کودک آزاری به موضوعی شایع در صفحات حوادث روزنامهها تبدیل شده است. کودکانی که به دلیل کمتوجهی از حقوق اولیه زندگی محروم میشوند. بهرغم اعلام شماره تماس 123 اورژانس اجتماعی برای گزارش مواردی از قبیل کودک آزاری،خلأ قانونی که در این زمینه وجود دارد باعث شده تا دست مسئولان برای اعمال قانون بسته باشد. بر اساس قانون بعد از اعلام هر گونه اذیت و آزار در خانه و کودک آزاری امکان ورود به خانه بدون اذن ولی خانه وجود ندارد.مشکل اساسی در برخورد با کودک آزاریهایی که در کشورمان وجود دارد خلأ قانونی است.
براساس قانون امکان ورود به خانه برای مسئولان سازمان بهزیستی در زمان کودک آزاری وجود ندارد و این نقص قانونی باعث شده تا اتفاقات زیادی درخصوص اذیت و آزار کودکان پشت دیوار خانهها اتفاق بیفتد و هیچ مرجع قانونی نتواند بلافاصله بعد از اطلاعرسانی وارد حریم خانه شده و نسبت به نجات یا مداوای کودک آسیب دیده وارد عمل شود.
طی هفته گذشته دومین کودک آزاری در کشورمان رسانهای شده، تعداد کودک آزاریهایی که رسانهای شده است خیلی کمتر از آن چیزی است که هیچگاه خبر آنها به بیرون از دیوارهای خانه درز پیدا نمیکند. کودک شش ساله بوشهری که توسط پدر و مادر معتادش با شعله سیگار سوخته و یکی از چشمهای خود را نیز از دست داده است.
سلطانیه زنجان دومین شهری است که خبر مربوط به کودک آزاری در آن باعث خشم و انزجار خانوادهها شد، خبری که اگر چه در روز 18 اردیبهشت امسال به اطلاع سامانه 123 رسید اما بنا به صلاحدید مسئولان بهزیستی روز گذشته و بعد از گذشت بیش از دو ماه از این واقعه،رسانهای شد.
به گفته سلمان حسینی، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی استان زنجان بعد از اطلاع سازمان بهزیستی از کودک آزاری ماموران سامانه 123 بلافاصله به محل اعزام شدند و بهرغم اینکه کودک آزاری برای آنها محرز شده بود، اما به این دلیل که اجازه تحویل گرفتن کودک را نداشتند مجاز به مداخله نبودند و روز بعد با گرفتن حکم قضایی و همراهی نیروی انتظامی دختر 4 ساله که مورد کودک آزاری قرار گرفته بود را به همراه برادر سه ماههاش تحویل گرفتند که دختر بچه به علت شدت جراحات وارده به بیمارستان منتقل شد.
به گفته وی دختر 4 ساله در زمان مراجعه ماموران اورژانس اجتماعی در حال مرگ بوده، لگن کودک داغ شده،موهایش کنده و آثار اصابت جسم سخت، خراشیدگی و کبودی در بدن وی مشاهده شده است. اما بهرغم اینکه در این حادثه پدر خانواده از موضوع مطلع بوده هیچ اقدامی جهت عدم جلوگیری از کودک آزاری انجام نداده و دادگاه وی را به پرداخت 30 میلیون تومان دیه محکوم کرده که در صورت پرداخت نشدن این مقدار دیه پدر خانواده به زندان منتقل میشود.
این درحالی است که نامادری و پدر خانواده هیچ اقدامی برای برگرداندن این کودک به خانه انجام ندادهاند و فقط پیگیر معافیت از پرداخت دیه هستند.
نقص قانونی مهمترین معضلی است که در موارد کودک آزاری در کشورمان مشاهده میشود. موضوعی که باید در صحن مجلس و توسط نمایندگان بررسی شود تا شاهد چنین فجایعی در کشور نباشیم. به گفته کارشناسان در مقابل هر یک مورد کودک آزاری که در کشور اتفاق میافتد و مسئولان از آن آگاهی پیدا میکنند، حداقل 20 مورد دیگر کودک آزاری پنهان میماند این در حالی است که بیش از 90 درصد کودک آزاریها در خانه اتفاق میافتد.
بر اساس آمار پدران با 48.5 درصد، بالاترین و پس از آن مادران با 23.8 درصد در ردیف بعدی عوامل کودک آزاری جسمانی در خانوادههای کودک آزار قرار دارند و 85 درصد کودک آزاریها توسط والدین اتفاق میافتد. کودک آزاریها شامل آزارهای مادی و عاطفی در اکثر مواقع مخفی میماند اما آزارهای جسمی معمولا توسط والدین یا ناپدری و نامادری صورت میگیرد که در برخی موارد گرفتار موادمخدر هستند.
مصطفی اقلیما، آسیبشناس اجتماعی با اشاره به این نکته که افزایش کودک آزاری در چند سال گذشته به دلایل متعددی اتفاق افتاده است، میگوید: دلیل افزایش کودک آزاری در چند سال گذشته به دلایل مختلفی از جمله فقر و بیکاری بوده است چراکه جامعهای که در آن زندگی میکنیم جامعهای است که از نظر اقتصادی مشکلات زیادی دارد و از فردی که هنوز نمیتواند امکانات اولیه زندگیاش را برآورده کند نباید توقع رفتارهای شایسته را داشته باشیم. این در حالی است که پدر خانواده برای به دست آوردن درآمد بیشتر خانه و خانواده را رها کرده و هیچ نظارتی بر خانواده ندارد.
وی با انتقاد از سامانه 123 سازمان بهزیستی میگوید:سامانه 123 نمیتواند کمکی به موضوع مبارزه با کودک آزاری کند چرا که سازمان بهزیستی نه نیروی کافی برای این کار دارد و نه بودجه کافی از طرف دیگر اگر تماسی با این سامانه گرفته شود به دلیل اینکه در این سامانه درخصوص مجوز ورود به داخل خانه راهکاری اندیشیده نشده نهایتا ماموران میتوانند تا پشت در خانه بروند و در عمل تا زمان گرفتن مجوز نمیتوانند اقدام قابل قبولی انجام دهند و همین موضوع به ظاهر کوچک میتواند ناکارآمدی این سامانه را نشان دهد.
به گفته وی یکی از انواع کودک آزاری روانی است. پدر و مادر حتی با زبانشان کودکشان را آزار میدهند و تا آخر عمر همراهش است. 80 درصد خانوادهها الان طلاق عاطفی دارند. ازدواج اجباری دارند. حتی با ماده جدیدی هم که در لایحه حمایت از خانواده وجود دارد شاهد افزایش کودک آزاریها خواهیم بود. ما نباید فقط کودک آزاری را در خیابان ببینیم. باید ببینیم در خانوادهها چه خبر است. پلیس چگونه با کودکان رفتار میکند؟ معلم چگونه رفتار میکند؟ به من اطمینان میکند؟ شخصیت کودک نباید خرد بشود. وقتی به کودک اختیار عمل داده نشود کودک خوب رشد نمیکند و اعتماد به نفس ندارد.
اقلیما تاکید میکند: وقتی امنیت روانی وجود نداشته باشد انواع کودکآزاریها به وجود میآید. پدری که تمام روز را کار میکند و نمیتواند کنار فرزندانش باشد، این مسئله مشکلات خانواده را بیشتر میکند.
قانونی که مشکلگشا نیست
سال 72 کشورمان به کنوانسیون حقوق کودکان پیوست و شورای نگهبان سال 1381 قانون حمایت از حقوق کودکان را به تصویب رساند. اگر چه با تصویب این قانون انتظار میرفت مشکلات مربوط بهحقوق کودکان رفع و رجوع شود اما این قانون در عمل نه تنها کارایی نداشت بلکه فاقد سازوکاری مشخص برای دفاع از حقوق کودکان بود. مطابق ماده 59 قانون مجازات اسلامی و ماده 1179 قانون مدنی اقدامات تربیتی که درخصوص اطفال انجام میشو از شمول این قانون خارج هستند.
بر اساس این ماده در صورتی که پدر و مادر فرزند خود را به صورت متعارف تنبیه کنند، کودک آزاری محسوب نمیشود و مورد مجازات قرار نمیگیرند. این د رحالی است که در سالهای گذشته در حادترین کودک آزاریهایی که گزارش شده چند کودک در اثر شدت جراحات وارده فوت کردهاند اما بر اساس ماده 220 قانون مجازات اسلامی پدر قصاص نمیشود. با وجود این بازتاب قوانین ناقص و ناکارآمد به صورت ناهنجاریهای اجتماعی بروز خواهد کرد.
چندی قبل ابوالفضل ابوترابی، دبیر دوم کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس با اشاره به این نکته که در سال گذشته 77 مورد کودکآزاری به این مرکز گزارش شده است،گفت: در قانون مجازات اسلامی که به تازگی اصلاح شده، خیلی جزئی به موضوع کودک آزاری اشاره شده و تنها یک ماده به این موضوع اشاره کرده اما لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان بهطور کامل به این موضوع پرداخته و به مواردی مانند مجازات قاچاق کودکان و منع تحصیل اشاره کرده است.