بارورسازی ابرها باعث فعال شدن گسل‌های زلزله و ایجاد سیلاب می‌شود
داریوش گل‌علیزاده در تشریح موضوع بارورسازی ابرها اظهار کرد: کمیته‌ای در سازمان محیط‌زیست برای پاسخ به ابهامات جامعه در رابطه با بحث بارورسازی ابرها با ریاست بنده تشکیل شد. تمام متخصصان دستگاه‌های ذی‌ربط دعوت شدند. در این کمیته بحث «هارپ» و روش‌های مختلف تعدیل آب‌وهوایی مطرح شد. این یک علم است که شاید بیش از ۹۰ سال سابقه دارد و بسیاری از کشورها در حال پیگیری آن هستند، اما هنوز به جمع‌بندی نرسیده‌اند. اکنون کشورهایی مانند آمریکا، کانادا و استرالیا همچنان دچار خشکسالی هستند. اگر این دانش به‌طور قطعی قابل اتکا بود، می‌توانستند از آن استفاده کنند. پیامدهای این نوع دستکاری بعضاً بسیار ناشناخته است و باید احتیاط کرد؛ چون احتمال دارد گسل‌های زلزله را فعال کند یا منجر به سیلاب شود. حتی در برخی مناطق که سیل رخ داده، گفته شده ناشی از این اتفاقات بوده است.
وی افزود: سازمان هواشناسی فعلاً در زمینه بارورسازی ابرها تردید بسیار جدی دارد. چیزی که تقریباً همه بر آن توافق دارند این است که اگر یک ابر باران‌زا وجود داشته باشد، با این روش‌ها می‌شود ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش بارش داشت.
مدیرکل محیط زیست استان اصفهان بیان کرد: نمی‌توان درِ دانش را بست. مطمئناً روزی دانش بشر به کمک بشر می‌آید، همان‌طور که کسی فکر نمی‌کرد هوش مصنوعی تا این حد زندگی بشر را تحت تأثیر قرار دهد. این دانش بی‌انتهاست و ما اکنون تنها قطره‌ای از اقیانوس دانش را در اختیار داریم. باید از همه ابزارهای علمی و دانشی برای حل مسائل خشکسالی استفاده کرد.
گل‌علیزاده درباره سابقه بارورسازی ابر در کشور گفت: اکنون این مسئولیت به وزارت نیرو سپرده شده است و وزارت نیرو فعالیت‌هایی انجام داده و طبق مصوبه دولت، هر نوع فعالیت تعدیل آب‌وهوایی که بارورسازی نیز در همین زمینه است، باید در کارگروهی بررسی شود که هواشناسی، سازمان محیط زیست و سایر دستگاه‌ها عضو آن هستند. در تهران، ارومیه و خوزستان سابقه اجرا وجود داشته و در اصفهان نیز در سنوات گذشته انجام شده است.
وی درباره برنامه جدید بارورسازی گفت: در سطح کلان کشور پیگیری‌هایی انجام می‌شود، اما هنوز سازمان هواشناسی به‌طور جدی مخالف است. برخی دستگاه‌ها موافق هستند، ولی هنوز جمع‌بندی نهایی شکل نگرفته است.
مدیرکل محیط زیست استان اصفهان درباره وضعیت جهانی این فناوری توضیح داد: برخی کشورها آن را اجرا می‌کنند. شوروی سابق در این حوزه پیشرو بود و کشور ارمنستان متخصصان برجسته‌ای دارد، اما گفته می‌شود آن‌ها پیش‌بینی عبور یک ابر را دارند و روی آن کار و پس از بارش، آن را نتیجه بارورسازی اعلام می‌کنند. این در حالی است که تاکنون هیچ‌کس نتوانسته به‌صورت هدفمند و در زمان نیاز ثابت کند که می‌تواند بارش ایجاد کند. به‌عنوان مثال کسی تاکنون نتوانسته در فصل تابستان که اصفهان نیاز به بارندگی دارد، این کار را انجام دهد و به همین دلیل شبهه وجود دارد.
تاب‌آوری سرزمین را باید در برابر تغییرات اقلیمی افزایش دهیم
گل‌علیزاده اظهار کرد: این تکنولوژی وجود دارد، اما میزان موفقیت و توجیه اقتصادی آن هنوز مشخص نیست و هزینه آن بسیار بالا است. تاکنون نه در دنیا و نه در کشور، همگرایی جدی در این زمینه شکل نگرفته است.
وی تاکید کرد: باید قبل از ورود به این حوزه خودمان را سازگار کنیم و تاب‌آوری سرزمین را در برابر تغییرات اقلیمی افزایش دهیم؛ پیامدهایی مانند خشکسالی، طوفان‌های گردوغبار، فرونشست، خشکی تالاب‌ها و تهدید امنیت غذایی از آثار تغییرات اقلیم است.
مدیر کل محیط زیست استان اصفهان تصریح کرد: تغییرات اقلیم باعث تغییر در زمان، مکان، شدت و نوع بارش‌ها شده است. بارش در زمانی یا جایی که باید رخ نمی‌دهد و گاهی در زمان نامناسب رخ می‌دهد و منجر به سیلاب و فرسایش شدید آبی می‌شود. وقتی پیامدها را می‌دانیم باید تاب‌آوری را از طریق اقداماتی مانند کنترل سیلاب یا استفاده از محصولات کم‌آب‌بَر افزایش دهیم تا تولید غذا و امنیت غذایی در خشکسالی آسیب نبیند. متأسفانه هنوز این اقدامات انجام نشده است.
گل‌علیزاده با اشاره به برنامه هفتم توسعه اظهار کرد: در برنامه هفتم تلاش زیادی شد که موضوع افزایش تاب‌آوری را بگنجانیم. این موضوع حتی در لایحه دولت نبود و ما آن را در بند پ ماده ۲۲ قانون برنامه هفتم پیشرفت وارد کردیم. بر اساس این بند، سازمان حفاظت محیط زیست مکلف است با همکاری دستگاه‌های ذی‌ربط از سال سوم برنامه (که مجلس آن را به سال اول تغییر داد) برنامه مدیریت تغییرات اقلیمی را با چهار هدف تهیه کند: تقویت سازگاری، کاهش آسیب‌پذیری، توسعه اقتصاد سبز و صنعت کم‌کربن. سازمان این برنامه را تهیه کرد، اما برنامه‌های اجرایی آن، هنگام تصویب در دولت حذف شد.
وی بیان کرد: طبق برآورد، سه سال زمان داشتیم تا این برنامه واقعی‌سازی شود و منابع اعتباری آن به‌طور دقیق دیده شود. اکنون نیاز است، دستگاه‌های اجرایی برنامه‌های خود را در لوایح بودجه سالانه پیش‌بینی کنند و برای هر فعالیت، شاخص کمی داشته باشند. در استان اصفهان به دنبال تهیه نسخه استانی این برنامه و تقویت سازگاری هستیم.
مدیر کل محیط زیست استان اصفهان با اشاره به وضعیت آب در اصفهان بیان کرد: وقتی خشکسالی وجود دارد و تالاب خشک می‌شود و کشاورز آسیب می‌بیند، بخشی از موضوع مربوط به مدیریت منابع آب است. اصفهان پس از یزد دومین استان از منظر کم‌ترین سرانه مصرف آب است و در کاهش اتلاف آب نیز رتبه اول کشور را داشته است، اما همچنان نیاز به کار بیشتر وجود دارد. تغییر رفتار در مصرف آب و پیش‌بینی جداسازی آب شرب و بهداشتی در ساخت‌وسازهای جدید، بازچرخانی آب در هتل‌ها تا حدود ۲۵ تا ۳۰ از جمله این اقدامات است.
گل‌علیزاده ادامه داد: تمام این فعالیت‌ها البته مشروط به رعایت حق زمین و جلوگیری از برداشت بی‌رویه از چاه‌ها است. اکنون حدود ده هزار و ۴۰۰ چاه مجاز و بیش از چهار هزار چاه غیرمجاز وجود دارد. از ۳۵ دشت آبخوان، شش دشت وضعیت خوبی دارند، ۱۹ دشت ممنوعه(یعنی نباید دیگر برداشت جدیدی انجام شود) و ۱۰ دشت ممنوعه بحرانی(بسیار اوضاع بدی دارد) هستند.
وی اضافه کرد: بخشی از این وضعیت ناشی از قطع جریان دائمی زاینده‌رود است که موجب اختلال در تغذیه آبخوان می‌شود. از طرفی آبیاری در اوج گرما باعث تبخیر بالای آب و از دست رفتن منابع می‌شود. باید بپذیریم وضعیت کنونی این است و برای آن برنامه‌ریزی کنیم، در عین حال امیدواریم وارد دوره ترسالی شویم.
