تمدید مذاکرات؛ فرصت به غرب برای اعتمادسازی

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: دهمین دور گفت و گوهای هسته ای جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+5 شامل (انگلیس، فرانسه، آمریکا، روسیه و چین به همراه آلمان) با هدف رسیدن به چارچوب نهایی برای تدوین راه حل جامع در «وین» اتریش به پایان رسید.

حاصل این نشست که با حضور وزرای امورخارجه 6 کشور همراه شد، صدور یک بیانیه مشترک درباره تمدید دومرحله ای گفت و گوها و تعیین تاریخ نشست بعدی بود.

فرصت تعیین شده برای تصمیم گیری درباره مسائل کلی و توافق سیاسی تا اسفندماه خواهد بود و پس از آن رایزنی ها تا اول تیرماه برای تدوین راه حل جامع با تمام جزییات فنی، حقوقی و سیاسی آن، ادامه خواهد یافت.

بر پایه سند ژنو موسوم به «برنامه اقدام مشترک» که سوم آذرماه 1392 با حضور مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا میان وزرای امورخارجه هفت کشور به امضا رسید، قرار بود پس از گام نخست 6 ماهه (با قابلیت تمدید) اجرای گام نهایی یا همان راه حل جامع آغاز شود.

پذیرفته شد که این راه حل جامع، دارای دوره زمانی بلندمدت مشخصی باشد و پس از اجرای موفق آن و سپری شدن کامل دوره زمانی مورد توافق، برنامه هسته ای ایران به روال طبیعی خود برگردد و با آن بر پایه حقوق مندرج در معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای (ان. پی. تی) برخورد شود (امری که حق همه اعضای این معاهده است).

توافق شد تحریم های هسته ای شورای امنیت سازمان ملل متحد و تحریم های چندجانبه و ملی به طور همه جانبه برداشته و گام هایی برای دسترسی به حوزه های تجاری، فناوری، مالی و انرژی بر مبنای یک برنامه تنظیمی طراحی شود.

همچنین این راه حل جامع باید متضمن یک برنامه غنی سازی برای یک دوره مورد توافق باشد که شاخص های آن با موافقت طرف ها و بر پایه نیازهای عملی، با محدودیت های مورد توافق درباره دامنه، ظرفیت، مکان های غنی سازی و ذخایر اورانیوم غنی شده تعیین شود.

رفع نگرانی ها درباره رآکتور آب سنگین اراک، پرهیز از بازفرآوری و ساخت تاسیسات مرتبط با آن، انجام اقدام های شفاف ساز با نظارت بیشتر تا اندازه مورد توافق و همکاری بین المللی هسته ای غیرنظامی از دیگر بندهای گام نهایی بود.

پس از امضای سند ژنو رایزنی ها در سطح کارشناسان فنی، حقوقی و سیاسی، مذاکره کتتدگان ارشد و وزرای امورخارجه هفت کشور صورت گرفت و در پایان مهلت 6 ماهه گام نخست که از سی ام دی ماه 1392 آغاز شده بود، گفت و گوها برای چهار ماه دیگر یعنی تا سوم آذر امسال تمدید شد.

نشست هایی که طی یک سال گذشته در ژنو، وین، تهران، نیویورک، استانبول و مسقط برگزار شده بود، سرانجام بیست و هفتم آبان ماه به ایستگاه آخر رسید اما با وجود تلاش های همه طرف ها به دلیل پیچیدگی بحث های فنی و سیاسی، راه حل جامع در مهلت مقرر تدوین نشد.

با این همه، دستاوردها آنچنان چشمگیر بود که همه طرف ها بر سر ادامه گفت و گوها برای هفت ماه و هفت روز دیگر توافق کردند.

البته آنگونه که «محمدجواد ظریف» وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران، در نشست خبری سوم آذرماه تاکید کرد، با بهره گیری از شتاب کنونی گفت و گوها تلاش خواهد شد پیش از این تاریخ، توافق ها به دست آید.

طی این مدت، آنگونه که «سیدعباس عراقچی» معاون وزیر امورخارجه و مذاکره کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران، شامگاه سوم آذرماه طی گفت و گوی تلفنی با برنامه خبری شبکه 2 اعلام کرد تعهدات تهران و 1+5 بر پایه سند ژنو ادامه می یابد و افزون بر تداوم تعلیق تحریم ها در حوزه های نفت، پتروشیمی، مبادلات طلا و...، هر ماه 700 میلیون دلار از دارایی های نفتی بلوکه شده ایران آزاد خواهد شد.

** گفته ها و نکته ها

1- در حالی که بسیاری از تحلیلگران درباره امضای توافق نهایی در سوم آذرماه گمانه زنی می کردند، اما اکنون روشن شده است رفع اختلاف هایی که طرف های مذاکره کننده از آن سحن می گفتند، به زمان بیشتری نیاز دارد.

با این همه، ادامه گفت و گوها نشان می دهد نزدیک شدن دیدگاه های مذاکره کنندگان، آنان را برای دستیابی به توافق نهایی امیدوار کرده است.

2- از سوی دیگر، «جان کری» وزیر امورخارجه آمریکا، سوم آذرماه در نشست خبری خود در وین با اشاره به حفظ غنی سازی تهران تا سطح پنج درصد، پایبندی ایران به تعهدات خود را تایید کرد و گفت: اقدام های ایران در یک سال گذشته باعث اعتماد متقابل شده است.

این، در شرایطی است که 12 سال پیش در زمان آغاز گفت و گوهای غرب با تهران بر سر فعالیت های هسته ای، سخن از این بود که فقط در صورت توقف کامل برنامه ها می توان به ایران اعتماد کرد.

اینک اما ادامه غنی سازی در سطح پنج درصد، پایبندی ایران به تعهدات خوانده می شود و بر پایه آن، گفت و گوها برای رسیدن به راه حل جامع ادامه می یابد.

در آخرین گزارش ماهیانه آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز که سوم آذرماه منتشر شد، پایبندی تهران به تعهدات خود در قالب سند ژنو تایید شده است.

3- اعتراف کری به پایبندی ایران به تعهدات خود، در واقع رد همه ادعاهای پیشین کشورهای غربی و تبلیغات جهانی رسانه های آنها در این زمینه است.

وی با کوتاه ترین عبارات ممکن، از دروغ بودن فضاسازی ها و جنجال سازی های پیشین غرب درباره فعالیت های هسته ای ایران پرده برداشت.

4- وزیر امورخارجه آمریکا درباره تعهدات 1+5 در قبال اقدام های اعتمادساز ایران به کاهش تحریم ها و فراهم کردن تسهیلاتی مانند تبادلات مالی و پولی اشاره کرد.

این امر نیز نشان می دهد غرب لغو تحریم هایی را که طی سال های گذشته درباره فعالیت های هسته ای جمهوری اسلامی ایران از سوی شورای امنیت، آمریکا و اروپا وضع شده، پذیرفته است.

به عبارت دیگر، پس از همه این سال ها که آژانس بین المللی انرژی اتمی در گزارش های خود تایید می کرده «در فعالیت های اظهار شده هسته ای ایران هیچگونه انحراف به سوی مقاصد نظامی دیده نشده است»، اینک کشورهای 1+5 با دست زدن به ساختار تحریم ها در واقع ماهیت صلح آمیز فعالیت های هسته ای تهران را تایید کرده اند.

اکنون به نظر می رسد پذیرش حق غنی سازی برای ایران بر پایه معاهده ان. پی. تی و اساسنامه آژانس بین المللی انرژی اتمی و نیز لزوم لغو تحریم های مرتبط با فعالیت های هسته ای، 2 مورد کلیدی پذیرفته شده از سوی کشورهای 1+5 است و فقط درباره جزییات آن اختلاف هایی وجود دارد.

5- تهران طی یک سال گذشته تا حد ممکن آنگونه که رییس جمهوری اسلامی ایران نیز تاکید کرد، در خواسته های خود انعطاف لازم را نشان داد و برای پیاده سازی مفاد برنامه اقدام مشترک کوشید.

این امر جز برای دستیابی به توافق نهایی و اعتمادسازی نبود و تایید نزدیک شدن دیدگاه ها از سوی وزرای امورخارجه کشورهای عضو 1+5 نیز از موفقیت اقدام های هیات ایرانی خبر می دهد.

با این همه مذاکره کنندگان ایرانی، همواره به خطوط قرمز و تعهدات خود برای تامین حقوق ملت ایران و حفظ دستاوردهای هسته ای و تداوم غنی سازی پایبند بودند و توانستند پس از ساعت های پیاپی رایزنی و گفت و گو و صرف انرژی بسیار، اصول خود را به کرسی بنشانند.

6- تاکید وزیر امورخارجه آمریکا طی نشست خبری سوم آذرماه بر لحاظ کردن کنگره و نیز امنیت رژیم صهیونیستی پشت پرده گفت و گوهای هسته ای را بیش از پیش نمایان کرد.

این امر با توجه به باخت انتخابات میان دوره ای کنگره و در پیش بودن انتخابات ریاست جمهوری آمریکا اهمیت بیشتری برای دموکرات ها یافته است.

آمریکا طی سال های گذشته حتی در قبال جنگ افروزی های پیاپی و اقدام های خلاف حقوق بین المللی این رژیم خاموش مانده و پشتیبانی های سیاسی و مالی فراوانی از تنها تولیدکننده بمب هسته ای در خاورمیانه داشته است.

نفوذ لابی صهیونیستی بر کاخ سفید از وتو همه قطعنامه های ضد این رژیم از سوی نماینده آمریکا و حضور همیشگی روسای جمهوری و مقام های آمریکایی در «کمیته روابط عمومی آمریکا و اسراییل» (آیپک) روشن است.

بنابراین پیوند رضایت صهیونیست ها با سرنوشت سیاسی دموکرات ها که دولت کنونی آمریکا را در دست دارند، آنان را وادار می کند در همه حرکات خود به ویژه گفت و گوهای هسته ای با ایران، منافع و امنیت این رژیم را لحاظ کنند.

7- اشاره وزیر امورخارجه آمریکا به اینکه کشورهای دیگری مانند روسیه رهیافت های دیگری را می پسندند، از بروز اختلاف میان 1+5 خبر می دهد.

واشنگتن و مسکو طی ماه های گذشته بر سر اموری مانند استقرار سپر دفاع موشکی در کشورهای شرق اروپا، رزمایش های چندگانه نیروهای پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، سوریه و اوکراین تنش های جدی داشتند.

همچنین در موضوع فعالیت های هسته ای تهران، مسکو از نشست مسقط بر این موضع تاکید داشت که دیگر، زمان برای توافق نهایی فرارسیده است.

در چنین شرایطی، تهران از 6 کشور انتظار دارد با توجه به حضور نماینده اتحادیه اروپا به عنوان هماهنگ کننده آنها، اختلاف های داخلی را کنار بگذارند و با یک صدای واحد با ایران سخن بگویند.

8- ادامه گفت و گوها نشان می دهد راه برای دیپلماسی همیشه باز است. جمهوری اسلامی ایران بارها نشان داده است پای میز مذاکره می نشیند تا حقوق ملت خود را اعاده و از دستاوردهای خود پاسداری کند.

فعالیت های صلح آمیز هسته ای جمهوری اسلامی ایران از آغاز با جنجال افکنی ها و فضاسازی های غرب از راه عادی خود بیرون رفت.

در حقیقت، ابهام افکنی های غرب با همراهی نهادی فنی مانند آژانس بین المللی انرژی اتمی که آن زمان به مدارک غیرقابل استناد اعتماد کرد و اسیر سیاسی بازی های عده ای شد، بر ماهیت صلح آمیز فعالیت های جمهوری اسلامی ایران پرده ای سنگین انداخت.

اکنون در پی تداوم گفت و گوها اعتراف های مقام های غربی، به خوبی به ملت های جهان که با دقت و به منظور دستیابی به حقوق خود، مبارزه ایران در عرصه دیپلماسی را نظاره می کنند، ثابت می کند می توان با ایستادگی بر مواضع قانونی خود و زبان منطق و مفاهمه، یک فضای اعتمادساز را شکل داد و بسیاری از دیدگاه های مخالف را دگرگون کرد.

در چنین شرایطی، تمدید دوره گفت و گوهای هسته ای فرصتی دوباره برای غرب است تا در قبال شفافیت و پایبندی جمهوری اسلامی ایران به تعهدات، در راه اعتمادسازی گام بردارد و از زیاده خواهی و طرح خواسته های بیرون از چارچوب گفت و گوها بپرهیزد.