بمب‌هاي خانواده ب 61

 براساس برآورد ما، جمع كل بمب‌هاي ب 61 سالم موجود در زرادخانه حدود 1925 فروند است كه 1265 فروند آنها قابل بهره‌برداري هستند. همه مدل‌هاي ب 61 برنامه زمانبندي شده‌اي دارند براي ايجاد عمر طولاني مدت و مطابقت با برنامه‌هاي قبلي تا دهه آينده و به‌طور متوسط 400 بمب براي «استفاده» از نظر كيفيت و قابليت آزمايش در طول 2025 زمانبندي شده‌اند.

وزن اصلي بمب ب 61 تقريباً 700 پوند است و كمي بيشتر از 13 اينچ قطر آن است و 8/11 پا درازاي سر تا انتهاي آن است. وزن نوع نافذ در زمين آن يعني ب61-11، 450 پوند بيشتر است.

زمينه تاريخي ب 61
اولين واحد توليد ب 61 در اكتبر 1966 شروع به كار كرد. مسائلي برنامه را به تعويق انداخت تا ژانويه 1967 كه بمب به‌تدريج تغيير داده شد. توليد نمونه كامل آن در ژانويه 1968 شروع شد. بمب در شش نوع اصلي توليد شد، مدل‌هاي از صفر تا پنج. سه‌نوع از اين مدل‌ها يعني مدل 1، 3 و 4 تكميل‌تر شدند و به مشخصات پيشرفته‌تر و ويژگي‌هاي ايمن‌تري ارتقاء داده شدند. مدل 0، 2 و 5 از رده خارج و قطعات آنها از هم مجزا شدند. برنامه‌هاي توليد سه مدل پيشرفته ديگر (مدل 6، 8 و 9) حذف شدند. ب61-10 همان كلاهك موشك پرشينگ II با كمي تغييرات است.

به مدت بيش از 30 سال، بمب ب61، نان و روغن لابراتوار ملي لس‌آلاموس در نيومكزيكو بود. يك سري آزمايش‌هاي زيرزميني از سال‌هاي 1963 تا 1968 در سايت آزمايشي نوادا انجام شد تا حوزه عملكرد بمب و ويژگي‌هاي نظامي آن مورد تأييد قرار گيرد. يكي از سري آزمايش‌هاي شش‌گانه ب 61 در سال 1966 به نام (Shot Halfbeak) كه تصور مي‌شود در 30 ژوئن با تمام ظرفيت 350 كيلو تني شليك شده باشد، انجام شد. آزمايش‌هاي هسته‌اي دوباره از اواسط سال‌هاي 1970 براي كامل كردن انواع 3 و 4 كه در سال 1979 وارد زرادخانه شدند، از سرگرفته شد.

اين بمب مي تواند به عنوان ماده منفجره با سقوط آزاد رها شود يا با تأخير در هوا منفجر گردد و يا با سقوط آزاد به سطح اصابت كرده و منفجر شود، يا از ارتفاع كم، حدود 50 پا از هواپيما روي زمين قرار گيرد. در اين حالت، بمب در برخورد با زمين منفجر نمي‌شود، براي تحقق اين امر، يك چتر نجات بلافاصله از سرعت فرود مي‌كاهد و بمب را به آهستگي فرود مي‌آورد و خط سير آن را در هوا كنترل مي‌كند. معمولاً يك چتر نجات نايلوني به قطر 17 پا مورد استفاده قرار مي‌گرفت. در مدل‌هاي جديدتر قطر چتر 24 پا بود.

بمب ب 61 در موارد بسيار گوناگون تاكتيكي و استراتژيكي در هواپيماها به كار گرفته شده است. نمونه‌هاي استراتژيكي آن در بمب افكن‌هاي B-52، FB-111، B-1 و B-2 حمل شده‌اند. نمونه‌هاي تاكتيكي آن با حوزه امكانات محدودتري، در هواپيماهاي گوناگون سازمان ناتو و هواپيماهاي نيروي هوايي ايالات متحده به كار گرفته شده‌اند كه شامل F100، F-104، F-4، F-105، F-15E، F-16، F-111، F-117 و تورنادوست. كشتي‌ها و زيردريايي‌هاي ايالات متحده، بمب‌هاي B61-2/5 را در هواپيماهاي A-4، A-6، A-7 و F/A-18 استفاده كرده‌اند. بعداز آن كه در اوايل سال‌هاي دهه 1990، نيروي دريايي مأموريت حملات هوايي اتمي را از سري هواپيماهاي ايالات متحده، متوقف كرد، بمب‌ها از رده خارج شدند و قطعات آنها از هم جدا شد. مطابق بررسي اخير دفتر بوش، سازمان مرور نگرش هسته‌اي (NPR) چند هواپيماي اف – 35 لاك‌هيدمارتين به جنگنده‌هاي تهاجمي اضافه شد كه احتمالاً داراي قدرت هسته‌اي هستند. آنها به احتمال زياد مي‌توانند بمب ب 61 بكار برند.

بمب ب 61 همچنين مبنايي براي طراحي سه كلاهك ديگر قرار گرفت: كلاهك موشك كروز مستقر در دريا W80-0، كلاهك W80-1 براي موشك‌هاي هوايي كروز و نيز موشك‌هاي كروز پيشرفته و كلاهك W85 براي موشك پرشينگ II.

پيمان حوزه مياني نيروي هسته‌اي (INF) در 8 دسامبر 1987 براي حذف موشك پرشينگ II (از ميان همه موشك‌ها) امضا شد. گرچه همانگونه كه در پيمان‌نامه ذكر شده بود موشك‌ها و پرتاب‌كننده‌ها تا اواسط 1991 منهدم شدند، اما كلاهك‌ها حفظ، تعمير و احتمالاً به مقر اروپايي بمب‌هاي ب 61 برگردانده شدند. «بسته‌هاي فيزيكي» (دل و روده انفجارهاي هسته‌اي) از كلاهك‌هاي W85 خارج شدند و دوباره در جعبه بمب ب61-10 طراحي و بسته بندي شدند و اين نقض روح پيمان است، گرچه از نظر تكنيكي و از نقطه نظر INF غيرقانوني نيست. ]نگاه كنيد به بولتن نوامبر 1990، صفحات 14 تا 16[.

بمب‌هاي استراتژيكي ب61
در حال حاضر دو نوع بمب استراتژيكي از نوع ب61 وجود دارد. ب 61-7 كه در سال‌هاي 1985 تا 1990 توليد شد و تغيير يافته بمب هاي ب – 52 و ب –2 است. بمب B 61-11، سلاح نفوذكننده در زمين (EPW) است و تغيير يافته ب-2 تك «محصول» مطابق با NPR است. آزمايش‌هاي پرتاب ب61-11 در مقياس طبيعي در نواداو آلاسكا، ابتدا با هواپيماهاي اف-16، ب-1 و ب-52 انجام شد. پس از آن كه در اكتبر 1997 بمب‌افكن مخفي ب-2 در يك طرح ادغام عملياتي مورد بهره‌برداري قرار گرفت، به‌عنوان حمل‌كننده طراحي شده جهت ب61-11 انتخاب شد. از سه آزمايش پرتاب كه در 1998 از سلسله آزمايش‌هاي نيروي هوايي انجام شد، يكي از آنها دو بمب غيرمسلح در منطقه آزمايش‌هاي نظامي در يوكان آلاسكا انداخت. بمب‌هاي ب61-11 به دليل جعبه فلزي سخت و نوك مخروطي شكل خود در منطقه يخ‌زده قطب جنوب فقط دو تا سه متر در زمين فرورفت. همزاد غيراتمي آن GBU-28، با وزن 5000 پوند، گفته مي‌شود حدود 6 متر در بتون فرو رفت.

توسعه ب61-11 در ابتدا به‌وسيله فرماندهي استراتژيكي ايالات متحده انجام شد و تا 1994 توسط سازمان بازبيني موقعيت هسته‌اي (NPR) مورد تأييد قرار گرفت و بنابر دستور 30- تصميم رئيس جمهور، ادامه يافت. چهار واحد توليد اوليه در دسامبر 1996 به نيروي هوايي منتقل شدند. مطابق برآورد انجام شده در 1997، تعداد 50 فروند ب61-7 به ب61-11 تبديل و درمقر وايت‌من نيروي دريايي (AFB) در ميسوري، يعني محل بمب‌افكن مخفي، مستقر شده‌اند. بمب‌هاي ب61-7 در 4 مقر ديگر يعني باركس‌دال(AFB) در لوئيزيانا، مينوت(AFB) در داكوتاي شمالي، نليس(AFB) در نوادا و كرت‌لند(AFB) در نيومكزيكو انبار شده‌اند.

بمب «مستقر در زمين» ب61-7 همچنين به‌عنوان پايه برنامه W61 در سال‌هاي پاياني دهه 1980 و اوايل سال‌هاي 1990 به خدمت گرفته شد. در اين سال‌ها سعي در مجهز كردن موشك‌هاي كوچك بالستيك قاره پيماي ميدگت‌من، با كلاهك استراتژيكي نفوذ كننده در زمين بود. وقتي برنامه ميدگت‌من توسط اولين دولت بوش حذف شد، در حقيقت مجوزي براي W61 به‌شمار آمد.

برنامه بمب‌هاي هسته‌اي قوي نفوذ كننده به زمين كه به وسيله NPR پيشنهاد شد، مي‌توانست از ب-61 (يا ب – 83) استفاده كند براي ساخت يك سلاح نفوذكننده در زمين كه قدرتي بيشتر از ب61-11 داشته باشد. اما يك نقطه ضعف جدي در مفهوم سلاح‌هاي هسته‌اي نفوذكننده در زمين، حتي آنهايي كه نسبتاً به حوزه پايين‌تري نفوذ مي‌كنند، وجود دارد و آن اين است كه آنها به اندازه كافي در عمق زمين فرو نمي‌روند كه براي فضاي يك انفجار هسته‌اي ضرورت دارد و راديو اكتيو كشنده خود را مي‌پراكنند.

اگر چنين سلاحي در يك محيط شهري به‌كار برده شود، هزاران قرباني خواهد گرفت. ]نگاه كنيد به: رابرت دبليونلسون اندگلو بال‌سكوريتي جلد 10-صفحات 1 تا 20، 2002[.

ايالات متحده دو سلاح نفوذكننده در زمين را در سال‌هاي دهه 1950 باعنوان بمب‌هاي Mark8، Mark11 وارد صحنه كرد. بمب اورانيومي مارك 8 (معروف به «ريز» يا LC) تقريباً 10 پا طول، 14 اينچ قطر، 3250 پوند وزن و قدرت انفجاري حدود 25 كيلوتن را دارا بود. اين بمب توسط نيروي دريايي براي تجهيزات اهداف زيرزميني، زيردريايي‌هاي دشمن كه در آشيانه قرار داشتند و كشتي‌هايي كه داراي عرشه‌هايي با حفاظ زرهي بودند، توسعه پيدا كرد. اين بمب از سال 1952 تا 1957 در خدمت نيروي مسلح بود. مارك 11 نوع پيشرفته مارك 8 بود اما كمي سنگين‌تر بود و بنابه اظهار عقيده موزه ملي اتمي، «قادر به نفوذ تا 22 پا در بتون مسلح، 90 پا در شن سخت، 120 پا در گل رس و 5 اينچ در صفحات حفاظ زرهي» بود و چاشني آن 90 تا 120 ثانيه پس از نفوذ در زمين منفجر مي‌شد. W86 نوع ديگري از بمب‌هاي نفوذكننده در زمين با كلاهك پرشينگ II w85 بود كه در سال‌هاي دهه 1970 توسعه يافت اما در سپتامبر 1980 از رده خارج شد.

بمب‌هاي تاكتيكي ب61
انواع كنوني بمب‌هاي تاكتيكي ب61 مدل‌هاي 3، 4 و 10 هستند. بيشتر آنها در نليس وكرت‌لند انبار شده‌اند و بعضي از آنها احتمالاً با چهارمين جنگنده بال در سي‌مور جانسون AFB در كاروليناي شمالي و بيست‌وهفتمين جنگنده بال در كانون AFB در نيومكزيكو مستقر شده‌اند.

به‌طور تقريبي 150 فروند ب-61 در واحدهاي نيروي هوايي ايالات متحده در انگلستان، آلمان و تركيه مستقر شده‌اند و تحت نظر ايالات متحده براي نيروي هوايي پيمان ناتو و اسكادران‌هاي بلژيك، آلمان، ايتاليا، هلند و تركيه‌ به‌كار مي‌روند. يونان به‌طور يكجانبه به نقش هسته‌اي خود در ناتو پايان داد.

بمب ب-61 ويژگي منحصر به‌فردي دارد زيرا تنها باقيمانده سلاح‌هاي اتمي مستقر در خارج از مرزهاي ايالات متحده است (جدا از كلاهك‌هاي روي موشك‌هاي گشتي بالستيك با قدرت هسته‌اي كه روي زيردريايي‌ها

ژانويه/فوريه 2003 صفحات 74 تا 76