پديده کشند قرمز در آب‌های ساحلی هرمزگان، همچنان رو به افزایش است

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: دکتر محمد صدیق مرتضوی، در جمع خبرنگاران اظهار کرد: از شهریور ماه سال 87، اولین نشانه‌های بروز پدیده کشند قرمز در شرق استان هرمزگان ثبت شد که پس از آن موسسه تحقیقات شیلات ایران از طرف وزارت جهاد کشاورزی مأموریت یافت تا موضوع را مدیریت کند.

در پی آن، پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس در زمینه پژوهش های مرتبط با کشند قرمز، روش‌های مبارزه با این پدیده، شناسایی گونه‌ای و بحث‌های مرتبط با سمیت گونه "کوکلودینیوم"، انجام پایش های میدانی و منطقه ای را شروع کرد که در نهایت منجر به اجرای طرح جامع پایش کشند قرمز در خلیج فارس و دریای عمان شد.

وی افزود: تعداد 45 ایستگاه در مجموع کل آب های خلیج فارس و دریای عمان با مدیریت موسسه تحقیقات شیلات ایران وظیفه پایش مستمر کشند قرمز را بر عهده دارند که تعداد 27 ایستگاه در آب های استان هرمزگان به صورت ماهانه، عملیات پایش را در حوزه های شرق (جاسک و سیریک)، غرب(تا بندر مقام)، بندرعباس، قشم و هرمز انجام می‌دهند و در این بررسی ها پارامترهای موثر بر این پدیده، اندازه‌گیری و نتایج ثبت می شود.

مرتضوی با بیان این که انجام این پایش ها از تیرماه سال 88 آغاز شده و تا پایان سال جاری نیز ادامه خواهد داشت، بیان کرد: همچنین واحد پایش ماهواره ای پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان به صورت روزانه، تصاویر مربوط به کشند قرمز را ثبت کرده و به تیم بررسی میدانی انتقال می‌دهند تا با اعزام به منطقه، نمونه‌برداری‌ها را انجام دهند.

14 شهریورماه، آغاز تغییر رنگ آب دریا به قهوه ای تیره
رییس پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان در ادامه به تشریح وضعیت بروز مجدد پدیده کشند قرمز در آب های ساحلی هرمزگان پرداخت و گفت: در تاریخ 14 شهریورماه جاری با شکوفایی یک گونه بومی، پدیده جدیدی از کشند قرمز در حوالی اسکله شهید باهنر بروز پیدا کرد که باعث تغییر رنگ دریا به قهوه ای تیره شد. در ابتدا گستردگی لکه رنگی زیاد نبود اما به مرور این پدیده در مناطق دیگر نیز مشاهده شد و گسترش پیدا کرد.

وی ادامه داد: بررسی تصاویر ماهواره‌ای نشان داد که در محدوه بین میناب و جزیره هرمز نیز تغییر رنگ شدید آب دریا وجود دارد.

شکوفایی جلبکی در این محدوده ناشی از گونه "سراتیوم" بوده و متفاوت از حوزه ساحل شهر بندرعباس (گونه پریدینیوم) است که این دو گونه قبلاً در منطقه وجود داشته و در حال حاضر به مرحله شکوفایی رسیده‌اند.

مرتضوی همچنین گفت: از 17 شهریورماه جاری، 4 ایستگاه در اطراف جزیره هرمز و 5 ایستگاه جدید در محدوده شهر بندرعباس(سواحل فرودگاه، خور شیلات، خور گورسوزان، سورو و اسکله باهنر)، عملیات پایش و نمونه‌برداری کشند قرمز به صورت روزانه را انجام می‌دهند.

رییس پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان خاطرنشان کرد: تاکنون نتایج بررسی‌ها نشان داده که تراکم کشند در برخی مناطق به 5 تا 7میلیون سلول در لیتر رسیده است که بیشترین تراکم سلول‌های کشند در محدوده مجاور خور گور سوزان گزارش شده و به عنوان ورودی فاضلاب شهر بندرعباس به دریا محسوب می‌شود.

وی با بیان این که موضوع اصلی پایش‌ها در وضعیت فعلی بررسی چگونگی تغییر سریع تراکم پلانکتون ها در طول روز است، گفت: بدین منظور از چهارشنبه24 شهریورماه سال جاری برنامه‌ای به اجرا درآمد که هر سه ساعت یکبار توسط کارشناسان از آب های ساحلی بندرعباس نمونه‌برداری می‌شود و یک تیم 10 نفره در آزمایشگاه‌ها مستقر هستند تا مشخص شود در چه ساعاتی از روز تراکم سلول های کشند بیشتر است و برنامه های مقابله در این ساعات مدیریت شود.

مرتضوی با اشاره به وجود نگرانی‌ها از آثار ناشی از بروز پدیده کشند قرمز برای مزارع پرورش میگو بیان کرد: پایش جلبک "کوکلودینیوم" در مزارع میگو از سال گذشته آغاز شده و در سال جاری نیز این طرح ادامه دارد. در حال حاضر در قسمت های ورودی مزارع پرورش میگو در منطقه تیاب، علاوه بر ایستگاه پایش، 2 ایستگاه دیگر، دو هفته یکبار نمونه‌برداری از سایت های مجاور پرورش میگو را انجام می دهد.

وی اضافه کرد: علاوه بر این، کانال ورودی و همچنین پنج واحد از مزارع پرورش میگو نیز نمونه برداری به صورت هفته‌ای دوبار صورت گرفته که نتایج آن به اداره کل شیلات هرمزگان و اتحادیه پرورش دهندگان میگو ارسال می‌شود.

رییس پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان خاطرنشان کرد: خوشبختانه سال گذشته مشکلی برای مزارع پرورش میگو پیش نیامد و جلبک کوکلودینیوم وارد مزارع نشد. امسال نیز، هدف از پایش این است که در صورت ورود این گونه جلبکی به مزارع بتوان در نقاط ورودی، عملیات مقابله انجام شود تا خسارتی متوجه پرورش میگو نشده و آنان با اطمینان کامل بتوانند به کار خود ادامه دهند.

به گفته مرتضوی، در حال حاضر تمرکز فعالیت های پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس بر روی حوزه شهر بندرعباس، پایش‌های ماهانه، پایش با تصاویر ماهواره ای و همچنین پایش مزارع پرورش میگوست.

وی در پاسخ به سوالی یکی از خبرنگاران مبنی بر این که علل بازگشت پدیده کشند قرمز به آب‌های ساحلی هرمزگان چه بوده و آیا احتمال فراگیر شدن این پدیده همچون دو سال گذشته وجود دارد، گفت: بررسی تصاویر ماهواره ای بیانگر این است که پدیده کشند رو به گسترش است و احتمال می دهیم به دلیل بومی بودن این گونه، در صورت فراگیر شدن آن، مدت زیادتری در منطقه باقی بماند.

این دو گونه جدید از لحاظ بیولوژیک، متفاوت تر از گونه سال گذشته هستند، زیرا زمان ماندگاری گونه غیربومی کوکلودینیوم هفت تا هشت روز بود و به سرعت در محیط از بین می رفت؛ اما گونه‌های جدید از گذشته در محیط وجود داشته و شرایط شکوفایی برای آنها فراهم نشده بود.

رییس پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان با بیان این که ورود نیتروژن و فسفر از طریق فاضلاب به آب های ساحلی به عنوان مواد تغدیه کننده پلانکتون ها محسوب می شود، گفت: از طرف دیگر بیشترین تغییر رنگ آب در محدوه خورگورسوزان مشاهده می شود که منطقه اصلی ورود فاضلاب شهر بندرعباس به دریاست و تحقیقات ما نیز بیانگر بالا بودن مواد مغذی در این منطقه است.

وی همچنین گفت: تاکنون از مناطق دیگر سواحل جنوب همچون بوشهر و چابهار گزارشی در خصوص بروز کشند قرمز اعلام نشده است.

مرتضوی در پاسخ به سوال دیگری در خصوص مرگ و میرهای آبزیان بر اثر کشند قرمز گفت: تاکنون مرگ و میر آبزیان ناشی از بروز کشند قرمز گزارش نشده است، یک سری مرگ و میر ماهی های گاریز در کنار ساحل مشاهده می‌شد که بررسی های ما نشان داد، برخی صیادانی که به صید غیرمجاز میگو می پردازند، ماهی های گاریزی که در تور آنها به دام می افتند را در دریا رها می کنند که از طریق جریان آب به ساحل منتقل می‌شوند.به عبارت دیگر این ماهیان تلف شده، صید غیرهدف صیادهای غیرمجاز محسوب می‌شوند.

وی در ادامه با بیان این که مرگ و میر آبزیان، ناشی از اثرات ثانوی بروز پدیده کشند است نه اینکه سم منتشر شده در آب آن را ایجاد کند، تصریح کرد: باید توجه داشت که اگر پدیده کشند قرمز به مدت زیادی تداوم یابد، اکسیژن سطح آب کم شده و آبزیان سطح‌زی تلف خواهند شد.

زیرا بررسی های ما در سال گذشته نشان داده است که: مرگ و میرهای ماهیان ناشی از مسمومیت کشند نبوده و علت اصلی آن کمبود اکسیژن است.

بنابراین به صورت مداوم، میزان اکسیژن آب توسط کارشناسان پژوهشکده در حال اندازه گیری است. همچنین در استخرهای پرورش میگو نیز شرایط به همین شکل است.

به گفته این مقام مسوول، آمار ماهیان تلف شده در پی بروز پدیده کشند دو سال گذشته که توسط شیلات هرمزگان ثبت شده، حدود 32 تا 34 تن در آب‌های هرمزگان بوده است.

رییس پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان خاطرنشان کرد: اگر ماده مسموم کننده‌ای ناشی از بروز کشند قرمز در آبزیان مشاهده و اثبات شود و برای مصرف کنندگان مشکل آفرین باشد، حتماً از طریق رسانه ها اطلاع‌رسانی می کنیم.

وی با تاکید بر این مطلب که مشکلی برای شهروندان از نظر مصرف آبزیان وجود ندارد، تصریح کرد: پیشتر نیز اعلام کردیم که ماهی و میگو قابلیت جذب سم را ندارند و اگر سمی در دریا وجود داشته باشد، تنها امکان تجمع آن در صدف های دریایی است.

آزمایش‌های تخصصی درباره میزان سمیت گونه‌های جلبکی احتمالا هفته آینده اعلام می‌شود؛

مرتضوی بیان کرد: در حال حاضر آزمایش‌های تخصصی درباره میزان سمیت گونه‌های جلبکی بطور کامل در حال انجام است که نتایج آن احتمالاً طی هفته آینده نهایی و اعلام خواهد شد.

این مقام مسؤول گفت: اعمال سیاست‌هایی همچون ممنوعیت صید، در مواقعی همچون بروز پدیده کشند قرمز، تبعات منفی بیشتری نسبت به انجام بررسی های سلامت آبزیان دارد.

رییس پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان، با بیان این که ورودی‌های تأسیسات آب شیرین کن‌ها باید به صورت جدی، کنترل شود تا ورود جلبک ها به فیلترها و غشاهای آن ها باعث ایجاد خسارات جدی نشود، اظهار کرد: در سال 87 میلیاردها تومان خسارات در این بخش به وزارت نیرو وارد آمد.

بنابراین ضروری است در قسمت‌های ورودی آب دستگاه‌های آب شیرین‌کن، حوضچه‌هایی تعبیه شود تا با پاشیدن خاک رس مقابله فیزیکی صورت گیرد و پس از ته نشینی جلبک ها، آب وارد سیستم شود.