط با آمریکا آسیب دیده است: «دیوار بی‌اعتمادی میان ما و آمریکایی‌ها بسیار ضخیم و بلند است.»
پس از بازگشت تحریم‌ها، ارزش ریال ایران رکورد تازه‌ای از سقوط را ثبت کرد و به بالای یک میلیون و صد هزار ریال در برابر یک دلار رسید که موجب جهش تورم شد. پزشکیان در داخل کشور به مقام‌های محلی گفت: «ایران تسلیم فشار نخواهد شد.»
به گفته مقام ارشد عرب، وضعیت ضعیف ایران دلیلی برای احتیاط و اجتناب از درگیری نظامی تازه است. او گفت بسیاری در منطقه نگرانند که اقدام نظامی بیشتر علیه ایران موج تازه‌ای از بی‌ثباتی منطقه‌ای را رقم بزند، مشابه آنچه پس از سقوط صدام حسین در عراق رخ داد.
