كتاب مقدس چيست؟

آفتاب‌‌نیوز : «كتاب مقدس» مجموعه اسناد و مداركي است كه مسيحيان آنها را مبين كلام خدا مي پندارند و مقدس مي شمارند. در بيشتر زبانهاي اروپايي براي نامگذاري كتاب مقدس از واژه يوناني Biblia به معناي «كتابها» استفاده مي شود. كتاب مقدس به دو بخش تقسيم مي شود: «عهد عتيق» و «عهد جديد». عهد عتيق را مي توان كتاب مقدس يهوديان نيز محسوب كرد و داراي 46 كتاب است. (در نسخه هاي يهودي و پروتستاني تنها 39 كتاب يافت مي شود) عهد جديد به مسيحيان اختصاص دارد و داراي 27 كتاب است. با اين حساب كتاب مقدس مجموعه 73 (66) كتاب است كه به زبانهاي گوناگون (عبري، آرامي و يوناني) و در طول 1500 سال تأليف و گردآوري شده است. اختلاف در تعداد كتابهاي عهد عتيق نزد يهوديان اوليه -كه در ميان مسيحيان هم واقع شد- موجب شد تا نوشته هاي مقدس و صحيح عهد عتيق (39 سِفر) را «كتابهاي قانوني» (رسمي) و ما بقي را «اپوكريفا» (يعني «پنهان» و در اصطلاح «جعلي») بنامند. كتابهاي اپوكريفا در كتاب مقدس كاتوليك و ارتودكس وجود دارد، ولي يهوديان و بيشتر فرقه هاي پروتستان آنها را قبول ندارند. در بسياري از ترجمه هاي پروتستاني و ترجمه هاي جهاني مسيحيت، كتابهاي اپوكريفا يك جا در بخشي خاص در پايان عهد عتيق چاپ مي شود. همه مسيحيان بر صحت 27 كتاب عهد جديد اتفاق دارند.
«عهد عتيق» بدون احتساب كتابهاي اپوكريفا (7) به سه بخش تقسيم مي شود : «تورات» و منضمات (12)، «كتب حكمت» و مكتوبات (10)، « كتب انبيا» (17). تورات پنج كتابِ موسي است (اسفار پنجگانه) كه مقدس ترين كتاب يهوديان است . اسفار پنجگانه تورات عبارتند از: «سفر پيدايش»، «سفر خروج»، «سفر لاويان»، «سفر اعداد» و «سفر تثنيه». در قديم مردم معتقد بودند موسي تورات را نوشته است، اما تحقيقات جديد نشان مي دهد كه پاسخ به مسأله اصل و منشأ تورات از آنچه ابتدا تصور مي شد، دشوارتر است. تورات در طول نسلها پديد آمده است كه سراجام در قرن پنجم قبل از ميلاد در يك كتاب گرد آمد.
«عهد جديد » به پنج بخش تقسيم مي شود: «انجيلها» (4)، «اعمال رسولان» (1)، رساله هاي پولُس (13)، رساله هاي ديگر (8) ومكاشفه و رويا» (1). همه كتابهاي عهد جديد به زبان يوناني نگاشته شده است. چهار كتاب آغازين عهد جديد «انجيل» خوانده مي شود. واژه انجيل برگرفته از واژه يوناني euangelion و به معناي «مژده يا بشارت» است. اناجيل چهارگانه در عهد جديد، مانند اسفار پنجگانه (تورات) در عهد عتيق، محوريت دارند و مسيحيان همه آنها را تقريباً در درجه يكساني از اهميت قرار مي دهند. اناجيل چهارگانه عبارتند از: «انجيل متّي»، «انجيل مرقُس»، «انجيل لوقا» و «انجيل يوحنّا». هر يك از انجيلها مشتمل بر سخناني از عيسي و گزارشهايي از زندگي و كارهاي اوست كه در اناجيل ديگر يافت مي شود. علاوه بر اين، برداشتهايي هم در هر يك از اناجيل درباره زندگي عيسي وجود دارد كه در سه انجيل ديگر ديده نمي شود. انجيلهاي چهارگانه احتمالاً در دهه هاي آخر مسيحي نوشته شدند اگر چه كهن ترين نسخه خطي و بالنسبه وزين از آنها به سده چهارم تعلق دارد.
«انجيل متّي»، نخستين جا را در ترتيب معرفي كتب عهد جديد اشغال مي نمايد. اين انجيل را به نحوي مي توان ادامه عهد عتيق دانست زيرا متّي همواره به عباراتي از عهد عتيق متوسل مي شود تا نشان دهد كه عيسي ناجي مورد انتظار يهوديان است. متّي سخنش را با اصل و نسب عيسي و شجره نامه كامل او آغاز مي كند و سپس گفتارها و كارهاي عيسي را به ترتيب اهميت موضوعي و نه به ترتيب تاريخي ذكر مي كند. در گذشته برخي از مردم معتقد بودند كه اين انجيل به زبان «آرامي»، كه عيسي مسيح و شاگردانش به آن سخن مي گفتند، تحرير شده است. به نظر مي رسد متّي اندكي پس از سال 70 ميلادي انجيل خود را نگاشته است.
«انجيل مرقُس»، موجزترين و به اعتقاد بيشتر محققان كهن ترين انجيل است كه پايه و اساس دو انجيل ديگر (متّي و لوقا) نيز به حساب مي آيد. مرقس به كارهاي عيسي بيش از سخنان او توجه دارد؛ چنانچه رنجهاي عيسي و مرگ او جايگاه بسيار مهمي در انجيل او دارد. تأ ليف انجيل مرقُس به حدود سال 60 ميلادي بر مي گردد.
«انجيل لوقا» قدري معما آميز است، گاهي چهره ادبي به خود مي گيرد و گاه بي قيد و بند به مرقس و متّي نزديك مي شود، و بعد به شدت از آنها جدا مي افتد. محققان كتاب مقدس مي گويند علم و فرهنگ لوقا از ساير انجيل نگاران بيشتر بوده زيرا انجيل خود رابه يوناني محكم و زيبايي نوشته است. اين انجيل بايد در سالهاي 90-80 ميلادي به رشته تحرير در آمده باشد.
«انجيل يوحنّا» با اين كلمات تابناك، در مقدمه،آغاز مي شود: « در آغاز كلمه بود، كلمه با خدا بود و كلمه خود خدا بود.» و آنگاه با واژگاني مهيج به اوج خود مي رسد: « پس كلمه انسان شد و در ميان ما سكنت گزيد.» اين انجيل تافته كاملاً جدا بافته اي است زيرا گفته هاي عيسي در آن با گفتار او در سه انجيل ديگر تفاوت چشمگيري دارد. شور و هيجان عيسي و بالاتر از آن بسياري از انديشه هاي اصلي او در سه انجيل اول، در اين انجيل ديده نمي شود. انجيل يوحنّا بيش از ساير اناجيل در فضاي تصوّف سير كرده است و لذا عموماً تصور مي رود كه اين اثر، بيشتر حاصل تأمّلات روحاني است تا تاريخ موثّق. انجيل يوحنّا رسالت عيسي را دو سال مي داند درحاليكه سايرين آن را يكسال مي دانند. كتابت اين انجيل از سالهاي 65 تا 90 ميلادي حدس زده شده است.
عموم مسيحيان به وحي لفظي اناجيل عقيده ندارند، اما معتقدند كه خداوند آن را به وسيله الهامات روح القدس تأليف كرده و براي اين منظور مؤلفاني از بشر را براي نوشتن آنها برانگيخته و آنان را در نوشتن به گونه اي ياري كرده كه فقط چيزهايي را كه او مي خواسته است نوشته اند گفتني است درباره عهد جديد هم سخن از «كتابهاي جعلي» يا «اپوكريفا» رفته است. اين كتابها شامل انجيل هاي ديگر، رساله ها، و كتابهاي اعمال و مكاشفاتي است كه مسيحيان نخستين آنها را نوشته اند، اما كليسا آنها را به رسميت نشناخته است.در برخي از آنها تعاليم غنوصي ديده مي شود و در برخي ديگر داستانهايي از عيسي و مريم شبيه به داستانهاي قرآن در اين باب مشاهده مي شود.
اكنون مناسب است در باب كتاب معروف به «انجيل بَرنابا» سخني بگوييم. اين كتاب هنگامي كه در اوائل قرن بيستم، از ايتاليايي به انگليسي ترجمه شد، موضوع بحث و گفت و گوهاي مفصّل و تندي واقع شد. محققان بر اساس شواهد لفظي و تاريخي، زمان تأليف آن را اواخر قرن شانزدهم ميلادي مي دانند. در مورد نويسنده انجيل مذكور نيز اختلافات نظر وجود دارد، ولي قرائن بسياري نشان مي دهد كه وي « برادرْ مارينو»، يكي از مسيحيان اسپانيايي است كه در قرن شانزدهم به اسلام گرويده و براي تهيه انجيلي موافق با دين تازه خود به اين كار مبادرت ورزيده است. محتواي اين كتاب با تعاليم اسلام يا مسحيت توافق كامل ندارد.

منابع:
1- هامفري كارپنتر، عيسي، ترجمه حسن كامشاد، طرح نو.
2- توماس ميشل، كلام مسيحي، ترجمه حسين توفيقي، مركز مطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب.