دولت باید پای خود را از تئاتر خصوصی کنار بکشد

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: دژاكام با نقد سیاسست‌های دولت در اصرار بر نظارت بر انواع تئاتر حتی تئاتر خصوصی،‌ اشتباه كردن را حق هنرمند می‌داند و معتقد است: در مسیر اشتباه کردن؛ یادگیری افزایش می‌یابد. به اعتقاد وی، حذف نظارت همراه با سپردن مسئولیت به هنرمند؛ تنها راهی است كه منافاتی با آزادی ندارد.

امیر دژاکام(نویسنده، کارگردان و مدرس تئاتر) درباره موجودیت تئاتر خصوصی معتقد است: قبل از فکر کردن به هر موضوع تئاتری باید بپذیریم که در تولید تئاتر، چه در بخش خلق اثر هنری و چه در بخش تولید، راه‌های مختلفی وجود دارد و باید این راه‌ها را به رسمیت بشناسیم.

وی با اشاره به تئاتر آمریکا گفت: جوامع پیشرفته، چنین چیزی را با شکل‌های مختلف تئاتر و گونه‌های مختلف تولید تئاتری، تجربه کرده‌اند. مثلا در تئاتر آمریکا؛ برادوی هست که سعی می‌کند سرگرمی تولید کند، ستاره‌ها را داشته باشد، دکورهای بزرگ و پرزرق و برق دارد و یک تئاتر خصوصی است که تهیه‌کننده‌های بزرگ روی آن سرمایه‌گذاری می‌کنند.

دژاکام ادامه داد: گروه‌های دیگری هم در تئاتر آمریكا هستند که می‌خواستند کارهای خلاق داشته باشند، نوآوری کنند اما آن بودجه‌ها را نداشتند، آنها در سایر فضاها "آف.برادوی" را با بلیط‌های ارزانتر شکل دادند؛ و بعداز آنها؛ گروه‌های دیگری آمدند که پیشروتر بودند، دیدگاه‌های جدیدتری داشتند، ساختارشکنانه نگاه می‌کردند که نتوانستند وارد آف.برادوی بشوند و "آف.آف.برادوی" را شکل دادند.

دژاکام توضیح داد: اینکه ما فکر کنیم تئاترشهر می‌تواند تمام نیازهای تئاتری کشور پرجمعیت ایران را جواب دهد، اساسا فکری است نشدنی، غیرممکن و غلط. این تفكر درنهایت تئاترشهر را از توانایی اصلی خودش بازمی‌دارد.

وی معتقد است؛ تئاترشهر باید محل استقرار تعدادی گروه حرفه‌ای باشد که بتوانند نماینده رسمی تئاتر کشور باشند.

این هنرمند تئاتر گفت: وقتی انواع تئاتر اعم از تئاتر حرفه‌ای، تئاتر خصوصی، تئاتر دانشجویی، تئاتر تجربی، تئاتر ملی و دیگر انواع تئاتری شکل می‌گیرد و تولیدات آنها به رسمیت شناخته می‌شود، تئاتر می‌تواند شکوفا شود و مدیران باید راهکارهایی را بیندیشند که گروه‌های مختلف بتوانند فعالیت داشته باشند.

وی با بیان اینکه ما باید تئاتر خصوصی داشته باشیم، اضافه کرد: تئاتر خصوصی تنها یکی از راه‌هایی است که می‌تواند اجازه بدهد سلیقه‌ها و فعالیت‌های مختلف تئاتری در بخش خصوصی به وقوع بپیوندد و البته الزاماتی هم دارد. ما باید بپذیریم شرکت‌های تئاتری داریم که می‌خواهند شروع به فعالیت کنند. نباید فضا به گونه‌ای آماده شود که تنها گروه‌های خاصی که "حمل‌کننده سرمایه و پول" هستند و "سرمایه‌ساز" هم نیستند، فرصت کار داشته باشند.

دژاکام افزود: اخیرا اتفاقاتی در تئاتر افتاده که گروه‌هایی که حمل‌کننده پول هستند، "شو" اجرا کردند، البته "شو" هم یکی از شکل‌های نمایشی است و من قصد ندارم به عنوان ضدارزش به آن نگاه کنم، اما اینها چون از سرمایه‌گذاری خوبی برخوردار بودند، به خوبی هم آن را اجرا کردند و بعضا آثارشان موفق بود.

وی، الزامات تئاتر خصوصی را داشتن مکان مستقل، برخوردار بودن از مقررات قانونی و آزادی انتخاب متن عنوان کرد و توضیح داد: تئاتر خصوصی نیاز به مجوز قانونی دارد که دولت پای خود را از موضوع کنار بگذارد و اعلام کند که فعالیت‌های این گروه را به رسمیت می‌شناسد و از آن حمایت می‌کند. این نه فقط برای موضوعات درست باید باشد بلکه از موضوعات اشتباه هم باید حمایت شود. زیرا در طول اشتباه کردن است که یادگیری افزایش می‌شود. دولت باید به این گروه‌ها اجازه بدهد تئاتری را که دوست دارند؛ تولید کنند.

این مدرس تئاتر در دانشگاه تاکید کرد: نمی‌شود دَم از تئاتر خصوصی زد، هزینه مکان، دستمزد بازیگر و انجام دکور را تهیه‌کننده خصوصی متقبل شود و سرانجام موضوعی را روی صحنه برد كه به آنها دیکته شده است. اگر بخش خصوصی چیزی را که براساس نیازهای مملکت و قوانین مملکت تشخیص بدهد درست است، باید بتواند تولید کند.

وی همچنین اظهارکرد: اگر پروژه‌ای؛ تولید و کارهایش انجام شد، نباید اینطور باشد که دولت اگر دلش خواست مجوز بدهد یا ندهد. اگرچه در شرایط کنونی ممکن نیست نظارت‌های دولتی حذف بشود ولی این امکان وجود دارد که نظارت دولتی در بخش تئاتر همراه با مسوولیت باشد.

دژاکام توضیح داد: درکنار هر اختیاری، مسوولیت تعریف می‌شود. این نمی‌شود که سازمان خصوصی سرمایه‌گذاری کند، وقت و زمان بگذارد و تفسیر خود را از قانون و نیازهای جامعه اجرا کند و در آخر گروهی بیاید و بگوید "نه". بخش خصوصی باید مسوولیت داشته باشد و دولت هم نمی‌تواند بگوید نیاز به توضیح نمی‌بینیم. همان كه من می‌خواهم؛ بشود.

دژاكم گفت: امروز اعضای شورای بررسی تئاتر مشخص نیستند. آنها وقت گفتگو ندارند و... . در چنین حالتی، معتقد به خسارت هستم. قانون باید در این زمینه حکم کند و درواقع از مولفان و مصنفان حمایت کند.

وی با تاکید مجدد بر ضرورت اتفاق افتادن تئاتر خصوصی، تصریح کرد: تئاتر خصوصی یکی از راه‌های تولید تئاتر است و به این معنا نیست که دولت نباید به تئاتر سوبسید بدهد و تئاتر خصوصی را با این مقصود راه بیاندازد که پول کمتری بدهد. اگر تئاتر خصوصی این معانی را بخواهد در خود داشته باشد، ما با مشکل روبرو خواهیم شد.

دژاکام با اشاره به "تئاتر آزاد" آن را نوعی از تئاتر خصوصی دانست و گفت: یک گروه در کشور با نام "انجمن تئاتر آزاد ایران" مشغول فعالیت است که توانسته روی پای خود بایستد، تماشاگر را راضی نگاه دارد و علاوه بر آن به سینماداران کشور هم کمک کند که مشکلاتشان را برطرف کنند.

این نویسنده و کارگردان تئاتر با بیان اینکه طبقه روشنفکری جامعه، برخورد بسیار مستبدانه و خودخواهانه و روشنفکرنمایانه‌ای با اینها داشته‌اند درحالی‌که کارهای آنها را ندیده‌اند، افزود: این نوع تئاتر بیشتر بر خنده و تفریح تاکید دارد و نوعی از تئاتر است. ما باید راه‌های مختلف تئاتر را به رسمیت بشناسیم و نمی‌توانیم آنها را یکی‌یکی قطع کنیم.

وی بر این نکته تاکید کرد که برخی گروه‌های تئاتر خصوصی هستند که می‌خواهند درباره مضامین و مفاهیم بزرگ کار کنند که این شکل هم باید به وجود بیاید و به رسمیت شناخته شود.

دژاکام گفت: تئاتر خصوصی تنها این نیست که گروهی که تهیه‌کننده داشته باشد. حتی اگر گروهی هیچ کمک مالی از مرکز دریافت نکرده باشد، همین که سالنی دراختیار آنها قرار می‌گیرد، یک نوع کمک از مرکز هنرهای نمایشی است؛ البته سرمایه‌دارانی هستند که می‌توانند با استفاده از سرمایه‌شان، چهره‌های سینمایی را به خدمت بگیرند و مردم را به سالن بیاورند زیرا بسیاری از مردم علاقمند هستند که این چهره‌ها را به صورت زنده ببیند.

وی درخصوص اینکه آیا توجه هرچه بیشتر به گیشه، سبب تنزل کیفی تئاتر نمی‌شود، توضیح داد: خیر؛ این تیزهوشی یک کارگردان است که هنرمندِ چهره‌ای را که مردم علاقمند به او هستند و او هم از تئاتر برآمده و تئاتر را می‌داند، به خدمت بگیرد.

دژاکام ادامه داد: این چهره‌ها در ابتدا بازیگر هستند. من اصلا تفکیک بازیگر سینما و تئاتر را درست نمی‌دانم چون بسیاری از چهره‌های سینمایی، در اصل بازیگران تئاتر هستند که گاهی در سینما فعالیت می‌کنند و گاهی در تئاتر و گاهی تلویزیون. بسیار عالی است اگر ما بتوانیم از حضور آنها در تئاتر استفاده کنیم؛ زیرا مردم این هنرمندان را دوست دارند و این به گسترش تئاتر کمک می کند.

وی، خواستار این شد که فقط بدی‌های این کار را درنظر نگیریم. مانند یک بچه نق‌زن نباشیم که فقط لایه بیرونی را نگاه کنیم. آنها هم حق کار کردن دارند.

باید پذیرفت که برای شکوفایی تئاتر راه‌های مختلفی وجود دارد و گروه‌های مختلف براساس زیبایی‌شناسی خود این کارها را انجام می‌دهند. ضمن آنکه وقتی تقاضا برای هرکدام از اینها وجود دارد، همه این راه‌های مختلف باید به صورت قانونی و براساس نیاز جامعه‌شان، به حیات خود ادامه دهند.

دژاکام البته پاگرفتن جریان تئاتر خصوصی در کشور را سخت دانست و گفت: الزامات تئاتر خصوصی در شرایط فعلی امکان این را ندارد که به وجود بیاید اما اگر شرایط لازم فراهم شود، ما شاهد شکوفایی آن در کشور خواهیم بود. در شرایط فعلی، ما تنها یک از هزار تئاتر خصوصی را در هتل‌ها و سینماها داریم. البته گاهی اوقات هم گروه‌هایی بودند که پول و توانایی داشتند و استفاده هم کردند و سود هم بردند با اینکه مرکز هنرهای نمایشی به آنها اسماً و ظاهراً پول نداده است.

وی، شرط اساسی داشتن تئاتر خصوصی را داشتن ساختمانی مجزا دانست و گفت: برای اینکه تئاتر خصوصی شکل بگیرد، در وهله اول سا ختمان آن باید جدا شود؛ نه اینکه ساختمان‌ها و امکانات دولتی را اجاره بدهند یا امتیازش را به اشخاصی که سرمایه دار هستند؛ بدهند و توقع تئاتر خصوصی داشته باشیم.