آفتابنیوز : آفتاب: سرویس اقتصادی - پس از آنکه رئیسجمهور خبر ایجاد 2.5 میلیون فرصت شغلی جدید برای سال 1390، را اعلام کرد، یکسال بعد رئیس مرکز آمار ایران درخصوص تعداد شغلهای ایجاد شده در سال 1390 گفت: در سال 1389 تعداد بیکاران کشور سهمیلیون و دویست هزار نفر بود که این تعداد در سال 1390 به دومیلیون و هشتصدهزار نفر رسید. پس تعداد بیکاران کشور در سال 1390 چهارصد هزار نفر کاهش یافت. وی نتیجهگیری کرد چون در سال 1390 از یک میلیون دویست هزار نیروی جدید کار وارد شده به بازار کار، یک میلیون نفر به کار مشغول شدهاند.
بنابراین در سال 1390 یک میلیون و چهارصد هزار شغل جدید ایجاد شده است. به همین دلیل نرخ بیکاری از 13.5 درصد در سال 1389 به 12.3درصد در سال 1390 تقلیل یافته است.
در حالی که مستند به گزارش رسمی منتشر شده از سوی معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی رئیسجمهور، تعداد مشاغل ایجاد شده در سال 1388 فقط 358 هزار نفر بوده است، ادعای ایجاد یک میلیون و چهارصد هزار شغل طی یکسال یعنی افزایش حدود 400 درصدی ایجاد فرصتهای شغلی جدید برای سال 1390، قابل تأمل خواهد بود. از این رو در جهت آگاهی از واقعیتهای بازار کار ایران و قضاوت کارشناسی نسبت به ادعاهای اعلام شده، مطالعه دیگر شاخصهای مرتبط با جمعیت و اشتغال ضروری و روشنگر خواهد بود.
در این رابطه با مراجعه به سایت مرکز آمار ایران مشخص میشود:
1ـ نرخ مشارکت اقتصادی یا نرخ فعالیت از38.5 درصد در سال 1389 به 36.9 درصد در سال 1390 کاهش یافته است. با عنایت به اینکه این نرخ نسبت جمعیت فعال به جمعیت در سن کار است. لذا کاهش نرخ فعالیت یا مشارکت اقتصادی میتواند به دلیل کاهش جمعیت فعال باشد.
2ـ بنا به تعریف، جمعیت فعال آن دسته از جمعیت در سن کار بوده که جویای کار میباشند، بهطوریکه اگر این جمعیت کار پیدا کرده باشند به آنها شاغل گفته و اگر فاقد شغل باشند بیکار محسوب میشوند. پس مشخصه اصلی جمعیت فعال، این است که هم در سن کار باشند و هم جویای کار، بنابراین اگر جمعیتی در سن کار باشند ولی بنا به هر دلیل جویای کار نباشند، جمعیت غیرفعال را تشکیل میدهند مثل دانشجویان که در سن کار هستند ولی چون به دلیل تحصیل جویای کار نمیباشند پس جزء جمعیت غیرفعال محسوب خواهند شد. در این راستا اطلاعات مرکز آمار نشان میدهد که جمعیت فعال کشور از 23 میلیون و 875 هزار نفر در سال 1389 به 23 میلیون و 387 هزار نفر در سال 1390 تقلیل یافته یعنی طی یکسال 488 هزار نفر از جمعیت فعال کشور کم شده است.
کاهش جمعیت فعال در سال 1390 حاکی از این است، تعدادی که در سال 1389 جویای کار بودند، در سال 1390 دیگر جویای کار نیستند. بنابراین اگر تعداد 400 هزار نفر از بیکاران ـ آنطور که مسئول مرکز آمار اعلام نموده است ـ شغل پیدا کرده باشند، پس باید در تعداد جمعیت فعال که مجموع شاغلین و بیکاران است تغییری حاصل نشود، زیرا عملاً از تعداد بیکاران کم و به تعداد شاغلین اضافه میشود. ولی کاهش 488 هزار نفری جمعیت فعال، نشان میدهد که این تعداد در سال 1390 دیگر جویای کار نبودهاند.
سه دلیل برای چنین پدیدهای قابل ارائه است: یا این تعداد از کشور خارج شدهاند، یا از پیدا کردن شغل منصرف شده و دیگر جویای کار نیستند و یا به انگیزه پیدا کردن فرصت تحصیلی، دیگر به دنبال فرصت شغلی نبوده و متقاضی کار نمیباشند.
3ـ آمار اعلام شده از سوی رئیس مؤسسه پژوهش و برنامهریزی آموزش عالی، گویای این واقعیت است که تعداد دانشجویان کشور از 3 میلیون و 790 هزار نفر در سال 1389 به 4 میلیون و 117 هزار نفر در سال 1390 ارتقا یافته است، یعنی 327 هزار نفر در سال 1390 نسبت سال 1389 با دانشجو شدن از جمعیت فعال به جمعیت غیرفعال پیوستهاند و چون دیگر متقاضی شغل محسوب نمیشوند، لذا با توجه به تعریف بیکار این تعداد از جمعیت بیکار نیز کاسته خواهد شد.
بنابراین سیاست افزایش ظرفیت پذیرش دانشجو، در دانشگاههای مختلف همچون، پیام نور، جامع علمی کاربردی، واحدهای مختلف دانشگاه آزاد بهویژه در دروة کاردانی که در بسیاری از واحدها نه تنها بدون کنکور، بلکه با فراخوان از طریق اعلامیههای عمومی جذب دانشجو مینمایند، در واقع به طور کوتاهمدت با افزایش تعداد دانشجویان، گروهی از افراد در سن کار را با توجه به تعریف ارائه شده از جمعیت فعال، از گروه جمعیت فعال خارج نموده و موقتاً به جمعیت غیر فعال اضافه مینمایند.
سیاستی که میتوان آن را یکی از عوامل مهم کاهش جمعیت فعال و نهایتاً تقلیل تعداد بیکاران از سال 1389 تا سال 1390 دانست.
هرچند صرفنظر از اینکه براساس تعاریف ارائه شده از اشتغال و بیکاری و یا جمعیت فعال و غیر فعال در بازار کار، میتوان عدهای از جوانان را با ایجاد فرصت تحصیلی موقتاً از جمع بیکاران خارج نمود، ولی این پرسش مطرح میشود که آیا واقعاً میتوان اعلام کرد که بیکاری کاهش و نهایتاً اشتغال افزایش یافته است؟