محسن حكيم در گفت و گو با آفتاب
مردم عراق، پاسخ شعلان را خواهند داد
آفتاب‌‌نیوز : 
مجلس اعلا اعلام كرده است كه در اجلاس اردن شركت نخواهد كرد. آيا اين امر نوعي واكنش به سخنان ملك عبدالله در مورد شيعيان عراق است يا به دلايل ديگري صورت مي گيرد؟ با توجه به اين كه اجلاس اردن براي دولت هاي پيرامون عراق برگزار مي شود، حضور گروه هاي سياسي عراق اصولاً ضروري نيست و از سوي عراق نيز نمايندگان دولت در اين ا جلاس حضور خواهند داشت، نه شخصيت هاي عراقي. اما در مورد سخنان ملك عبدالله، بايد بگوييم ما اعتراض شديد خود را به سخنان غيرمسوولانه وي اعلام داشته و به صراحت گفته ايم كه اين سخنان را نه تنها به هيچ وجه نمي توان در پرتوي منافع عراق ارزيابي كرد بلكه به نحوي دخالت آشكارا و بي پروا در امور داخلي عراق است. اين گونه ادعاها را در شرايط پر افت و خيز و بحراني عراق به هيچ وجه نمي توان در راستاي حل مشكلات عراق تعبير كرد. ما از همه دعوت كرده ايم تا همان گونه كه مسئولان عراقي در امور داخلي آنها دخالت نمي كنند، آنها نيز از دخالت در امور عراق خودداري كنند. درنهايت بايد بگويم كه ملت عراق منتظر عذرخواهي ملك عبدالله است. سيستم انتخابات سراسري عراق كه در آن سرتاسر اين كشور يك حوزه راي گيري تلقي شده باعث ايجاد شبهاتي درمورد احتمال تضييع حقوق اقليت ها مي شود. براي رفع اين شبهات چه راهكاري انديشيده شده است؟ در مورد نوع و روش برگزاري انتخابات مباحث فراواني صورت گرفته است. بسياري معتقدند تكثر حوزه ها بهتر از وضعيت فعلي بود. به هر حال حتي در شرايط فعلي نيز من معتقد نيستم كه اين سيستم باعث كمرنگ شدن نقش سني ها خواهد شد چرا كه هر فردي با هر انتساب قومي، مذهبي يا طايفه اي مي تواند در سرتاسر عراق به ليست موردنظر خودش راي دهد. اشاعه چنين شبهاتي را من يك عمل انحرافي مي دانم. براي رفع نگراني اقليت سني چه راهكاري انديشيده شده است؟ برادران سني ما شايد به نحوي نگران باشند اما ما همواره اعلام كرده ايم كه به دنبال حكومتي هستيم كه امنيت، ثبات و مردم سالاري را به همراه داشته باشد. سيستم مطلوب ما سيستم حكومتي است كه نماد تمامي هسته هاي بافت اجتماعي عراق باشد. ما خواهان دولت شيعي يا سني يا كرد نيستيم بلكه خواهان دولتي عراقي هستيم. از نگاه ما تمامي هسته هاي عراقي در حكم شاخه هاي گلي هستند كه دركنار يكديگر دسته گلي تحت عنوان عراق را شكل مي دهند. تجاوز به هر يك از گل ها به معناي تعدي به دسته گل است. آنچه كه در اين برهه سرنوشت ساز بيش از هر چيز ديگر اهميت دارد، مشاركت عمومي است. پس درواقع شيعيان حاضر هستند به نوعي عدم ديكتاتوري اكثريت بر اقليت را تضمين كنند؟ به عبارت ديگر در عراق آينده شاهد نقض حقوق اقليت ها نخواهيم بود؟ قطعا به همين صورت است. ما معتقديم اصل توافق بايد جايگزين اكثريت شود. بدين ترتيب تمامي هسته هاي اجتماعي به نوعي خود را در ساختار حكومت سهيم مي دانند. اگر اعتراض جدي در مسائل مهم وجود داشته باشد نيز سعي خواهيم كرد به دور از بازي رايج اكثريت و اقليت براساس اجماع عمل كنيم. عراق متعلق به همه عراقيان است نه اقيلت يا اكثريت. اما در ليست شيعيان عراق، به نظر مي رسد كه تنها نمايندگان شيعه گنجانده شده اند. با توجه به اكثريت شيعه ساكن عراق و پيروزي قريب الوقوع اين ليست، آيا امكان حضور برخي از اقليت ها در آن وجود نداشت؟ ليست هاي متعددي از سوي شيعيان عراق ارائه شده است. تصور مي كنم مقصود شما از ليست شيعيان، همان ليست منتشر شده تحت عنوان «ائتلاف متحد عراقي» است. اين ليست كه مورد عنايت مرجع گرانقدر جهان تشيع، حضرت آيت الله العظمي سيستاني نيز قرار گرفته شامل مهمترين گروه هاي شيعه عراقي است. اما اين ليست تنها به شيعيان منحصر نمي شود. برخي از ويژگي هاي اين ليست را مي توان در عضويت هفت تن از اعضاي شوراي حكومتي سابق، شش تن از وزراي سابق، بيش از 40 شخصيت موجه علمي از تمامي هسته هاي بافت اجتماعي و نه فقط شيعيان دانست. در اين ليست كه 26 هسته سياسي را علاوه بر مستقلين، دربر مي گيرد، سني ها، سالبه ها، كردها و تركمن ها نيز حضور دارند. افرادي كه اين ليست را تشكيل مي دهند، افرادي هستندكه عموما در داخل عراق بوده اند. 9 روحاني و 9 تن از روساي معروف عشاير عراق نيز دراين ليست حضور دارند. در اين ليست سعي شده است تمامي استان هاي عراق به نسبت جمعيت خود سهمي داشته باشند. بنابراين اين ليست، ليست شيعي نيست بلكه فراگير است. به نظر مي رسد كه برخي مقامات دولت موقت عراق چندان موافق برقراري رابطه اي مناسب با تهران نيستند. اظهارات مكرر حازم الشعلان و اتهامات او درمورد تهديداتي كه تهران متوجه ثبات عراق مي كند و يا تلاش جمهوري اسلامي براي تاثيرگذاري بر روند انتخابات از يك سو و تأييد ضمني اين اتهامات شايد با لحني آرام تر، از طرف رئيس جمهوري موقت عراق (مصاحبه 30 دسامبر با واشنگتن پست) از سوي ديگر باعث مي شود تا چنين تصوري به وجود بيايد. با توجه به تكرار اين ادعاها از سوي دو مقام دولت موقت، آيا باز هم مي توان آنها را اظهارنظر شخصي تلقي كرد؟ پرسش ديگري كه مطرح مي شود عدم برخورد نخست وزير اياد علاوي با سخنان شعلان است. او درحالي كه اين اتهامات را بارها رد كرده اما از برخورد با شعلان خودداري مي كند. دليل اين تسامح چيست؟ دولت عراق و شخص نخست وزير به عنوان مسئول كابينه و بالاترين مقام اجرايي عراق بارها اعلام كرده اند كه اين اظهارات و اتهامات نابخردانه تنها يك نظر شخصي است و هرگز نشانگر رويكرد كلي دولت و يا ملت عراق نسبت به جمهوري اسلامي نبوده و نيست. اما در مورد علت عدم برخورد نخست وزير با شعلان بايد بگويم كه دولت موقت عراق، دولت منتخب مردم نيست و توسط شوراي حكومتي، اشغالگران و سازمان ملل ايجاد شده و به همين دليل هيچ راهكاري براي عزل وزير دفاع از سوي نخست وزير انديشيده نشده است. در چنين شرايطي بديهي است كه نمي توان مسئوليت سخنان يك عضو دولت را به نخست وزير يا مجموعه دولت تسري داد. اما در مورد رويكرد مردم عراق نيز معتقدم ملت عراق پاسخ مواضع نابخردانه شعلان را در انتخابات خواهند داد. راي ملت عراق بهترين پاسخ به اين افراد و اظهارات آنها خواهد بود. كالين پاول، وزير خارجه آمريكا در آخرين اظهارنظر خود در مورد انتخابات عراق تغيير موضعي آشكار داشته و با قطعي دانستن پيروزي شيعيان اعلام كرده كه اين امر به معناي ناديده گرفته شدن حقوق اقليت ها نيست. وي همچنين به صورت تلويحي ادعاهاي مربوط به نفوذ ايران بر شيعيان عراق را نيز رد كرده است. اين تغيير موضع را در شرايطي كه شيعيان اصلي ترين مخالفان تداوم حضور اشغالگران در عراق هستند، چگونه ارزيابي مي كنيد؟ ظرف مدتي قريب به دو سال كه از سرنگوني صدام مي گذرد، جوسازي بسياري عليه شيعيان انجام گرفته است. در غرب نيز نوعي شست و شوي مغزي را شاهد بوده ايم. اما اكنون پس از اين مدت شاهد هستيم كه آمريكايي ها خود به عقلانيت، حكمت، گفتمان مصلحت محور و خط مشي عاقلانه شيعيان اعتراف كرده اند. ارزيابي پاول در حقيقت ارزيابي واقع گرايانه از ديدگاه و رويكرد شيعيان است. عراق سرزميني است كه قرن ها مردمانش تحت حكومت هاي ديكتاتوري، توتاليتر، ميليتاريست و استبدادي زندگي كرده اند. شيعيان اما همواره پاي بندي خود را به مردم سالاري، تكثرگرايي و احترام به تمامي اتباع و شهروندان عراقي اثبات كرده اند. در ابتداي سقوط ديكتاتوري صدام شايد اين هراس وجود داشت كه نتيجه سالها سركوب شيعيان، بر افروخته شدن حس انتقام گيري آنها باشد اما اين امر هرگز روي نداد. رفتار شيعيان نشان داد كه چنين تصورات و اتهاماتي بيشتر لايق اتهام زنندگان است. پاول با توجه به واقعيات عراق، به چنين نتيجه واقع گرايانه اي رسيده است. در ليست ارائه شده از سوي شيعيان، منظورم همان ليست «ائتلاف متحد عراقي» است، آيا اعضاي گروه «مقتدي صدر» هم حضور دارند؟ برخي از افراد گروه صدر در اين ليست 228 نفري هستند، اما چه آنها و چه طيف صدر معتقدند كه آنها به عنوان اشخاص مستقل و نه نماينده گروه وارد ليست شده اند. در مورد مقتدي صدر چه؟ آيا درخواستي از سوي وي يا نزديكانش براي حضور در ليست مطرح شده است؟ خير چنين درخواستي مطرح نشده است. و در صورتي كه مطرح شود، آيا با حضور وي در ليست موافقت خواهد شد؟ با توجه به پايان زمان ارائه ليست امكان حضور وي يا هر شخص ديگري وجود ندارد.
مجلس اعلا اعلام كرده است كه در اجلاس اردن شركت نخواهد كرد. آيا اين امر نوعي واكنش به سخنان ملك عبدالله در مورد شيعيان عراق است يا به دلايل ديگري صورت مي گيرد؟ با توجه به اين كه اجلاس اردن براي دولت هاي پيرامون عراق برگزار مي شود، حضور گروه هاي سياسي عراق اصولاً ضروري نيست و از سوي عراق نيز نمايندگان دولت در اين ا جلاس حضور خواهند داشت، نه شخصيت هاي عراقي. اما در مورد سخنان ملك عبدالله، بايد بگوييم ما اعتراض شديد خود را به سخنان غيرمسوولانه وي اعلام داشته و به صراحت گفته ايم كه اين سخنان را نه تنها به هيچ وجه نمي توان در پرتوي منافع عراق ارزيابي كرد بلكه به نحوي دخالت آشكارا و بي پروا در امور داخلي عراق است. اين گونه ادعاها را در شرايط پر افت و خيز و بحراني عراق به هيچ وجه نمي توان در راستاي حل مشكلات عراق تعبير كرد. ما از همه دعوت كرده ايم تا همان گونه كه مسئولان عراقي در امور داخلي آنها دخالت نمي كنند، آنها نيز از دخالت در امور عراق خودداري كنند. درنهايت بايد بگويم كه ملت عراق منتظر عذرخواهي ملك عبدالله است. سيستم انتخابات سراسري عراق كه در آن سرتاسر اين كشور يك حوزه راي گيري تلقي شده باعث ايجاد شبهاتي درمورد احتمال تضييع حقوق اقليت ها مي شود. براي رفع اين شبهات چه راهكاري انديشيده شده است؟ در مورد نوع و روش برگزاري انتخابات مباحث فراواني صورت گرفته است. بسياري معتقدند تكثر حوزه ها بهتر از وضعيت فعلي بود. به هر حال حتي در شرايط فعلي نيز من معتقد نيستم كه اين سيستم باعث كمرنگ شدن نقش سني ها خواهد شد چرا كه هر فردي با هر انتساب قومي، مذهبي يا طايفه اي مي تواند در سرتاسر عراق به ليست موردنظر خودش راي دهد. اشاعه چنين شبهاتي را من يك عمل انحرافي مي دانم. براي رفع نگراني اقليت سني چه راهكاري انديشيده شده است؟ برادران سني ما شايد به نحوي نگران باشند اما ما همواره اعلام كرده ايم كه به دنبال حكومتي هستيم كه امنيت، ثبات و مردم سالاري را به همراه داشته باشد. سيستم مطلوب ما سيستم حكومتي است كه نماد تمامي هسته هاي بافت اجتماعي عراق باشد. ما خواهان دولت شيعي يا سني يا كرد نيستيم بلكه خواهان دولتي عراقي هستيم. از نگاه ما تمامي هسته هاي عراقي در حكم شاخه هاي گلي هستند كه دركنار يكديگر دسته گلي تحت عنوان عراق را شكل مي دهند. تجاوز به هر يك از گل ها به معناي تعدي به دسته گل است. آنچه كه در اين برهه سرنوشت ساز بيش از هر چيز ديگر اهميت دارد، مشاركت عمومي است. پس درواقع شيعيان حاضر هستند به نوعي عدم ديكتاتوري اكثريت بر اقليت را تضمين كنند؟ به عبارت ديگر در عراق آينده شاهد نقض حقوق اقليت ها نخواهيم بود؟ قطعا به همين صورت است. ما معتقديم اصل توافق بايد جايگزين اكثريت شود. بدين ترتيب تمامي هسته هاي اجتماعي به نوعي خود را در ساختار حكومت سهيم مي دانند. اگر اعتراض جدي در مسائل مهم وجود داشته باشد نيز سعي خواهيم كرد به دور از بازي رايج اكثريت و اقليت براساس اجماع عمل كنيم. عراق متعلق به همه عراقيان است نه اقيلت يا اكثريت. اما در ليست شيعيان عراق، به نظر مي رسد كه تنها نمايندگان شيعه گنجانده شده اند. با توجه به اكثريت شيعه ساكن عراق و پيروزي قريب الوقوع اين ليست، آيا امكان حضور برخي از اقليت ها در آن وجود نداشت؟ ليست هاي متعددي از سوي شيعيان عراق ارائه شده است. تصور مي كنم مقصود شما از ليست شيعيان، همان ليست منتشر شده تحت عنوان «ائتلاف متحد عراقي» است. اين ليست كه مورد عنايت مرجع گرانقدر جهان تشيع، حضرت آيت الله العظمي سيستاني نيز قرار گرفته شامل مهمترين گروه هاي شيعه عراقي است. اما اين ليست تنها به شيعيان منحصر نمي شود. برخي از ويژگي هاي اين ليست را مي توان در عضويت هفت تن از اعضاي شوراي حكومتي سابق، شش تن از وزراي سابق، بيش از 40 شخصيت موجه علمي از تمامي هسته هاي بافت اجتماعي و نه فقط شيعيان دانست. در اين ليست كه 26 هسته سياسي را علاوه بر مستقلين، دربر مي گيرد، سني ها، سالبه ها، كردها و تركمن ها نيز حضور دارند. افرادي كه اين ليست را تشكيل مي دهند، افرادي هستندكه عموما در داخل عراق بوده اند. 9 روحاني و 9 تن از روساي معروف عشاير عراق نيز دراين ليست حضور دارند. در اين ليست سعي شده است تمامي استان هاي عراق به نسبت جمعيت خود سهمي داشته باشند. بنابراين اين ليست، ليست شيعي نيست بلكه فراگير است. به نظر مي رسد كه برخي مقامات دولت موقت عراق چندان موافق برقراري رابطه اي مناسب با تهران نيستند. اظهارات مكرر حازم الشعلان و اتهامات او درمورد تهديداتي كه تهران متوجه ثبات عراق مي كند و يا تلاش جمهوري اسلامي براي تاثيرگذاري بر روند انتخابات از يك سو و تأييد ضمني اين اتهامات شايد با لحني آرام تر، از طرف رئيس جمهوري موقت عراق (مصاحبه 30 دسامبر با واشنگتن پست) از سوي ديگر باعث مي شود تا چنين تصوري به وجود بيايد. با توجه به تكرار اين ادعاها از سوي دو مقام دولت موقت، آيا باز هم مي توان آنها را اظهارنظر شخصي تلقي كرد؟ پرسش ديگري كه مطرح مي شود عدم برخورد نخست وزير اياد علاوي با سخنان شعلان است. او درحالي كه اين اتهامات را بارها رد كرده اما از برخورد با شعلان خودداري مي كند. دليل اين تسامح چيست؟ دولت عراق و شخص نخست وزير به عنوان مسئول كابينه و بالاترين مقام اجرايي عراق بارها اعلام كرده اند كه اين اظهارات و اتهامات نابخردانه تنها يك نظر شخصي است و هرگز نشانگر رويكرد كلي دولت و يا ملت عراق نسبت به جمهوري اسلامي نبوده و نيست. اما در مورد علت عدم برخورد نخست وزير با شعلان بايد بگويم كه دولت موقت عراق، دولت منتخب مردم نيست و توسط شوراي حكومتي، اشغالگران و سازمان ملل ايجاد شده و به همين دليل هيچ راهكاري براي عزل وزير دفاع از سوي نخست وزير انديشيده نشده است. در چنين شرايطي بديهي است كه نمي توان مسئوليت سخنان يك عضو دولت را به نخست وزير يا مجموعه دولت تسري داد. اما در مورد رويكرد مردم عراق نيز معتقدم ملت عراق پاسخ مواضع نابخردانه شعلان را در انتخابات خواهند داد. راي ملت عراق بهترين پاسخ به اين افراد و اظهارات آنها خواهد بود. كالين پاول، وزير خارجه آمريكا در آخرين اظهارنظر خود در مورد انتخابات عراق تغيير موضعي آشكار داشته و با قطعي دانستن پيروزي شيعيان اعلام كرده كه اين امر به معناي ناديده گرفته شدن حقوق اقليت ها نيست. وي همچنين به صورت تلويحي ادعاهاي مربوط به نفوذ ايران بر شيعيان عراق را نيز رد كرده است. اين تغيير موضع را در شرايطي كه شيعيان اصلي ترين مخالفان تداوم حضور اشغالگران در عراق هستند، چگونه ارزيابي مي كنيد؟ ظرف مدتي قريب به دو سال كه از سرنگوني صدام مي گذرد، جوسازي بسياري عليه شيعيان انجام گرفته است. در غرب نيز نوعي شست و شوي مغزي را شاهد بوده ايم. اما اكنون پس از اين مدت شاهد هستيم كه آمريكايي ها خود به عقلانيت، حكمت، گفتمان مصلحت محور و خط مشي عاقلانه شيعيان اعتراف كرده اند. ارزيابي پاول در حقيقت ارزيابي واقع گرايانه از ديدگاه و رويكرد شيعيان است. عراق سرزميني است كه قرن ها مردمانش تحت حكومت هاي ديكتاتوري، توتاليتر، ميليتاريست و استبدادي زندگي كرده اند. شيعيان اما همواره پاي بندي خود را به مردم سالاري، تكثرگرايي و احترام به تمامي اتباع و شهروندان عراقي اثبات كرده اند. در ابتداي سقوط ديكتاتوري صدام شايد اين هراس وجود داشت كه نتيجه سالها سركوب شيعيان، بر افروخته شدن حس انتقام گيري آنها باشد اما اين امر هرگز روي نداد. رفتار شيعيان نشان داد كه چنين تصورات و اتهاماتي بيشتر لايق اتهام زنندگان است. پاول با توجه به واقعيات عراق، به چنين نتيجه واقع گرايانه اي رسيده است. در ليست ارائه شده از سوي شيعيان، منظورم همان ليست «ائتلاف متحد عراقي» است، آيا اعضاي گروه «مقتدي صدر» هم حضور دارند؟ برخي از افراد گروه صدر در اين ليست 228 نفري هستند، اما چه آنها و چه طيف صدر معتقدند كه آنها به عنوان اشخاص مستقل و نه نماينده گروه وارد ليست شده اند. در مورد مقتدي صدر چه؟ آيا درخواستي از سوي وي يا نزديكانش براي حضور در ليست مطرح شده است؟ خير چنين درخواستي مطرح نشده است. و در صورتي كه مطرح شود، آيا با حضور وي در ليست موافقت خواهد شد؟ با توجه به پايان زمان ارائه ليست امكان حضور وي يا هر شخص ديگري وجود ندارد. گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید