جهت گيرى ناتو به سوى جهان اسلام
بسيارى از افراد تصور مى كردند كه پس از انحلال همتاى شرقى ناتو موسوم به «پيمان ورشو» در سال ۱۹۹۱ ميلادى، ناتو نيز سرنوشت مشابهى را پيش رو خواهد داشت، اما اين تصور درست نبود و ائتلاف نظامى ناتو نه تنها به كار خود پايان نداد، بلكه در سال ۲۰۰۴ ميلادى هفت كشور كمونيستى سابق ديگر را نيز در بر گرفت. اعضاى ناتو در نشست سال ۲۰۰۲ ميلادى در «پراگ» موافقت كردند كه به منظور رويارويى با چالش هاى فراروى امنيت غرب «با هر منشأ و مبدأ»، اين اتحاد نظامى را متحول و با شرايط نوين منطبق كنند.
اين سازمان كه اكنون ۲۶ عضو دارد، مدعى است كه تروريسم بين المللى، اشاعه تسليحات كشتار جمعى و بى ثباتى كشورهاى ضعيف، فضاى امنيتى جديدى را به وجود آورده است. زمانى كه در آگوست سال ۲۰۰۳ ناتو فرماندهى و هماهنگى «نيروى بين المللى كمك امنيتى» (ايساف) را در افغانستان بر عهده گرفت، راهبرد جديد به سرعت به مرحله عمل گذاشته شد. از زمان تأسيس ناتو، اين نخستين بار بود كه نيروهاى اين سازمان در خارج از منطقه اروپا و اقيانوس اطلس مأموريت اجرا مى كرد.
وظايف ناتو در ابتدا به تأمين امنيت در كابل و اطراف آن محدود بود، اما اكنون اين ائتلاف نظامى سرگرم گسترش دامنه مأموريت خود است به گونه اى كه ساير بخش هاى افغانستان را نيز تحت پوشش قرار دهد. وزيران امور خارجه ناتو در جلسه اى كه پنجشنبه گذشته در «بروكسل» تشكيل دادند، برنامه اى را تصويب كردند كه راه را براى ايفاى نقش گسترده تر اين نهاد در افغانستان، هموار مى كند. مرحله بعدى اين برنامه، گسترش دامنه مأموريت ايساف تا جنوب افغانستان در سال ۲۰۰۶ ميلادى خواهد بود. قرار است ناتو تا شش هزار نيروى ديگر به افغانستان اعزام كند و كل نيروهاى خود را به ۱۵ هزار نفر برساند. «ياپ د هوپ شفر» دبيركل ناتو گفت: «سال آينده ناتو در سه چهارم خاك افغانستان فعال خواهد بود.» آمريكا نيز كه وجهه آن در جهان عرب و دنياى اسلام به شدت تيره و تار شده است، براى نقش آفرينى دراز مدت ناتو در منطقه «خاورميانه بزرگ» كه از افغانستان به مغرب كشيده شده است، تلاش مى كند.
ناتو در ژوئن ۲۰۰۴ ميلادى با هدف ترويج همكارى امنيتى با كشورهاى منطقه در نشستى در تركيه، «طرح ابتكارى همكارى استانبول» را آغاز كرد. تاكنون، چهار كشور از شش كشور عضو سازمان همكارى خليج (فارس) شامل بحرين، قطر، كويت و امارات عربى متحده به اين طرح ابتكارى پيوسته اند. در كنفرانسى كه ماه مارس با حضور مقامات بلندپايه در «رم» برگزار شد، مسير حركت برنامه همكارى ناتو با كشورهاى خاورميانه بزرگ، موضوع اصلى بحث و مذاكره بود.
دبيركل ناتو در اول ماه دسامبر در نخستين سفر خود به منطقه خليج فارس، در كنفرانس ناتو كه در قطر تشكيل شده بود و تحولات امنيتى در منطقه خليج فارس محور مذاكرات آن را تشكيل مى داد، شركت كرد. از اين گذشته، محوريت جديد خاورميانه باعث شده است كه ناتو به سمت گسترش دامنه برنامه خود و در بر گرفتن هفت كشور الجزاير، مصر، اسرائيل ، اردن، موريتانى، مراكش و تونس واقع در شرق مديترانه حركت كند.
ناتو همچنين قرار است مأموريت هاى آموزش نيروهاى امنيتى عراق را با افزودن دوره هاى آموزشى براى افسران درجه دار و يك دوره آموزش پايه براى افسران، گسترش دهد. محور اصلى مذاكرات وزيران امور خارجه ناتو در نشست هفته گذشته، منطقه خاورميانه، سوريه، لبنان، عراق و ايران بود. ناتو تصميم گرفته است نشست آتى خود را نوامبر ۲۰۰۶ ميلادى در «ريگا»ى لتونى و پس از آن نيز نشستى را در بهار سال ۲۰۰۸ ميلادى برگزار كند. تا آن زمان، شايد ناتو نام خود را به عنوانى مانند «سازمان پيمان خاورميانه» (متو) تغيير داده باشد.
