در واقعیت‌های بازار کار، چرا مناقشه؟!
به ویژه در نظام‌های هنجاری و عدالت‌گرا، ایجاد اشتغال و پرداخت دستمزد مناسب، همواره از راهبردهای مهم در جهت رفع فقر و گسترش عدالت، مورد توجه و تأکید بوده است. در نظام جمهوری اسلامی ایران با اجرایی شدن سند چشم‌انداز بیست ساله و اعلام هدف اشتغال کامل در افق سال 1404 هجری شمسی، برنامه چهارم توسعه با هدف دستیابی به اشتغال مناسب و کاهش نرخ بیکاری به 8.4 درصد در پایان دوره (1388 – 1384) آغاز گردید.
در این برنامه هم‌چنین به رشد بهره‌وری نیروی کار
از 1.3 درصد به 3.5 درصد به طور متوسط طی سال‌های برنامه تأکید شد.
مستند به گزارش رسمی دولت(1)، نرخ بیکاری از 11.5 درصد در سال 1384 به 11.9 درصد در سال 1388 افزایش یافت.
افزایش جمعیت شاغل نیز از 675 هزار نفر در سال
1384 به 786 هزار نفر در سال 1385 ارتقاء یافته، ولی مجدداً با روندی نزولی به 612
هزار نفر در سال 1386 و 460.7 هزار نفر در سال 1387 تنزل یافت، به طوری که در سال
پایانی برنامه چهارم از یک میلیون فرصت شغلی پیش‌بینی شده فقط 358 هزار شغل یعنی
در حد 35.8 درصد هدف برنامه تحقق یافته است. عملکرد هدف 3.5درصدی متوسط رشد بهره‌وری
نیروی کار نیز 1.9 درصد بود.
پس از اتمام برنامه چهارم و عدم تحقق رشد 8.4 درصدی نرخ بیکاری و افزایش آن در سال پایانی برنامه نسبت به سال آغاز، افزایش نرخ
بیکاری هم چنان ادامه یافت، به طوری که مستند به گزارش رسمی مرکز آمار ایران(2)، نرخ
بیکاری کشور به رقم بی‌سابقه 14.6 درصد افزایش یافت.
هر چند براساس گزارش رسمی مرکز آمار ایران(3)، نرخ
بیکاری کل کشور برای جمعیت 10 ساله و بیشتر در سال 1390 برای 12.3 درصد اعلام
گردیده است ولی مستند به آخرین گزارش منتشره از سوی مرکز آمار ایران(4)، نرخ بیکاری
گروه سنی 10 ساله و بیشتر در تابستان سال 1391 به 12.4 درصد افزایش یافته است.
در این گزارش، نرخ بیکاری جوانان، در گروه سنی 24
– 15 ساله در کل کشور 27 درصد و برای زنان در این گروه سنی 43 درصد اعلام شده است.
در گزارش مذکور نرخ بیکاری جوانان در گروه سنی یاد
شده در نقاط شهری 34 درصد بود. ارقام نگران کننده نرخ‌های بیکاری جوانان با فروضی
محاسبه شده است که:
- تمام افراد 10 ساله و
بیشتر که در طول هفته سرشماری حداقل یک ساعت کار کرده‌اند.
- افرادی که بدون دریافت
مزد برای یکی از اعضای خانوار خود کار کرده‌اند.
- کار آموز.
محصلانی که در هفته سرشماری کار کرده‌اند (چه برای
خانواده خود بدون دستمزد و یا برای دیگران و حتی یک ساعت)
همه سربازان وظیفه، همه شاغل معرفی شده‌اند.
در یک مقایسه کلی بین تعداد شاغلان کشور طی دو سر
شماری سال‌های 1390 – 1385 در سال 1385 تعداد شاغلان 20 میلیون و 476 هزار نفر (5) و در سال 1390
تعداد شاغلان 20 میلیون و 547 هزار نفر(6) اعلام شده است.
این آمارهای رسمی نشان می‌دهند که تعداد خالص
افزایش جمعیت طی دوره‌ی (1390 – 1385) فقط 71 هزار نفر بود.
یعنی به طور متوسط و خالص در هر سال تنها 14 هزار
و 200 نفر به جمعیت شاغلان کشور اضافه شده است.
این واقعیت نشان می‌دهد که همواره با ایجاد فرصت‌های
شغلی جدید در کشور تعداد زیادی از شاغلین نیز به دلایل مختلف از بازار کار خارج و
یا اخراج شده‌اند.
با وجود این آمارهای رسمی متأسفانه تعداد معدودی
از افراد به جای اینکه از حقوق تضیع شده مردم و جوانان بیکار و کارگرانی که به
دلیل شرایط حاکم بر مدیریت و اقتصاد کشور شغل خود را از دست داده‌اند و خانواده‌های
که پاشیده شده‌اند دفاع کرده و آنرا از مسئولین ذیربط مطالبه نمایند، با فضاسازی‌های
رسانه‌ای تلاش دارند شرایطی را فراهم نمایند که این واقعیت‌ها (حتی یکی از هزاران)
از زبان رئیس‌جمهور منتخب آنهم در خانه ملت بیان نشود.
مأخذ:
1. معاونت برنامه‌ریزی و
نظارت راهبردی رئیس‌جمهور (1390) عملکرد پنج ساله برنامه چهارم توسعه، خلاصه گزارش
.................. فرابخشی، صفحه 14
2. مرکز آمار ایران (بهار 1389) چکیده نتایج طرح
آمارگیری نیروی کار
3. مرکز آمار ایران (1390) چکیده نتایج طرح
آمارگیری نیروی کار
4. مرکز آمار ایران (تابستان 1391) چکیده نتایج
طرح آمارگیری نیروی کار
5 . نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1385
6 . نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1390
