6 نکته از وین 6

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: سرویس سیاسی -برنامه  اقدام مشترک ایران و گروه 1+5 بر اساس توافق ژنو که 6 ماه پیش آغاز شده بود سرانجام با اتمام مذاکرات 19 روزه در وین اتریش به پایان رسید، بر اساس این برنامه دو طرف تعهداتی را بر عهده گرفته بودند تا بتوانند در زمان 6 ماهه به توافق لازم برسند.

بر اساس توافق ژنو ایران متعهد شده بود که نیمی از اورانیوم غنی شده 20 درصدی را به اکسید اورانیوم تبدیل کند و در آن مدت، بیش از 5 درصد اورانیوم غنی نکند. در ضمن تاسیسات هسته‌ای خود را در نطنز، اراک و فردو توسعه ندهد و در ضمن در بخش نظارت نیز ایران تعهداتی را برای اثبات صلح آمیز بودن برنامه اتمی خود انجام دهد.

طرف مقابل نیز تعهد کرد که  تصویب هر گونه تحریم جدید را از سوی شورای امنیت، آمریکا و اتحادیه اروپا تعلیق و حدود 4.2 میلیارد دلار از دارایی‌های کشورمان که بر اساس تحریم ها بلوکه شده بود آزاد شود. در ضمن، تحریم عرضه و نصب قطعات هواپیما، صنعت خودرو و کشتیرانی، تعلیق و راه اندازی کانال مالی برای انجام مراودات پزشکی، غذایی، کشاورزی... مورد توافق قرار گرفت.

با گذشت 6 ماه از این توافق و بازپرداخت آخرین قسط از دارایی‌های ایران، همچنین ارایه گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی در مورد عملکرد ایران مشخص شد طرفین به تعهدات خود در این بازه زمانی به خوبی عمل کرده اند. همین موضوع و پایبندی به تعهدات باعث شد تا توافق مذکور به مدت 4 ماه دیگر از سوی هر دو طرف مذاکره تمدید شود.

فشردگی، سختی و پیچیدگی مذاکرات در گام پایانی تا حدی بود که مذاکره کنندگان پیشاپیش این مذاکرات را به مکعب روبیک تشبیه کردند، مکعبی که حتی اگر یک بخش از 6 وجه آن در جای خود قرار نگیرد توافق نهایی شکل نخواهد گرفت. شاید همین مسئله بود که مذاکره کنندگان هسته‌ای کشورهای درگیر را وادار کرد در روزهای پایانی، مذاکره در سطح مسوولان ارشد را در دستور کار قرار دهند هر چند این ماراتن مذاکره نیز نتوانست مهره آخر مکعب روبیک را در جای خود قرار دهد اما نکات و تفاهمات بیرون آمده از طولانی‌ترین مذاکرات پیوسته یک قرن اخیر، نشان از دستیابی قریب الوقوع به توافق جامع دارد.

نکته اول اینکه در وین 6 معین شد مذاکرات تا سه هفته دیگر و پس از تنفسی کوتاه از سر گرفته ‌شود هرچند، هنوز مشخص نیست که دور آتی این مذاکرات در چه سطحی خواهد بود و چگونه ادامه خواهد یافت ولی شروع دور بعدی مذاکرات بعد از سه هفته، آنهم پس از 19 روز مذاکره نشان از عزم طرفین برای دستیابی به توافق جدی دارد و همین عامل، امیدواری‌ها را برای هر دو طرف بیشتر می کند.

نکته دوم اینکه قرار شد تا پایان مذاکرات بین ایران و گروه 1+5، اشتون همچنان مسئولیت 6 کشور مذاکره کننده را بر عهده گیرد و با توجه به اینکه جانشین مسئول سیاست خارجی وی به زودی معرفی می‌شود باقی ماندن اشتون در این سمت، به اعتقاد تحلیلگران روابط بین الملل نشان از این دارد که به احتمال زیاد توافق برد-برد تا پایان شهریور یعنی قبل از اتمام مسئولیت کاترین اشتون به عنوان مسئول سیاست خارجی اروپا به سرانجام خواهد رسید.

دیگر اینکه، اخبار بیرون آمده از مذاکرت وین 6 حاکی از این است که طرفین موفق شده اند بسیاری از پرانتز‌هایی که در دور قبلی به عنوان موارد اختلافی نامبرده بودند را حل کنند، در همین رابطه عراقچی درمصاحبه‌ای اعلام کرد که بالای 65 درصد پرانتزها حل شده و مابقی نیز نیاز به تصمیم گیری سیاسی دارد.

نکته چهارم در مورد آینده مذاکرات هسته‌ای بازخوانی گزارشی از نیویورک تایمز در کوران روزهای پایانی مذاکرات وین 6 است. این گزارش با اشاره به سرسختی ظریف در مذاکره با کری، بسته پیشنهادی وی را در شرایطی که مذاکره به سختی جلو می‌رفت، ستود و نوشت: هر چند دسترسی کمی به مباحث مطرح شده در مذاکرات محرمانه وین وجود دارد، اما گویا پیشنهاد ظریف به گونه ای است که هم آمریکا را خشنود می کند هم مخالفان داخلی را. چراکه هم شامل شفافیت و محدودیت های مورد نظر در تولید سوخت این کشور است و هم تاسیسات هسته ای فعلی ایران به همین صورت حفظ می کند که این موضوع نیز گروه های موجود در داخل ایران را که تا کنون با توافق هسته ای مخالف بودند، راضی می کند.

البته ارزیابی این بسته پیشنهادی ظریف، نیاز به زمان بیشتری دارد و گویا آنچنان مهم بوده که مسیر حرکت وزیر خارجه آمریکا را تغییر داد و جان کری سفر برنامه ریزی شده خود به مصر را لغو و راهی واشنگتن شد.

دلیل دیگر اینکه تقریبا اکثریت مذاکره کنندگان، تصمیم گیری سیاسی در پایتخت کشورهایی مذاکره کننده را گام پایانی دستیابی به توافق می دانند. از دور قبلی وین بود که عنوان "تصمیم سخت را باید طرف مقابل بگیرد" بر سر زبان ها افتاد. تحلیل اینکه چه کسی باید تصمیم سخت را بگیرد باعث شد کارشناسان بین المللی چنین ارزیابی کنندکه نیاز شدید باراک اوباما به یک دستاورد بین المللی برای انتخابات کنگره آمریکا در جهت حفظ کرسی‌های دموکرات ها از دلایلی است که موجب می شود با توجه به شکست‌ سیاست‌های منطقه ای و بین المللی دولت وی در سوریه، عراق و فلسطین، در نهایت توافقی شکل بگیرد که بنابر گفته وزیر امور خارجه هر دو طرف از آن راضی باشند.

نکته ششم نیز گزارش‌های ماه های اخیر سازمان آژانس بین المللی انرژی اتمی در مورد عملکرد هسته‌ای ایران است که همگی بر صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران صحه می گذارند. گزارشی که به نظر می رسد انتشار آن در نهایت، تحریم کنندگان را مجاب کند تا بیش از این در تصمیم‌های سخت گیرانه نسبت به ایران تجدید نظر کنند.