نابودی صنعت 6 هزار ساله کرمان
آفتاب: پس از خاموش شدن صدای چکش مسگران کرمانی به عنوان اصیل‌ترین صنعت دستی کرمان در راسته مسگران بازار گنجعلیخان، کالاهای مسی و اجناس تزئینی چینی و پاکستانی پس از هزاران سال جای مس اصیل کرمان را گرفته‌اند.
شهر کرمان از گذشته تا کنون در دو چیز معروف است و همه مردم ایران و حتی گردشگران جهان، کرمان را با نام زیره و مس کرمان می‌شناسد اما پس از گذشت هزاران سال از مسگری در استان کرمان صدای چکش و ضرب آهنگ مسگران در بازار کرمان به تاریخ پیوسته است و دیگر صدای ممتد و زیبای چکش مسگران در بازار مسگری کرمان به گوش نمی‌رسد.
از صدها حجره‌ای که در گذشته در راسته بازار مسگران وجود داشت و در میان هر یک کوره‌ای سوزان قرار داشت، امروز حتی یک کوره مس نیز باقی نمانده است و حجره‌های مسگری کرمان جای خود را به فروشگاه‌های تزئینی لوکس و نیکل فروشی داده‌اند که از اصفهان و یزد خریداری می‌شوند و در بازار مسگران کرمان فروخته می‌شوند.
بازار مسگرهای کرمان در تصرف اجناس چینی
از تعداد انگشت‌شمار مغازه مس فروشی نیز که در این راسته بازار سنتی کرمان وجود دارد اکثر مغازه‌ها مس و سیلورهای چینی و پاکستانی و یا حتی تابلوهای تزئینی پاکستانی و هندی می‌فروشند و دیگر استاد کار مسگری در بازار بزرگ کرمان وجود ندارد.
بازار مسگران که یادگاری از دوران صفویه است، امروز به دست دلالان چینی و پاکستانی افتاده است و صنعت سنتی کرمان در خطر جدی قرار گرفته است و به نظر می‌رسد با تغییر شغل مسگران و عدم تمایل جوانان به این صنعت بزودی مهمترین صنعت دستی کرمان به تاریخ خواهد پیوست.
مجسمه مرد مسگر تنها بازمانده مسگران
کرمان به دلیل وجود معادن بزرگ مس در سرچشمه، بردسیر و شهر بابک از پنجهزار سال پیش مرکز مهم تولید مس و به خصوص ظروف مسی به‌شمار می‌رفته است همچنین حفاری‌های صورت گرفته در منطقه "تل ابلیس" در شهرستان بردسیر کرمان نشان از وجود کوره‌های مس 6 هزار ساله دارد.
اما این صنعت دیرپای کرمان هم اکنون پس از هزاران سال درحال منسوخ شدن است و تنها چیزی از این بازار و صنعت تاریخی در استان کرمان به‌جای مانده است یک مجسمه مرد مسگر در ابتدای بازار مسگران و خاطره‌های شیرین مردم کرمان از بازار مسگران است.
مسگری سال‌هاست که فراموش شده است
یکی از مغازه داران راسته مسگران کرمان که دیگر نشانی از یک مسگر ندارد، اظهار داشت: در راسته بازار مسگران هیچ کارگاه مسگری وجود ندارد و اکثر صدها کالای مسی که در این مغازه وجود دارد یا کار اصفهان است و یا کالاهای چینی و پاکستانی و بعضا هندی است.
وی میگوید: چند قلم مس کرمانی هم در این مغازه وجود دارد که هر قطعه به دلیل نایاب و منحصر به فرد بودن از ارزش بالایی برخوردار است و در حقیقت به اندازه طلا ارزش دارد.
وی در خصوص اینکه چرا حرفه مسگری را ادامه نداده است، گفت: مسگران این راسته به تدریج این مغازه‌ها را واگذار کرده‌اند و من هم اصلا بازار قدیم شهر کرمان را به یاد نمی‌آورم تا جایی که من می‌دانم هیچ کدام از این مغازه‌داران از مسگران قدیمی راسته مسگران نیستند.
این مغازه‌دار کرمانی گفت: کار اصل مس کرمان کالایی بسیار با ارزش است تا جایی که می‌دانم در این بازار فقط یک استاد کار مسگر وجود دارد که کارهای سفارشی را قبول می‌کند.
یکی از قدیمی‌های بازار مسگران کرمان در خصوص راسته مسگران میگوید: کار من از قدیم سفید کاری بود و الان هم سفید کاری ظروف را انجام می‌دهم و تقریبا تنها کارگاه باقی مانده از قدیم همین کارگاه است.
مردم تمایلی به خرید مس ندارند
این پیرمرد بازاری کرمان افزود: طی چند سال قبل صدای چکش مسگران کرمان در تمام بازار به گوش می‌رسید اما کم کم به دلیل عدم تمایل مردم به خرید ظروف مسی و گرایش به ظروف لوکس روز مسگران هم ورشکست شدند و یکی پس از دیگری مغازه‌های خود را واگذار کردند، اینها هم که الان مس می‌فروشند هیچ کدام اصلا نمی‌دانند مسگری یعنی چی و فقط کار فروشندگی اجناس را انجام می‌دهند.
وی افزود: زمانی اگر جزء جهیزیه یک دختر کرمانی مس نبود می‌گفتند جهیزیه‌اش ناقص است و یک عیب برای خانواده دختر محسوب می‌شد اما الان مس فقط یک کالای دست و پاگیر است.
وی ادامه داد: سینی مسی، تابلوی مسی، چلوصافی مسی؛ دیگ مسی و قاشق و کاسه‌های مسی جزء اصلی جهیزیه بود الان هم اگر در خانه قدیمی‌ها دقت کنید می‌توانید در انبارهای خانه‌ها این ظروف را پیدا کنید اما الان هیچ ظرف مسی را که کار دست باشد نمی‌توانید در بازار پیدا کنید.
یک زن کرمانی نیز در خصوص ظروف مسی کرمان، گفت: از گذشته رسم بود که در خانه‌ها ظروف مسی وجود داشته باشد اما گران بودن این ظروف و همچنین جایگزین شدن ظروف سبک و زیبا بجای ظروف مسی موجب شده است اکثر خانواده‌های کرمانی دیگر تمایلی به خرید این اقلام نداشته باشند اما با تمام این حرف‌ها در خانه همه کرمانی‌های اصیل هنوز تابلوهای مسی وجود دارد.
وی افزود: اگر هم کسی بخواهد ظرف مسی بخرد الان دیگر کسی ظرف مسی دست‌ساز ندارد و فکر نمی‌کنم جایی وجود داشته باشد که بتوان این کالاها را خرید.
ظروف مسی در زیر زمین خانه‌ها خاک می‌خورند
وی عنوان کرد: از آن همه هیاهوی بازار مس گران کرمان الان هیچ چیز باقی نمانده است و اکثر ظروف هم در زیر زمین‌های خانه‌های کرمان خاک می‌خورد و یا درنهایت به نمکی‌ها فروخته می‌شود.
یکی از استادکارن مس کرمان که درگوشه‌ای از بازار به حوض وسط چها‌سو خیره مانده است هم، به گذشته باز می‌گردد و میگوید: آن روزها در هر یک از این حجره‌ها یک کوره بزرگ ذوب مس وجود داشت و شاگردهای مغازه‌ها از ساعات ابتدایی صبح قبل از استاد کار این کوره‌ها را روشن می‌کردند.
کسی از مسگران حمایت نکرد
حاج احمد اکبری افزود: اکثر ظروف مردم کرمان توسط چکش همین افراد درست می‌شد و با شروع یک روز کاری راسته بازار پر می‌شد از صدای چکش و صدا در طاق‌ها می‌پیچید و انعکاس بسیار جالبی داشت به‌طوریکه هنوز این صدا به عنوان خاطره‌ای شیرین در ذهن مردم باقیمانده است.
وی اضافه کرد: تا چند سال پیش هم هنوز چند حجره مسگری وجود داشت اما در حال حاضر هیچ کس کار مس نمی‌کند.
وی در پاسخ به اینکه چرا تمام حجره‌های مسگری کرمان تعطیل شده اند، گفت: این اواخر دیگر هیچ‌کس مس نمی‌خرید از سویی قیمت مس هم افزایش یافت چون خود ما هم مس را با قیمت زیاد می‌خردیم و بعد از کار کردن روی مس قیمت بیشتر هم می‌شد مس هم ظرف سنگینی بود و مردم به خرید ظروف لوکس روی آورده بودند و دیگر برای کسی نمی‌ارزید که مسگری کند.
حاج اکبری با خنده ادامه داد: چند سالی است که مسگری در کرمان تمام شده است و فقط اسم راسته مسگران باقیمانده است.
وی گفت: همه مسگران پیر شده‌اند و هیچ جوانی هم علاقه‌ای برای یاد گرفتن مسگری ندارد اگر هم بخواهد یاد بگیرد جایی برای شاگردی کردن وجود ندارد.
استاد کار مسگر کرمانی در آخر با خنده میگوید: صدای چکش‌های بازار طلا‌فروشان کرمان بیشتر از صدای بازار مسگران است و شاید بارور نکنید اما 10 سال پیش این چنین روزی و این چنین حرفی برای بسیاری از مسگران حرفی مضحک بود اما الان یکی بگوید مسگران کرمان کجایند و این همه ظرف چینی در بازار مسگران کرمان چه می‌کند.
وی با اشاره به اینکه هیچ‌کس از صنعت مسگری حمایت نکرد تا از بین رفت، گفت: با این وضعیت بازار اگر صدای چکشی در بازار بپیچد فکر می‌کنم مغازه‌داران لوکس فروش این راسته که یک بار هم دود کوره نخورده‌اند اعتراض هم بکنند که چه صدای گوش‌خراشی.
