درگفت و گو با محمود دولت آبادي مطرح شد
ادبيات ايران و جايگاه جهاني آن
آفتاب‌‌نیوز : 
با توجه به اينکه طيف مخاطبان آثار شما ، در مقايسه با رمان ها و داستان هاي نويسندگان ديگر بيشتر است ، گمان مي کنيد ويژگي داستان هايتان چيست؟
علت اصلي اين است که آثار من از دل مردم بيرون مي آيد ، بنابراين آنها هيچ گونه فاصله اي بين خود و اين آثار احساس نمي کنند.
موضوع دوم ، نوع بيان و زبان داستاني است که آن هم از صميميت زبان مردم و زبان تاريخي عرفاني مردم گرفته شده است و در زمان حاضر موجب به وجود آمدن فرآيندي مي شود که مردم در ضمير ناخودآگاهشان با آن آشنا هستند. در حال حاضر نيز ، اين زبان، نه تنها بيگانه نيست ، بلکه بسيار نو به نظر مي رسد.
بنابراين معتقد هستيد که زبان داستان هايتان هنوز هم نو است؟
بله، در حال حاضر همين طور است. معتقدم آن زبان داستاني اي کاربرد دارد که با مردم و مخاطب ارتباط برقرار کند و پس از سال هاي سال فعاليت ادبي اين امر بر من ثابت شده است که داستان و رمان بايد براي مردم باشد و بايد طوري نوشته شود که آنها با اثر ارتباط برقرار کنند.
گمان نمي کنيد که ديگر امروزه ، زمان دو سه هزار صفحه رمان خواندن به سر آمده است؟
اگر چنين بود ، برخي از اين رمان ها به چاپ چندم نمي رسيد.
شايد به اين خاطر باشد که اين آثار شناخته شده و جا افتاده اند؟
به هر حال تيراژ بالا و چاپ چندم هم يکي از چند فاکتور کتاب اثرگذار است.
تا چه اندازه به قابليت زبان فارسي در سطح جهاني معتقد هستيد و با توجه به اينکه بسياري از داستان هاي کوتاه نويسندگان ايراني در حد و اندازه داستان هاي شاخص جهاني است، چرا آثار ما کمتر به زبان هاي ديگر ترجمه مي شود ؟ اين در حالي است که کشوري مثل ترکيه بسياري از نويسندگان خود چون " ياشار کمال " و " اورهان پاموک " و… را به جهانيان شناسانده است.
گمان مي کنم ، ترجمه روند بسيار دشواري است ، هم به لحاظ فني و هم از حيث حمايت اقتصادي . در نمايشگاه کتاب در سال هاي گذشته ، آقاي " گودرمن " سفير سوئيس ، ناشري را از کشورش معرفي کرد که حدود 90 درصد از آثار کشورهايي چون ايران را ترجمه و منتشر مي کند ، خوب بود آگر شما با اين ناشر گفت و گويي انجام مي داديد و متوجه مي شديد که اين ناشر با چه مشکلات عظيمي روبه رو است.
فکر مي کنم که در کشور ايران براي ترجمه رمان ها و داستان هاي فارسي دو مشکل فني وجود دارد و اين موضوع مربوط به فن ترجمه است که پهلو مي زند به هنر ترجمه ، چرا که ترجمه از زبان ظريف و پر ايهام فارسي به زبان هاي ديگر کاري دشوار است و اين موضوع نياز به تخصص دارد که هنوز در اين مورد کوششي نشده است و چنين تمايلي وجود نداشته که مترجمان حاذق و معتبر را جذب کنند . موضوع بعدي حمايت اقتصادي است که آن نيز با مشکل اول مرتبط است.
شما اگر ترکيه را مثال مي زنيد ، مثال خوبي است. " ياشار کمال " ازهر دو وجه موضوعاتي را که گفتم بهره مند بوده است، يعني هم از مترجمي که آثار او را از زبان ترکي به زبان هاي ديگر برگرداند و هم برخورداري از حمايت اقتصادي غير مستقيم دولت. دولت ترکيه خيلي کوشش مي کند تا در فرهنگ جهاني جايگاهي براي خود تشکيل دهد، با وجود همه فشارهايي که به مردم ترکيه و کردهاي ترکيه وارد مي کند ، از ادبيات کشورش حمايت مي کند و حتي آثار " ياشار کمال " را به پشتوانه مالي ، به زبان هاي مختلف دنيا ترجمه مي کند . اين گفته کاملاٌ مستند است ، چرا که وقتي " ياشار کمال " برنده جايزه ناشران آلماني شد، بنده در فرانکفورت حضور داشتم.
سفير ترکيه و " ياشار کمال " هم آنجا بودند ، بدون اينکه بين آنها روابط دوستانه اي وجود داشته باشد ، ولي آنها به عنوان دو نماينده شاخص از يک ملت ، در آن جلسه حضور داشتند . اگر ما همچون کشور ترکيه عمل کنيم ، ادبيات کشورمان به اعتبار حرف شما که چيزي از ادبيات ديگر کشورها کم ندارد، مي تواند در ادبيات و فرهنگ جهاني جا و موقعيت شايسته اي را پيدا کند.
يک سوال کوچک و شايد بي ربط با پرسش هاي قبل ، از ميان شاعران معاصر ايران آثار کدام يک را مي پسنديد؟
شعرهاي نيما يوشيج ، اخوان ثالث، فروغ فرخزاد، شاملو، آتشي و بسياري ديگر را دوست دارم و به جرات مي گويم که بارها از خواندن اشعار آنها درس گرفته ام.به گونه اي ، در ميان اين شاعران يک خط داستاني و روايت قوي داستاني ديده مي شود.
از ميان داستان نويسان ايراني کار کدام يک را مي پسنديد؟
در اين مورد نمي توان صراحتاٌ نام افراد را برد ، چرا که شايد برخي هم از قلم بيفتد ، ولي به طبع صادق هدايت به عنوان داستان نويس ايراني اهميت بسزايي دارد.
توقع شما به عنوان کسي که سال هاست در عرصه فرهنگ و ادبيات ايراني تلاش مي کند چيست؟
توقع دارم حداقل تشکلي به وجود آيد تا هر چند وقت يکبار نويسندگان ما ، خصوصاٌ جوان ترها با مخاطبانشان ديدار کنند. در اين تشکل لزوماٌ فقط نيازي نيست که آتشي ، سپانلو يا دولت آبادي حضور داشته باشند ، بايد به داستان نويسان جوان، آنها که ولو يک کتاب دارند بيشتر توجه شود.
با توجه به اينکه طيف مخاطبان آثار شما ، در مقايسه با رمان ها و داستان هاي نويسندگان ديگر بيشتر است ، گمان مي کنيد ويژگي داستان هايتان چيست؟ علت اصلي اين است که آثار من از دل مردم بيرون مي آيد ، بنابراين آنها هيچ گونه فاصله اي بين خود و اين آثار احساس نمي کنند.
موضوع دوم ، نوع بيان و زبان داستاني است که آن هم از صميميت زبان مردم و زبان تاريخي عرفاني مردم گرفته شده است و در زمان حاضر موجب به وجود آمدن فرآيندي مي شود که مردم در ضمير ناخودآگاهشان با آن آشنا هستند. در حال حاضر نيز ، اين زبان، نه تنها بيگانه نيست ، بلکه بسيار نو به نظر مي رسد.
بنابراين معتقد هستيد که زبان داستان هايتان هنوز هم نو است؟
بله، در حال حاضر همين طور است. معتقدم آن زبان داستاني اي کاربرد دارد که با مردم و مخاطب ارتباط برقرار کند و پس از سال هاي سال فعاليت ادبي اين امر بر من ثابت شده است که داستان و رمان بايد براي مردم باشد و بايد طوري نوشته شود که آنها با اثر ارتباط برقرار کنند.
گمان نمي کنيد که ديگر امروزه ، زمان دو سه هزار صفحه رمان خواندن به سر آمده است؟
اگر چنين بود ، برخي از اين رمان ها به چاپ چندم نمي رسيد.
شايد به اين خاطر باشد که اين آثار شناخته شده و جا افتاده اند؟
به هر حال تيراژ بالا و چاپ چندم هم يکي از چند فاکتور کتاب اثرگذار است.
تا چه اندازه به قابليت زبان فارسي در سطح جهاني معتقد هستيد و با توجه به اينکه بسياري از داستان هاي کوتاه نويسندگان ايراني در حد و اندازه داستان هاي شاخص جهاني است، چرا آثار ما کمتر به زبان هاي ديگر ترجمه مي شود ؟ اين در حالي است که کشوري مثل ترکيه بسياري از نويسندگان خود چون " ياشار کمال " و " اورهان پاموک " و… را به جهانيان شناسانده است.
گمان مي کنم ، ترجمه روند بسيار دشواري است ، هم به لحاظ فني و هم از حيث حمايت اقتصادي . در نمايشگاه کتاب در سال هاي گذشته ، آقاي " گودرمن " سفير سوئيس ، ناشري را از کشورش معرفي کرد که حدود 90 درصد از آثار کشورهايي چون ايران را ترجمه و منتشر مي کند ، خوب بود آگر شما با اين ناشر گفت و گويي انجام مي داديد و متوجه مي شديد که اين ناشر با چه مشکلات عظيمي روبه رو است.
فکر مي کنم که در کشور ايران براي ترجمه رمان ها و داستان هاي فارسي دو مشکل فني وجود دارد و اين موضوع مربوط به فن ترجمه است که پهلو مي زند به هنر ترجمه ، چرا که ترجمه از زبان ظريف و پر ايهام فارسي به زبان هاي ديگر کاري دشوار است و اين موضوع نياز به تخصص دارد که هنوز در اين مورد کوششي نشده است و چنين تمايلي وجود نداشته که مترجمان حاذق و معتبر را جذب کنند . موضوع بعدي حمايت اقتصادي است که آن نيز با مشکل اول مرتبط است.
شما اگر ترکيه را مثال مي زنيد ، مثال خوبي است. " ياشار کمال " ازهر دو وجه موضوعاتي را که گفتم بهره مند بوده است، يعني هم از مترجمي که آثار او را از زبان ترکي به زبان هاي ديگر برگرداند و هم برخورداري از حمايت اقتصادي غير مستقيم دولت. دولت ترکيه خيلي کوشش مي کند تا در فرهنگ جهاني جايگاهي براي خود تشکيل دهد، با وجود همه فشارهايي که به مردم ترکيه و کردهاي ترکيه وارد مي کند ، از ادبيات کشورش حمايت مي کند و حتي آثار " ياشار کمال " را به پشتوانه مالي ، به زبان هاي مختلف دنيا ترجمه مي کند . اين گفته کاملاٌ مستند است ، چرا که وقتي " ياشار کمال " برنده جايزه ناشران آلماني شد، بنده در فرانکفورت حضور داشتم.
سفير ترکيه و " ياشار کمال " هم آنجا بودند ، بدون اينکه بين آنها روابط دوستانه اي وجود داشته باشد ، ولي آنها به عنوان دو نماينده شاخص از يک ملت ، در آن جلسه حضور داشتند . اگر ما همچون کشور ترکيه عمل کنيم ، ادبيات کشورمان به اعتبار حرف شما که چيزي از ادبيات ديگر کشورها کم ندارد، مي تواند در ادبيات و فرهنگ جهاني جا و موقعيت شايسته اي را پيدا کند.
يک سوال کوچک و شايد بي ربط با پرسش هاي قبل ، از ميان شاعران معاصر ايران آثار کدام يک را مي پسنديد؟
شعرهاي نيما يوشيج ، اخوان ثالث، فروغ فرخزاد، شاملو، آتشي و بسياري ديگر را دوست دارم و به جرات مي گويم که بارها از خواندن اشعار آنها درس گرفته ام.به گونه اي ، در ميان اين شاعران يک خط داستاني و روايت قوي داستاني ديده مي شود.
از ميان داستان نويسان ايراني کار کدام يک را مي پسنديد؟
در اين مورد نمي توان صراحتاٌ نام افراد را برد ، چرا که شايد برخي هم از قلم بيفتد ، ولي به طبع صادق هدايت به عنوان داستان نويس ايراني اهميت بسزايي دارد.
توقع شما به عنوان کسي که سال هاست در عرصه فرهنگ و ادبيات ايراني تلاش مي کند چيست؟
توقع دارم حداقل تشکلي به وجود آيد تا هر چند وقت يکبار نويسندگان ما ، خصوصاٌ جوان ترها با مخاطبانشان ديدار کنند. در اين تشکل لزوماٌ فقط نيازي نيست که آتشي ، سپانلو يا دولت آبادي حضور داشته باشند ، بايد به داستان نويسان جوان، آنها که ولو يک کتاب دارند بيشتر توجه شود.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید