سید محمد خاتمی: امام علی(ع) به حاکمان می‌فرمود مردم را طعمه خود نکنید

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب - سرویس سیاسی: رئیس‌جمهور سابق کشورمان با بیان اینکه «امام علی(ع) با ستایش‌گران، تمجیدکنندگان و غلوکنندگان به‌شدت برخورد می‌کرد و با معترضان و منتقدان خوشرو بود و مدارا می‌کرد»، گفت: تلاش امیرالمومنین به دلیر کردن مردم بود تا خود را در مقابل قدرت نبازند، از حق اعتراض و انتقاد دست برندارند و با حقوق خود آشنا شوند. 

حجت الاسلام و المسلمین سید محمد خاتمی، در مراسم «جشن ولایت و رونمایی از مصحف شریف یاقوت» که همزمان با عید سعید غدیرخم در دفتر وی برگزار شد، ضمن تبریک این عید، اظهار داشت: در جغرافیا، غدیربرکه و آبگیر کوچکی در بیابان است که دل و جان رهگذران خسته و تشنه را می‌نوازد و از این نظر نعمت بزرگی است. 

وی افزود: غدیر خم نیز همان برکه در نقطه خاصی از حجاز و پیوندگاه راهی است که از شرق و غرب و شمال وجنوب به کعبه منتهی می‌شود و داستان عظیم غدیر در 18 ذیحجه سال دهم هجرت در همین نقطه جغرافیا و در آن بیابان سوزان در حالی‌که از آسمان آتش می‌بارید و ریگ‌های تفتیده چون گدازه‌های آتشفشان پای رهگذران را می‌سوزاند رخ داد، آن داستان بزرگ تاریخی که همه می‌دانیم در این محل و زمان رخ می‌دهد. 

رئیس‌جمهور سابق کشورمان با بیان اینکه از نظر تاریخ غدیرخم پیوندی میان ازل و ابد است، افزود: اما در تاریخ غدیرخم یعنی جایگاهی که در آنجا به تعبیر عارفان، «حقیقت محمدیه» که حقیقت جاوید است و اگر نبود آفرینش نبود(لو لاک لما خلقت الافلاک)، باید در متن جان تاریخ به واسطه جان انسان بزرگی که بزرگ‌ترین تربیت شده پیامبر است، جاری شود. 

خاتمی با اشاره به حدیث پیامبر(ص) که فرمودند انا ادیب الله و علی ادیبی(من پرورده شده خدایم و علی(ع) پرورده من)، به طرح این سوال پرداخت که خدا به‌خاطر خلقت انسان به خود آفرین گفته است و خلق کردن او را در برابر همه هستی، خلق برتر و او را جانشین خود در زمین دانسته است، باید به کدام راه برود و چگونه باید باشد؟ 

رئیس بنیاد باران سپس گفت: غدیر مشخص می‌کند که راه کمال کجاست و الگوی کمال چیست و کیست؟ او کسی جز مولای پرهیزکاران و سرور باورمندان امام علی بن ابی طالب(ع) نیست که در آن نقطه جغرافیا و لحظه تاریخ به شایستگی و بزرگی از سوی پیامبر اعلام می‌شود. او مظهر عرفان، علم، تقوا، دلیری، صبوری، عدالت‌خواهی و مردم خواهی و انسان کاملی است که در خور شان انسان این است که وی حاکم و فرمان روا و مراد و مقتدای او باشد. 

وی ادامه داد: پیامبر هم به خود می‌بالد و می‌نازد که در دامن معنویت او علی بن ابی‌طالب تربیت شده است و برای ملت ایران افتخار بزرگی است که ارادت ویژه‌ای به او و خاندانش دارد و همه پیرو آن بزرگوار هستیم. 

رئیس‌جمهور سابق کشورمان با تبریک عید غدیر به حاضران جمع و به ملت شریف ایران و همه آزادی‌خواهان و حق‌طلبان جهان، اظهار داشت: امروز یک اثر بزرگ یعنی قرآن کریم به خط یاقوت رونمایی می‌شود که حادثه مبارکی است، زیرا علی(ع) و قرآن پیوند ناگسستنی دارند و این روایت از پیامبر(ص) در مراجع اهل شیعه و سنت نقل شده است که «علی مع القرآن و القرآن مع علی؛ لن یفترقا حتی یردا علی الحوض»، : علی با قرآن و قرآن با علی است آن دو تا قیامت از هم هرگز جدا نمی‌شوند. 

خاتمی در ادامه با بیان اینکه یکی از ویژگی‌های زندگی امیرالمومنین(ع) این بود که ایشان بعد از پیامبر(ص) به حکومت ظاهری رسید، افزود: علی(ع)علاوه بر مقامات معنوی و جایگاه بلند در معنا، عرفان و عظمت معنوی انسان -که به همین دلیل صاحب ولایت عظما و کبری است- به تقدیر الهی حکومت هم کرد تا علاوه بر الگوی معنوی بودن برای جامعه بشری نشان دهد که چگونه حکومتی شایسته انسان است و چگونه انسان می‌تواند حکومتی داشه باشد که حرمت او نگاه داشته شود و استعدادهایش شکوفا شود. 

وی در تبیین این موضوع به ذکر سخنانی از امام خمینی(ره) پرداخت و یادآور شد: در پاریس وقتی از ایشان می‌پرسیدند که «جمهوری» چیست؟ می‌فرمود آنچه در دنیا هست؛ یعنی پایه حکومت رای و رضایت مردم است و حکومت در مقابل آنان مسئول است و هیچ قدرتی نیست که مسئول و پاسخ‌گو نباشد. لوازم این جمهوریت هم آزادی اندیشه و بیان است؛ سپس وقتی سوال می‌کردند که حکومت اسلامی به چه معنی است؟ می‌گفتند در این حکومت که مردم پایه آن هستند، ارزش‌های اسلامی باید پیاده شود و نمونه آن را حکومت حضرت علی(ع) معرفی کردند. 

رئیس دولت اصلاحات ادامه داد: این سخنان بدان معناست که جمهوری اسلامی افتخار می‌کند که در این انقلاب بزرگ که هزینه فراوانی برای آن پرداخت شده است، هم مردم محور هستند و می‌خواهیم ارزش‌هایی که در حکومت علی(ع) تجلی داشت در آن وجود داشته باشد. 

سید محمدخاتمی با اشاره به اینکه علی(ع) با وجود اینکه رسما از سوی خداوند به ولایت و امامت منصوب شده بود اما در عمل جز به رضایت آنها حاضر به حکمرانی نشد، گفت: وقتی هم که ایشان روی کار می‌آید علاوه‌بر اینکه همواره نگاهش به تامین رضایت الهی است، جانب حق و حرمت مردم را نیز دارد. عدالت علی(ع) زبانرد است که «قتل علی فی محراب عبادته لشدت عدله». یعنی به‌خاطر عدل، پر کردن فاصله‌های طبقاتی، جای دادن مردم در جای خود، نگاه داشتن حرمت آنان، رعایت همه حقوق آنها( نه فقط عدالت اقتصادی) کشته شد. 

رئیس موسسه بین‌المللی گفت‌و‌گوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها، نکته ممتاز منش و شیوه امیرمؤمنان علی‌(ع) را نحوه تلقی ایشان از حکومت و قدرت و مواجهه با آن دانست و یادآور شد: در مورد علی(ع) آنقدر غلو شد که گاهی به او مرتبه ربوبیت و خدایی دادند و گاه چنان به او تاختند که کافر، منحرف و فاسق معرفی کردند. جالب این است که او در مقام قدرت، با متملقان، گزافه‌گویان و کسانی که تمجیدهای بیجا می‌کردند و او را با گزافه می‌ستودند و حتی با کسانی‌که به او نسبت الوهیت دادند برخورد خشن جانی کرد، اما در مقابل کسانی که به او ناسزا می‌گفتند و اعتراض می‌کرند با خوشرویی و مدارا رفتار می‌کرد. 

وی ادامه داد: خوارج به مسجد کوفه می‌آمدند و به صراحت می‌گفتند ایشان کافر است و یکی از آنها می‌گفت، «خدا او را بکشد که چه انسان هوشمند و دانایی است»! یا حتی ایشان را کافر می‌نامیدند و یا برای ابراز مخالفت و اینکه بگویند علی(ع) عادل نیست، پشت سر او نماز نمی‌خواندند و هنگام نماز او در کنار مسجد نماز برپا می‌کردند. اما وقتی که اصحاب می‌خواستند با آن گروه برخورد کنند، به‌شدت جلوگیری می‌کرد و حتی حقوق‌شان را از بیت‌المال قطع نکرد. 

خاتمی گفت: وقتی طلحه و زبیر از علی(ع) اجازه گرفتند که به حج بروند، با وجود اینکه حضرت می‌دانستند و گفته بودند که اینها برای "فتنه" می‌روند، به ایشان گفته شد که با آنها برخورد کنید؛ اما علی(ع) فرمود (نقل به مضمون): خیر! اینها کاری نکرده‌اند و نباید قبل از جنایت قصاص کرد. 

وی با تاکید بر اینکه این مسأله مهمی است که علی(ع) با ستایش‌گران، تمجیدکنندگان و غلوکنندگان با شدت برخورد می‌کرد و با معترضان و منتقدان با مدارا روبه‌رو می‌شد و حق مردم را در حکومت می‌شناخت، تصریح کرد: امیرالمومنین نسبت به قدرت و حکومت دو کار عمده انجام داد؛ یکی خطاب به امیران و حکمرانان است که به آنان توصیه می‌کردند مردم را طعمه خود نکنید و به آنان ستم نکنید؛ مانند درندگان درنده‌خو در هم ندرید و حق‌شان را رعایت کنید، زیرا مردم یا برادران و خواهران دینی شما هستند یا همنوعان و همسانان شما در آفرینش؛ و در کمال مدارا و محبت و احترام رفتار کنید. 

رئیس‌جمهور سابق کشورمان تصریح کرد: ایشان همچنین به مالک اشتر سفارش می‌کنند که مبادا دچار کبر شود و می‌فرمایند بدان که اگر تو حاکمی بر تو حاکمی هست و بالاتر از تو و ما، خدای بزرگ است؛ عظمت خدا را در نظر بگیر و در مقابل مردم تواضع کن. ایشان توصیه فراوانی می‌کردند که قدرت تاس لغزنده‌ای است که ممکن است انسان‌ها را با کبر و غرور به زیر بکشد و با دعوت قدرت‌مندان به ذکر خداوند و با بیان اینکه قدرت امانتی برای خدمت به مردم است، قدرت‌مندان را از اینکه قدرت آنها را فاسد کند بازمی داشت. 

سید محمد خاتمی یادآور شد: تلاش علی(ع) از طرف دیگر به دلیر کردن مردم بود تا خود را در مقابل قدرت نبازند، از حق اعتراض و انتقاد دست برندارند و با حقوق خود آشنا شوند؛ تا جایی که می‌فرمایند، «جامعه‌ای که ضعیف در آن حق خود را بدون لکنت زبان از قوی نگیرد، مقدس نیست.» یعنی نه تنها اعترض، انتقاد و بیان اندیشه نباید هزینه‌ای داشته باشد، بلکه مردم دربیان مطالب خود هم نباید دچار لکنت شوند. 

رئیس دولت اصلاحات در پایان با بیان اینکه امیرالمونین با این حرکت دو لایه سعی داشت که قدرت را در خدمت مردم معرفی کند که باید سبب رشد و پیشرفت و نه تحقیر آنان شود، گفت: امروز هم می‌گوییم جمهوری اسلامی باید تامین کننده و نگاهبان حقوق و حرمت مردم باشد و ‌ارزش‌هایی که در کلام و عمل امیرالمومنان علی (ع) تجلی داشت بر آن حاکم گردد و ما این راه را ادمه می دهیم و از خدا می خواهیم دلمان را به حقیقتی که امام علی (ع) مظهرکامل آن بود روشن کند و توفیق تدوام راه آن بزرگوار را عنایت فرماید.