آفتاب- حجت الاسلام علی عسکری*: انقلاب اسلامی ایران در مقایسه با سایر انقلابها و حرکتهای مبارزاتی دنیا و جهان ویژگیهای مخصوص خودش را دارا است. به غیر از اسلامی و مردمی بودن انقلاب اسلامی به عنوان دو خصوصیت غیرقابل انکار و اثرگذار، رهبری انقلاب اسلامی ویژگی مهم و تعیین کننده دیگری است که از آن میشود به واقع و حقیقت به عنوان عامل اصلی ظهور و دوام انقلاب اسلامی ایران یاد کرد.
امروز، پس از گذشت نزدیک به سی و دو سال از پیروزی انقلاب اسلامی در این مطلب شکی نیست که امام خمینی(ه) به عنوان چهره بینظیر تاریخ معاصر ایران به خوبی توانست از دو ویژگی انقلاب اسلامی و مردمی بودن انقلاب اسلامی استفاده کند و نظام مردمسالار دینی را با تأکید بر جمهوریت و اسلامیت پیریزی نموده و جمهوری اسلامی را در ایران پایدار سازد. جمهوری به عنوان قالب و شکل حکومت و اسلامی به عنوان محتوی و شرط اصلی آن. جالب توجه این که امام خمینی (ره) با اعتقاد به رأی عامه مردم مسلمان فرمود: «میزان رأی ملت است» و در این راستا تلاش نمود مراحل ساختار جمهوری اسلامی و حکومت متکی بر دین و اعتقاد مردم را از راه انتخابات و رأی خود آنان تضمین و اعتبار بخشد و راهبرد اصلی او انتخابات بود و رأی مردم را تزیینی نمیدانست.
ایشان در همه حال برای پیشبرد فکر و اندیشه بلند خویش از مردم بهره میجست و مقبولیت مردمی نظام را در همه حال منظور نظر داشت و در این رابطه برای اراده و خواست مردم احترام خاصی قائل بود. او بر این باور بود که حضور مردم در صحنه به صورت معجزهوار کارهای نشدنی را شدنی ساخته و موانع را از سر راه بر میدارد. مراحل مختلف و مهم کاری وی در این رابطه عبارت است از:
1. ساقط کردن نظام طاغوتی شاه و تأسیس جمهوری اسلامی
ایجاد انگیزه مبارزاتی و جهادی با تأکید بر اسلام و تعهدات مسلمانی مردم توسط امام خمینی (ره) باعث گشت مردم ایران برای ساقط کردن رژیم دو هزار و پانصد ساله شاهنشاهی در ایران از هیچ چیزی، حتی از جان خودشان فرو گذار نباشند به طوری که مبارزات مردم به رهبری امام خمینی (ره) و روحانیت متعهد و آگاه در 22 بهمن 1357 به بار نشست و رژیم سفاک و جهنمی شاه ساقط شد. در همان روزهای آغازین و پر التهاب پس از پیروزی انقلاب ایران، رهبر فقید، مردمدوست و خداباور، امت ستم دیده و شهید داده کشورمان را به عنوان و شعار جمهوری اسلامی به جای رژیم طاغوتی شاه دلالت داد و رهنمود روشن ایشان جمهوری اسلامی نه یک کلمه کم و نه یک کلمه زیاد بود.
نوع ارتباط صمیمانه و پیوند عاطفی او با مردم در آن روزهای سخت و پر التهاب گفتمان انسانی و اسلامی عزتآفرین، اثرگذار و نویدبخشی را در پی داشت به طوری که علیرغم مخالفت و رو در رویی روشنفکران وابسته به شرق و غرب و هم چنین متحجرین جامدالفکر شاهدوست و سرسپرده طاغوت، ایده و آرمان بلند جمهوری اسلامی مورد نظر معظمله، در رفراندوم و انتخابات 12 فروردین 1358 با رأی قاطع بیش از 98% مردم ایران به اثبات رسید و مقبولیت مردمی پیدا کرد.
پس از رأی مردم و اتفاق و اجماع همه اقشار و آحاد ملت ایران در این رابطه به عنوان نخستین مرحله و قدم انتخاباتی آزاد و باشکوه در ایران، امام خمینی (ره) طی پیامی ضمن ابراز سپاس و تشکر خالصانه نسبت به مردم مسلمان به خاطر رأی قاطع به جمهوری اسلامی، فرمود: «به دنیا اعلام میکنم که در تاریخ ملت ایران چنین رفراندومی سابقه ندارد که سر تا سر مملکت با شوق، شعف و علاقه به صندوقها هجوم آورده و رأی مثبت خود را در آن ریخته و رژیم طاغوتی را برای همیشه در زبالهدان تاریخ دفن کنند.»
2. تأسیس مجلس خبرگان قانون اساسی و رجوع به افکار عمومی در جهت تأیید آن
پس از پاسخ مثبت مردم به جمهوری اسلامی و رأی آری آنان در رفراندوم 12 فروردین 1358 رهبر دلسوز و آیندهنگر انقلاب اسلامی در همان نخستین پیام پیروزی و تشکرآمیز خودش به مردم ایران گام بعدی و مرحله دوم انتخابات در ایران را پس از پیروزی، کلید زد و خطاب به مردم فرمود: «اینک شمائید که باید مقررات خود را به دست بگیرد و مجال به فرصتطلبان ندهید و با قدرت الهی که مظهر آن جماعت است قدمهای بعدی را بردارید و با فرستادن طبقه فاضله و أمنای خود در مجلس مؤسسان (خبرگان) قانون اساسی، قانون اساسی جمهوری اسلامی را به تصویب برسانید و همان طور که با عشق و علاقه به جمهوری اسلامی رأی دادید به أمنای امت رأی دهید تا مجالی برای بد اندیشان نماند» و در زمان مناسب دیگری فرمودند: «الان روز این است که شما همه قوایتان را روی هم بگذارید و آن این که باید مجلس خبرگان تعیین شود، انتخاب کنید و مردم را وادار کنید که اینها را منتخب کنند... و میزان رأی ملت است» آن رهبر عظیمالشأن و مرجع تقلید جهان اسلام و تشیع در دیدار مردمی خودش به مناسبت عید سعید غدیر خم در این خصوص فرمودند: «این چیزی که الان محل بحث ما هست و مورد احتیاج همه ما هست این امری است که در رأس امور واقع شده است، این امری است که اساس مملکت شما است. او این است که بروید و تمام اطراف خودتان را، تمام ملت را آشنا کنید به این که باید به قانون اساسی رأی بدهید و ملاحظه کنید و رأی بدهید. البته آزادید هر رأیی دلتان میخواهد، بدهید اما بیتفاوت نباشید. نسبت به سرنوشت مملکتتان، نسبت به ملت، نسبت به کشور بیتفاوت نباشید. گوش نکنید به حرف اینها که قانون اساسی خوب نشده و محتوایش چه است. اینها تمام در نظر دارند که نگذارند شما رأی بدهید به قانون اساسی و شما را بیتفاوت کنند یا بدبین کنند».
جالب توجه این که در مقدمه قانون اساسی مورد نظر خبرگان که در رفراندوم قانون اساسی به رأی مردم گذاشته و مردم با رأی بالایی آن را تأیید کردند، آمده است: «حکومت از دیدگاه اسلامی برخواسته از موضع طبقاتی و سلطهگری فردی یا گروهی نیست بلکه تبلور آرمان سیاسی ملتی همکیش و همفکر است که به خود سازمان میدهد تا روند تحول فکری و عقیدتی راه خود را به سوی هدف نهایی حرکت (به سوی الله) بگشاید. ملت ما در جریان تکامل انقلابی خود از غبارها و زنگارهای طاغوتی زدوده شد و از آیندههای فکری بیگانه خود را پاک نمود و به مواضع فکری و جهانبینی اصیل اسلامی بازگشت و اکنون بر آن است که با موازین اسلامی جامعه نمونه (اسوه) خود را بنا کند بر چنین پایهای.
رسالت قانون اساسی این است که زمینههای اعتقادی نهضت را عینیت بخشد و شرایطی را به وجود آورد که در آن انسان با ارزشهای والا و جهانشمول اسلامی پرورش یابد.»
با تکیه بر محورهای تصریح شده در قانون اساسی مورد نظر و مطلوب خبرگان امت، امام خمینی قدس سره الشریف در 7 آذر 1358 با صدور اعلامیهای خطاب به مردم ایران فرمودند: «قانون اساسی یکی از ثمرات عظیم بلکه بزرگترین ثمره جمهوری اسلامی است و رأی ندادن به آن به هدر دادن خون شهیدان ماست. مبادا تحت تأثیر دشمنان اسلام رفته و از رأی دادن و حضور در حوزههای رأیگیری خودداری کنید. اسلام بزرگتر از آن است که به واسطه یک اشکال قابل رفع از اساس آن صرف نظر نمائید اگر اشکالی باشد، ممکن است در متمم که در نظر گرفتهاند رفع شود.»
به دنبال این پیام راه گشا و سازنده امام خمینی (ره)، مردم شهیدپرور و نقشآفرین ایران به قانون اساسی جمهوری اسلامی رأی مثبت بالایی دادند و مقطع دوم انتخابات در ایران را در همان سال اول پس از پیروزی به زیبایی هر چه تمامتر و کاملتری پشت سر گذاشتند.
پس از آن بود که امام خمینی (ره) فرمودند: «آن چه که در این جزوه (قانون اساسی) جمهوری اسلامی به وسیله نمایندگان محترم ملت که اکثریت آنان از علمای اعلام و حجج اسلام و مطلعین بر احکام اسلام بودند، تهیه شد، به تصویب اکثریت ملت معظم رسید. امید است انشاءا. . . تعالی با عمل به آن، آرمانهای اسلامی برآورده شود و تا ظهور حضرت بقیة الله ارواحنا له الفداء باقی و مورد عمل باشد.
قابل توجه
نکته بسیار مهم و جالب توجه در رابطه با فرآیند کار خبرگان و تصویب قانون اساسی انقلاب اسلامی ایران این است که مقدممراغهای و حسن نذیر دو عنصر وابسته به آمریکا و قدرت استکباری غرب و از سران حزب خلق مسلمان با نفوذ در شریعتمداری فتنهآفرینی کردند و غائله آفریدند.
آنان به دنبال اظهارات شریعتمداری به انگیزه حمایت از ایشان به قم لشگرکشی کرده و چماقداران حزب خلق مسلمان علیه امام خمینی (ره) حرمتشکنی نموده و معترض مردم و زائرین قبر حضرت معصومه (س) شدند. نگارنده به عنوان شاهد عینی ماجرای تظاهرات، تخریب اماکن عمومی و مغازههای مردم و حرمتشکنی عوامل حزب یاد شده در مدرسه علمیه آیت الله نجفیمرعشی روبروی بیت شریعتمداری قرار داشتم و هیچ فراموش نمیکنم که بیانیه مظلومانه امام خمینی (ره) در این رابطه را با چشمان اشکآلود میخواندم و برای سلامتی و موفقیت ایشان در برابر آن فرومایهگان وابسته به بیگانه دعا میکردم.
امام مظلوم و خدامحورمان در پیامشان فرموده بودند: «ملت ایران ایدهم الله تعالی ـ شما میدانید که بدخواهان اسلام و کشور در تمام مراحل توطئه نموده و الحمدلله تعالی با شکست مواجه شدند. این بار که در رفراندوم قانون اساسی شکست مفتضحانه نصیبشان شد سخت وحشت زده شدند و توطئه را با چوب و چماق شروع کردند و با بهانهها و استفاده از سادگی بعضی قشرها غائله راه انداختند و خواهند انداخت... لهذا من به شما ملت هوشیار، هشدار میدهم که هر تشنجی و غائلهای امروز برخلاف مصالح اسلام و کشور است و موافق خواستههای دشمنان اسلام. من به شما دوستان اکیداً اخطار میکنم که هر کس عکس اینجانب را پاره کند یا بسوزاند و بر من ناسزا بگوید و اهانت کند کسی حق ندارد به او تعرض کند و از من طرفداری نماید. امروز درصدند ایجاد غائله کنند و شماها را به جان هم بیندازند باید با کمال خونسردی و آرامش از کنار آنان بگذرید و تعرض به آنان و مقابله به مثل برخلاف رضای خداوند و از محرمات بزرگ شرعیه است. خداوند ما را از شرور شیاطین حفظ فرماید».
3. انتخابات ریاست جمهوری
ضرورت شرکت در انتخابات ریاست جمهوری اسلامی پس از انتخابات خبرگان قانون اساسی و رفراندوم مردمی رأی به قانون اساسی که با حضور و مشارکت حداکثری مردم به انجام رسید راهبرد انتخاباتی دیگر حضرت امام خمینی(ره) بود.
ایشان با تکیه بر آحاد ملت و رأی اثربخش مردم به مثل مراحل قبلی کارِ مردمیشان بر لزوم شرکت در انتخابات ریاست جمهوری را سفارش نمودند. جمله زیبا و اثرگذاری که از ایشان نقل شده است، این است که: «اگر بخواهید در مقابل دنیا اظهار حیات بکنید و بگوئید ما سرزنده و پابرجا هستیم باید در انتخابات شرکت کنید.»
معظم له در جمع دانشجویان رشته هنر دانشگاه شیراز که با ایشان دیدار داشتند، فرمودند: «من در عین حالی که حالم مقتضی صحبت نیست، لکن برای تشکر از آقایان چند کلمهای عرض میکنم... چیزی که لازم است عرض کنم این است که در این موقع که یک مرحلهی دیگری از مراحلی که در کشور ما میخواهد تحقق پیدا کند در دست اجرا است و آن تعیین رئیسجمهور است، باید توجه داشته باشند آقایان که آن صفاتی را که قانون اساسی برای رئیسجمهور تعیین کرده باید مراعات کنند. قانون اساسی را ملاحظه کنید و صفات رئیسجمهور را در آن جا ببینید و کسی که دارای آن صفات بوده و او را به آن صفات میشناسید، به او رأی بدهید و اگر فاقد آن صفات باشد احتراز کنید از رأی دادن به او. روز سرنوشتسازی است، میخواهید زمام امور کشور را به یک کسی بدهید که مؤثر است در مقدارت کشور شما؛ سهلانگاری نکنید و به پای صندوقها بروید و با هم اجماع کنید و به کسی که لایق برای این مقام است... و این صفات را دارد، رأی بدهید.»
و در جمع دانشجویان و خانوادهی شهدای سردشت در تاریخ 9 دی 1358 فرمودند: «شما جوانها و همه قشرهای ملت باید با بیداری به پیش بروید. وقتی بناست که سرنوشت یک ملتی به دست خودش باشد که بحمدالله به این جا رسیدید و امروز کسی به شما تحمیل نمیکند چیزی را و شما آزادید در این که سرنوشت خودتان را تعیین کنید در این مرحله هم من امیدوارم که با روشنبینی، با تفکر و با مآلاندیشی این مراحل را طی کنید. من امیدوارم که اشخاصی که کاندیدا شدند برای ریاستجمهوری شما توجه کنید و کسی که از همه متعهدتر به اسلام، دارای سوابقِ خوب، نه غربزده باشد نه شرقزده باشد، مسلمان باشد، پیرو احکام اسلام باشد، ملی باشد، دلسوز ملت باشد، خدمتگزار به ملت باشد، سوابقش خوب باشد در رژیم سابق هیچ گاه وارد نشده باشد و برای خودتان. اختیار دست شما است. من بنا ندارم کسی را تعیین کنم ما همین اوصاف رئیس جمهور و اوصاف وکلایی که بعد میخواهید انشاءا... تعیین کنید را باید بگوئیم و شما خودتان انتخاب کنید»
نکته جالب توجه این که در باب رعایت قانون، بعدها جمعی از مؤمنین سوال کردند: «آیا کسانی که به قانون اساسی رأی ندادهاند و با آن مخالفاند و این مخالفت را هم اعلام کردهاند، میتوانند رئیسجمهور باشند؟» در پاسخ فرمودند: «کسی که به قانون اساسی رأی مثبت نداده صلاحیت ریاستجمهوری ایران را ندارد. دلیل این مطلب نیز بسیار روشن است برای این که رئیس جمهور از نظر خود قانون اساسی مسئول اجرای قانون اساسی معرفی شده و طبیعی است کسی که به آن اعتقاد ندارد چگونه میتواند مسئول اجرای آن باشد و اصولاً با چه عقل و منطقی باید به چنین کسی رأی داد.»
پیام مهم از روی تخت بیمارستان
در زمان انتخابات ریاست جمهوری امام خمینی(ره) به خاطر مریضی قلب در بیمارستان بستری بودند. در آن شرایط حتی برای اهمیت موضوع طی یک پیامی خطاب به مردم فرمودند: «فردا روز جمعه است و روزی مبارک که تولد با سعادت رسول اکرم (ص) در این روز اتفاق افتاده و باز مبارک است، از باب این که ملت ما به یک آرزوی دیگری که داشتند، رسیدند و ان تعیین رئیس جمهور است در این زمینه من چند مطلب که اگر آن مطلبها تحقق پیدا بکند من خوشحال میشوم و بیماری من هم مهم نیست. یکی این که فردا همه بدون استثناء به پای صندوقها بروند. بیاعتنایی نکنند به یک مطلبی که کشور آنها به آن احتیاج دارد. سرنوشت ملت و اسلام به او وابسته است. مطلب دیگر این که پای صندوقها که میروید این طور نباشد که با هم اختلاف پیدا بکنید یک مسئلهای است که برای کشور است هر یک که ببرند و پیروز شوند برای کشور است. لابد خدمت خواهند کرد و اگر خدمت نکنند ملت هست و آنها را برکنار خواهند کرد.»
شرایط پس از انتخاب بنیصدر و تدابیر حکیمانه امام خمینی(ره)
کنار رفتن جلالالدین فارسی به جهت شبهه پیش آمده در رابطه با غیر ایرانی و افغان بودن ایشان و رفتار فریبکاران و اغواگرانه بنیصدر باعث شد او برنده انتخابات نخستین دوره ریاست جمهوری در ایران محسوب گردد. به حکم قانون اساسی و به جهت احترام به رأی مردم امام خمینی (ره) تنفیذ حکم ریاست جمهوری را به انجام رسانید ولی آیندهنگری امام خمینی (ره) و نگرانی از وضعیت بنیصدر در حکم تنفیذ مشهود است. در این حکم آمده است: «بسم الله الرحمن الرحیم براساس آن که ملت شریف ایران با اکثریت قاطع جناب آقای دکتر سید ابوالحسن بنیصدر را به ریاست جمهوری کشور جمهوری اسلامی ایران برگزیدهاند و برحسب آن که مشروعیت آن باید به نصب فقیه جامعالشرایط باشد، اینجانب به موجب این حکم رأی ملت را تنفیذ و ایشان را به این سمت منصوب مینمایم. لکن تنفیذ و نصب اینجانب و رأی ملت ایران محدود است به عدم تخلف ایشان از احکام مقدسه اسلام و تبعیت از قانون اساسی ایران؛ از جناب ایشان میخواهم که مسئولیت خطیری که به موجب اراده ملت و براساس قانون اساسی بر عهده ایشان گذارده شده است هم چون امانتی الهی از آن پاسداری نمایند و به پیمان خود در مقابل خداوند تعالی و خلق وفادار باشند.»
تذکر اخلاقی ناصحانه و دلسوزانه به بنیصدر
در مراسم رسمی تنفیذ حکم ریاست جمهوری که از تلویزیون نیز پخش شد، فرمودند: «من یک کلمه به آقای بنیصدر تذکر میدهم و آن این که «حب الدنیا رأس کل خطیئه» هر مقامی که برای بشر حاصل میشود چه مقامهای معنوی و چه مادی روزی گرفته خواهد شد و آن روز هم نامعلوم است. توجه داشته باشند همه کسانی که برای بشر خدمت میکنند، کسانی که دارای مقامی هستند دارای پست هستند که مقام آنها را مغرور نکند. مقام رفتنی است و انسان در حضور خدای تبارک و تعالی ماندنی است. من از آقای بنیصدر میخواهم که مابین قبل از ریاست جمهوری و بعد از ریاست جمهوری در اخلاق روحیشان تفاوتی نباشد. متفاوت بودن دلیل بر ضعف است.»
غائله 14 اسفند
بنیصدر از سوی با داشتن روحیه غرور و خودخواهی و فریبخوردگی از سوی منافقین و گروههای حرامی، متینگ 14 اسفند را به راه انداخت. در این غائله او و حامیانش از خط قرمزها عبور کرده و خودخواهی و حرمتشکنی را به اوج خودش رساندند.
این اتفاق نامطلوب در میدان آزادی تهران و دیگر رخدادهای بنیصدر در جنگ و جبهههای دفاع مقدس گویای تخلف او از تعهد به اسلام و انقلاب اسلامی و به ویژه مردم صمیمی و پاکباخته ایران اسلامی بود و سرانجام صبر امام خمینی (ره) و مردم پایان پیدا کرد و شعار علیه بنیصدر شکل علنی به خود گرفت تا جایی که امام خمینی (ره) به استناد اصل 110 قانون اساسی و اختیارات رهبری او را از فرماندهی کل قوا عزل فرمود. متن نامه امام خمینی (ره) در این رابطه یک جمله است: «بسمه تعالی. ستاد مشترک نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، آقای بنیصدر از فرماندهی نیروهای مسلح برکنار شدهاند. روح الله الموسوی الخمینی 20 خرداد 1360، 7 شعبان 1401».
تصویب عدم کفایت سیاسی بنیصدر
به دنبال همین شرایط و وضعیت پیش آمده از سوی بنیصدر در تیر ماه 1360 مجلس بر عدم کفایت سیاسی او رأی داد. متن نامه آیتالله هاشمیرفسنجانی ریاست محترم مجلس شورای اسلامی به امام خمینی (ره) بدین شرح است: «محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی ادام الله ظله؛ محترماً به عرض میرساند رأی مجلس شورای اسلامی در جلسه مورخ 31/3/1360 پس از بحث و بررسی با حضور 190 نفر به شرح زیر: آراء موافق 177 رأی، مخالف: یک نفر و آرای ممتنع: 12 نفر در مورد آقای بنیصدر بر این قرار گرفت که آقای ابوالحسن بنیصدر برای ریاست جمهوری اسلامی ایران کفایت سیاسی ندارد. به موجب اصل 10 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مراتب برای اتخاذ تصمیم به خدمت امام عظیم الشأن گزارش میگردد. رئیس مجلس شورای اسلامی ـ اکبر هاشمیرفسنجانی»
نامهی امام خمینی(ره) در رابطه با عزل بنیصدر
«بسم الله الرحمن الرحیم پس از رأی اکثریت قاطع نمایندگان مجلس شورای اسلامی مبنی بر این که آقای ابوالحسن بنیصدر برای ریاستجمهوری اسلامی ایران کفایت سیاسی ندارد ایشان را از ریاستجمهوری اسلامی اران عزل نمودم. روح الله الموسوی الخمینی اول تیر ماه 1360»
4. انتخابات مجلس شورای اسلامی
پس از انتخابات ریاست جمهوری و مطالب پیرامونی آن که به اختصار به بعضی از نکات حساس آن اشاره شد و این که مقابله با تخلفهای رئیس جمهور طبق مبنای قانونی (استیضاح و عزل) از طریق مجلس و نمایندگان دنبال شد و امام خمینی (ره) نظر و رأی نمایندگان را گرهگشای معضل پیش آمده، دانستند.
روشن است که در راه بُردِ خودشان مجلس را در رأس امور مملکت بدانند و برای تأسیس یک مجلس قوی و نیرومند و برخواسته از آرای مردم سرمایهگذاری وافری صورت دهند. روی همین جهت بود که پس از انتخابات ریاست جمهوری فرمودند: «ملت ایران که بحمدالله در عرض یک سال پس از انقلاب دارای جمهوری اسلامی، قانون اساسی و رئیس جمهور شدند، انشاءا. . . با رشد معنوی و آرامش، مجلس شورای اسلامی تأسیس خواهند نمود و تا خرابیهای عصر طاغوت خصوصاً پنجاه سال اخیر را با همت والای خود جبران نمایند خرابیهای معنوی و مادی که با برنامههای ابرقدرتها خصوصاً آمریکا انجام گرفت و ملتهای مسلمان خصوصاً ملت ایران را تا آستانه سقوط کشاند.»
آزادی انتخابات و لزوم رعایت اخلاق انتخاباتی
هم چنین امام خمینی(ره) در مورد آزادی انتخابات در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی و ضرورت رعایت اخلاق در زمان تبلیغات و برگزاری انتخابات فرمودند: «تا آن جایی که من شاهد انتخابات در ایران بودم از زمان قبل از رضا شاه سالهای طولانی که شاهد بودم انتخابات را، انتخابات آزاد در ایران نبود. منتهی یک وقت با زور خوانین بلاد و مالکین بلاد انجام میگرفت و زمان رضا شاه که دست آنها کوتاه شد تحت کنترل رضا شاه بود و دیگر مجلسی در کار نبود به جز انتخاباتی که از اشخاص معلوم در این رابطه صورت میگرفت و در زمان محمدرضا بدتر از او شد.
من میتوانم ادعا کنم که انتخابات در این سال (1358) تنها انتخاباتی است که به رأی مردم و بدون فشار کسی و بدون این که دخالت داشته باشند اشخاص در آرای مردم، انجام خواهد گرفت. لکن من از همه اقشار از همه ملت میخواهم که آداب اسلامی خودشان را نسبت به همه امور خصوصاً در انتخابات حفظ کنند و مبادا خیال کنند که مبارزات انتخاباتی عبارت از این است که به دیگران بد بگویند و کارشکننی کنند البته دعوت به اشخاص مانع ندارد لکن توجه داشته باشند که همان طور که در انتخابات رئیس جمهور به آن سلامت و به آن آرامش و به آن خوبی گذشت که نمونه بود در ایران، من امیدوارم که در این انتخابات (دوره اول مجلس) هم به همان طور بگذرد و همه با هم برادروار در یک مقصد باشیم.»
توصیه به انتخاب افراد متعهد و غیروابسته به شرق و غرب
در دیدار اقشار مختلف و کارکنان و پرستاران بیمارستان قلب نیز فرمودند: «یک کلمهای که در این موقع لازم است به آن توجه شود قضیه انتخابات است... آقایان متوجه باشند که دولت اسلامی، جمهوری اسلامی است و مجلس، مجلس اسلامی است و باید اخلاق هم در انتخابات، اخلاق اسلامی باشد و افرادی را انتخاب کنید که متعهد به اسلام و شرقی و غربی نباشند بر صراط مستقیم انسانیت و اسلامیت باشند و من امیدوارم این مرحله را هم با شایستگی و به طوری که دلخواه همه ملت ماست و دلخواه ماست عمل بکنند و کسانی که آراسته به اخلاق خوب، متعهد به اسلام، وفادار به کشور خودشان و خدمتگزار به اسلام، شما و کشور هستند، انتخاب کنند.»
با گذشته اشتباه نشود
هم چنین امام راحل (ره) با توجه به سرنوشتساز بودن انتخابات مجلس شورای اسلامی در یک سخنرانی و بیان اثرگذار دیگری فرمودند: «این تلخی مطلبها و بیبند و باری انتخابات و مجلس و امثال ذالک شاید یک وقت اسباب این شود که بعضیها گمان کنند که خب حالا هم مثل آن وقت، به اصطلاح آدم مار گزیده از ریسمان خط و خالدار هم میترسد و ملت ما، مار گزیده است. استعمار گزیده است، خان گزیده است، و محمدرضا و رضا خان گزیده است از این جهت یک وقت میبینی که در ذهنشان میآید که خب این هم مجلس مثل آن مجلسها است. لکن باید بدانند که امروز هیچ قدرتی نیست که بتواند یک وکیل را تحمیل کند از رئیس جمهور گرفته تا ارتش، تا شهربانی، ژاندارمری، خانها هم که دیگر چیزی از آنها باقی نمانده است و اشراف و اعیان هم همین طور، متنفذین هم نداریم. هیچ کس الان در ایران، هیچ مقامی نیست که قدرت این را داشته باشد که یک وکیل تحمیل کند. بنابراین امروز مسئولیت بر عهده ملت است... امروز سرنوشت اسلام و سرنوشت مسلمین در ایران و سرنوشت کشور به دست ملت است و اگر مسامحه کنند در این امر، اهمال کنند و نروند و رأی ندهند مسئولیت متوجه آنها است.»
اشتباه صدر مشروطه
به عنوان عبرتگیری از تاریخ و دلیل مهم شکست نهضت مشروطه در بیان رسا و نصیحتآمیزی فرمودند: «اگر در صدر مشروطه علماء آمده بودند در میدان، مؤمنین آمده بودند، روشنفکران متعهد آمده بودند و مسلمانهای متعهد آمده بودند و قبضه کرده بودند مجلس را و نگذاشته بودند که دیگران بیایند مجلس را بگیرند ما به این روزگار سیاه نمیرسیدیم. ما مملکتمان خراب نمیشد. ما عزتمان از بین نمیرفت.»
جایگاه مجلس
از نظر عظمت و اقتدار مجلس، امام خمینی (ره) به جهت این که از آغاز طالب یک مجلس نیرومند و بااقتدار بود و قانون اساسی نیز آن را از چنین جایگاهی برخوردار ساخته و حتی استیضاح و عزل رئیس جمهور را از وظایف قانونی آن معرفی میکند و هیچ کس اجازه انحلال آن را به لحاظ قانون اساسی ندارد و کشور حتی یک روز هم نباید فاقد مجلس باشد در نتیجه امام خمینی (ره) به طور مکرر فرمودهاند:
«ـ مجلس تنها ملجأیی است که برای یک ملت است؛
ـ مجلس قوه مجتمع یک ملت است؛
ـ مجلس از همه مقاماتی که در یک کشور است، بالاتر است؛
ـ مجلس مرکز همه قانونها و قدرتها است؛
ـ مجلس هدایت میکند همه را و باید بکند؛
ـ من تکرار میکنم مجلس بالاترین مقام است در مملکت؛
ـ مجلس اگر رأی داد و شورای نگهبان هم آن را پذیرفت هیچ کس حق ندارد یک کلمه راجع به این بگوید؛
ـ مجلس فراهم آمده از الله اکبرهای مردم است؛
ـ مجلس عصاره زحمتهای طاقتفرسای این ملت مسلمان بوده است و...»
و خب طبیعی است که چنین مجلسی بعدها توانست بنیصدر را به عنوان مهره سازمان سیای آمریکا که با نفوذ و فریب در میان مردم خود را به ریاست جمهوری رسانده بود در همان دوره اول به ریاست آیت الله هاشمیرفسنجانی از قدرت خلع کند و با رأی بالایی که قبلاً ذکر شد عدم کفایت سیاسی او را امضاء نماید و به حق میتوان گفت در رأس امور بودن مجلس به فرموده امام راحل در چنین مقطعی میتواند منظور نظر قرار بگیرد.
5. انتخابات مجلس خبرگان رهبری
در این مرحله و حلقه پنجم از راهبرد انتخاباتی امام خمینی (ره) که راهبر نظام است. گام آخر رجوع به آرای عمومی از سوی ایشان به انجام میرسد و از طریق هدایت داهیانه او بنیان مرسوس انقلاب اسلامی و استمرار نظام و انقلاب اسلامی زنجیرههایش کامل میگردد. نخستین اقدام در این رابطه این گونه شروع میشود که بنا به وظیفه قانونی و اجازه حضرت امام خمینی (ره) وزیر کشور وقت حجت الاسلام و المسلمین ناطقنوری خبر برگزاری انتخابات خبرگان رهبری را اعلام میدارد. در نامه استیذان و اجازه ایشان به امام خمینی (ره) در این رابطه آمده است: «بسم الله الرحمن الرحیم. محضر مقدس رهبر عالیقدر و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران؛ حضرت آیت الله العظمی امام خمینی مد ظله العالی. احتراماً معروض میدارد در اجرای مادهی دوازده آییننامهی اجرای قانون انتخابات مجلس خبرگان، موضوع اصول پنجم، یکصد و هفتم و یکصد و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران وزارت کشور موظف است که پس از وصول دستور مقام رهبری، مبنی بر انجام انتخابات مجلس خبرگان حداکثر ظرف ده روز مراتب و تاریخ شروع ثبتنام داوطلبان را با استفاده از وسایل ارتباط جمعی به اطلاع امت شهیدپرور ایران برساند. مستدعی است در صورت اقتضای رأی عالی معروضه تقدیمی را مزین به امر مبارک مبنی بر شروع انتخابات فرمائید. علیاکبر ناطقنوری ـ وزیر کشور»
پاسخ امام خمینی (ره)
«بسمه تعالی. موافقت میشود انشاءا... مبارک است. روح الله الموسوی الخمینی»
پس از صدور دستور برای برگزاری انتخابات یاد شده، امام خمینی (ره) در دیدار با اقلیتهای مذهبی ایران فرمودند: «امر مهم و چیزی که در میان ملت ما مطرح است قضیه مجلس خبرگان برای تعیین رهبری است این مسألهای که نباید ملت ایران برای آن کم ارج قائل باشند... مجلس خبرگان تقویت رهبری است. این مجلس پشتوانه کشور است. برای حفظ امنیت کشور است. حفظ استقلال کشور و حفظ آزادی برای کشور است.»
معظمله در تعقیب نظر و رهنمودهای قبلی خودشان در روز 16 آذر 1361 طی پیامی تعیین کننده خطاب به ملت ایران در این رابطه فرمودند: «با این که در اهمیت مجلس خبرگان برای تعیین رهبری یا شورای رهبری اینجانب کراراً تذکراتی دادهام و حضرات علمای اعلام دامت برکاتهم به قدر کافی صحبت فرمودهاند و اهمیت آن را گوشزد نمودهاند لازم دانستم که نکته مهمی را به عرض ملت شریف برسانم و آن اهمیت ویژهای است که این مجلس دارا میباشد.
واضح است که حکومت بر جمیع شئون آن و ارگانهایی که دارد تا از قِبَلِ شرع مقدس و خداوند تبارک و تعالی شرعیت پیدا نکند اکثر کارهای مربوط به قوه مقننه و قضاییه و اجرائیه بدون مجوز شرعی خواهد بود و دست ارگانها که باید به واسطه شرعیت آن باز باشد، بسته میشود و اگر بدون شرعیت کارها را انجام دهند دولت به جمیع شئونه طاغوتی و محرم خواهد بود و لهذا تعیین خبرگان و فقیهشناسان از تکالیف بزرگ الهی است و هیچ کس را عذری در مقابل خداوند قهار نخواهد بود.»
پیام برای افتتاح مجلس خبرگان رهبری
پس از برگزاری با شکوه انتخابات مجلس خبرگان رهبری در افتتاح این مجلس در 22 تیر ماه 1362 امام خمینی (ره) پیام مهمی صادر فرمودند. در این پیام آمده است: «با تأییدات خداوند متعال جل و علاء و پشتیبانی حضرت ولی الله الاعظم، بقیة الله ارواحنا لمقدمه الفداء برحسب اصل یکصد و هفتم قانون اساسی جمهوری اسلامی مجلس مبارک خبرگان که به وسیله آرای ملت عظیم الشأن ایران شماری از علما و حجج اسلام ادامه الله بقائهم برای تعیین رهبری یا شورای رهبری انتخاب شدهاند مفتوح گردید. مجلسی که برای ادامه نظام جمهوری اسلامی و شرعیت بخشیدن به آن نقش اساسی دارد. مجلسی که علاقهمندان به اسلام و جمهوری اسلامی دلبسته به آن و مخالفان و دشمنان بر آن چشم دوختهاند. آنان دلبستهاند که منتخبین آنها که از علمای متعهد و آگاه به مصالح و مفاسد هستند با رأی مبارک خود شایستهترین، آگاهترین و متعهدترین فقیه یا فقیهان را برای این مقام که صیانت نظام جمهوری اسلامی و هدایت آن به طور شایسته و موافق با شریعت مطهره بستگی به آن دارد با اعتقاد به حضور خداوند متعال و نظارت او جل و علاء بر آراء و اعمال و احوال آنان تعیین نمایند و رضای او را بر رضای خود و دیگران مقدم دارند و اینان چشم طمع دوختهاند که شاید به وسیلهی ایادی خود بتوانند لغزشی خدا نخواسته ایجاد کنند که در آتیهای ولو درازمدت نظام جمهوری اسلامی را به انحراف کشانند. . .
و اکنون شما ای فقهاء و خبرگان و ای برگزیدگان ملت ستم دیده در طول تاریخ شاهنشاهی و ستم شاهی، مسئولیتی را قبول فرمودید که در رأس همه مسئولیتها است و آغاز به کاری کردید که سرنوشت اسلام و ملت رنج دیده و شهید داده و داغ دیده در گرو آن است. تاریخ و نسلهای آینده درباره شما قضاوت خواهند کرد و اولیای بزرگ الهی ناظر آراء و اعمال شما میباشند. و الله من ورائهم محیط و رقیب» کوچکترین سهلانگاری و مسامحه و کوچکترین اِعمال نظرهای شخصی و خدای نخواسته تبعیت از هوای نفسانی که ممکن است این عمل شریف الهی را به انحراف کشاند بزرگترین فاجعه تاریخ را به وجود خواهد آورد.
اگر اسلام عزیز و جمهوری اسلامی نوپا به انحراف کشیده شود و سیلی بخورد و به شکست منتهی شود، خدا نخواسته اسلام برای قرنها به طاق نسیان سپرده میشود و به جای آن اسلام شاهنشاهی و ملوکی جایگزین آن خواهد شد.»
و خطاب به رهبر و شورای رهبری اینده (بعد از خودشان) فرمودند: «شما که خود را از پیروان اصحاب وحی و اولیای عظیم الشأن میدانید و بحمدالله هستید. خود را جز خدمتگذار به ملتهای ستم دیده ندانید و باید بدانید که تبهکاران و جنایت پیشگان بیش از هر کس چشم طمع به شما دوختهاند و با اشخاص منحرف نفوذی در بیوت شما، با چهرههای صد در صد اسلامی و انقلابی ممکن است خدای ناخواسته فاجعه به بار آورند و با یک عمل انحرافی نظام را به انحراف کشانند و با دست شما به اسلام و جمهوری اسلامی سیلی زنند. الله الله در انتخاب اصحاب؛ الله الله در تعجیل در تصمیمگیری خصوصاً در امور مهمه و باید بدانید و میدانید که انسان از اشتباه و خطا مصون نیست به مجرد احراز اشتباه و خطا از آن برگردید و اقرار به خطا بکنید که آن کمال انسانی است و توجیه و پافشاری در امر خطا نقص و از شیطان است. در امور مهمه با کارشناسان مشورت کنید و جانب احتیاط را رعایت فرمائید.»
در پایان هم فرمودهاند: «اینجانب مطلبی را در 30 صفحه به عنوان وصیت نوشتهام و یک نسخه آن را در مجلس خبرگان امانت میگذارم که پس از مرگ اینجانب منتشر خواهد شد.»
وصیت در مورد انتخابات
از آن جا که امام راحل در شرایط بعد از مرگ نیز خود را نسبت به مردم مسلمان و انقلاب اسلامی مسئول و متعهد میداند. به راهبرد انتخاباتی تأکید و سفارش فرموده و در متن وصیت سیاسی و الهی خودشان که توسط آیت الله العظمی خامنهای رئیس جمهور وقت ایران در سال 68 قرائت شد، اعلام نمودهاند: «وصیت من به ملت شریف آن است که در تمام انتخاباتها، چه انتخاب رئیسجمهور و چه نمایندگان مجلس شورای اسلامی و چه خبرگان در صحنه باشند.
همه ملت از مراجع و علمای بزرگ تا طبقه بازاری و کشاورز و کارگر و کارمند همه و همه مسئول سرنوشت کشور و اسلام میباشند چه در نسل حاضر و چه در نسلهای آتیه و چه بسا که در بعضی مقاطع عدم حضور و مسامحه گناهی باشد که در رأس گناهان کبیره است پس علاج واقعه را قبل از وقوع باید کرد و الا کار از دست همه خارج خواهد شد و این حقیقتی است که بعد از مشروطه لمس نمودید و نمودهایم.
هیچ علاجی بالاتر از آن نیست که ملت در سر تا سر کشور کارهایی را که محول به او است بر طبق ضوابط اسلامی و قانون اساسی انجام دهد.»
روحش شاد و روانش جاودانه باد
*نماینده سابق مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی