آفتابنیوز : سرویس بینالملل- در دقایق آغازین ۲۶ تیرماه رسانههای جهان خبر از حضور غیر متعارف نیروهای نظامی در خیابانهای استانبول و آنکارا مخابره کردند. ارتشیها در استانبول دو پل بسفر و محمد الفاتح که شریان حیاتی شهر استانبول هستند را در اختیار گرفتند و مسیر آن را یک طرفه کردند. از سوی دیگر در آنکارا نیز جتهای جنگنده در ارتفاع کم اقدام به شکستن دیوار صوتی کردند و هلیکوپترهای نظامی به سمت پارلمان آتش گشودند تا دوباره این پیام به دنیا مخابره شود: «کودتا در ترکیه».
به گزارش آفتابنیوز، در کشوری که تمام کودتاهای نظامی منجر به پیروزی ارتش شده است دوام آوردن این کودتا آن هم تنها ۵ ساعت بیشتر شبیه به یک جوک است اما این اتفاق در ترکیه رخ داد و با یک اساماس سراسری که از اپراتور رسمی ترکیه (ترک سل) که حاوی پیغام اردوغان به طرفدارانش برای حضور در خیابانها بود این کودتا به شکست انجامید؛ این در حالی بود که دقایقی قبل اردوغان از طریق تماس اینترنتی از زنده بودن خود خبر داده بود.
رئیس سابق سازمان سیا در توئيتر خود از این نوع کودتا ابراز تعجب کرد و نوشت :«این جزو بدیهیات بود که برای اجرای شدن این عملیات ابتدا باید رئیس جمهور را دستگیر و سپس اینترنت را قطع میکردند.»
با وجود اینکه نیروی هوایی جزو ارکان اصلی این کودتا بود و جتهای جنگی ترکیه در آنکارا مانور میدادند و از طرف دیگر فرودگاه آتاتورک استانبول به تسخیر تانکهای ارتش دوم درآمده بود، ناگهان جت شخصی اردوغان در فرودگاه به زمین نشست و او در میان طرفدارانش در سالن انتظار شروع به سخنرانی کرد. از دیگر نکات جالب این کودتا مشخص نبودن رهبران آن بود، به طوریکه بیانه ارتش در خصوص در اختیار گرفتن قدرت توسط ۴ افسر به مجری شبکه سی ان ان ترک داده شد تا قرائت شود در حالیکه هیچ اسمی از رهبران و فرماندهان کودتا در آن نبود. همه این سوالات و اتفاقات سبب شد که فردای کودتا توییت «کودتا نبود، تئاتر بود» تبدیل به ترند پنجم توئيتر شود.
بعد از انتخابات مجلس ترکیه و حاشیههای آن، اختلاف داوود اوغلو و کنار رفتن وی از نخست وزیری جایگاه سیاسی اردوغان ضعیف شده بود از طرف دیگر احتمال کودتای ارتش به سبب بیتوجهی اردوغان به آن وجود داشت، عدم موفقیت در سیاست خارجی به خصوص در مسئله سوریه و درگیری با کردها نیز از دیگر مسائلی بود که باعث تضعیف جایگاه اردوغان شده بود. اردوغان در پی این تلاطمات ﻣﺠﺒﻮﺭ شده بود ﭼﺮخشهای ﻣﻬﻤﻲ داشته باشد ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻼ ﻣﻐﺎﻳﺮ ﺑﺎ ﺳﻴﺎستهای ﻗﺒﻠﻲاش ﺑﻮﺩ، سیاستهایی که به شدت اﻗﺘﺪاﺭ ﻭ ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ اﺭﺩﻭﻏﺎﻥ ﻭ ﺣﺰﺑﺶ ﺭا ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ قراﺭ ﺩاﺩﻩ ﺑﻮﺩ. اﻭ ﻧﻴﺎﺯ ﻣﺑﺮﻣﻲ ﺩاﺷﺖ ﺗﺎ ﻣﺠﺪﺩا ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ اﺯ ﺩﺳﺖ ﺭﻓﺘﻪ ﺧﻮﺩ ﺭا ﺩﺭ اﻓﻜﺎﺭ ﻋﻤﻮﻣﻲ به دﺳﺖ ﺁﻭرﺩ ﻭ به نظر میرسد ﺑﺎ ﻣﻬﺎﺭﺕ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ اﺯ اﻳﻦ ﺑﺤﺮاﻥ ﺷﻜﻨﻨﺪﻩ ﺩاﺧﻠﻲ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻭ اﻛﻨﻮﻥ ﺑﺎ ﮔﺎمهای اﺳﺘﻮاﺭ ﻭ ﻣﺤﻜﻢ ﺑﻪ ﺳﻴﺎستهای ﺧﻮﺩ اﺩاﻣﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺩاﺩ. ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺩﺭ ﺁﺗﺶ ﺑﺤﺮانهای ﺩاﺧﻠﻲ به خصوص ﺑﻌﺪ اﺯ ﻛﻨﺎﺭ ﺭﻓﺘﻦ ﻣﻬﻢ اﻭﻏﻠﻮ اﺯ ﺻﺤﻨﻪ ﻗﺪﺭﺕ به سر میبرد و ﻛﺎﻣﻼ ﻭاﺿﺢ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ اﺭﺩﻭﻏﺎﻥ ﺑﺮاﻱ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﺧﻭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰﻱ دارﺩ.
اکنون دو پیش فرض مطرح شده یکی آنکه این کودتای هدایت شده از طرف اردوغان بوده تا بتواند دوباره محبوبیت و مشروعیت قبلی خود را به دست آورد و با این حربه مخالفان خود را در تمام سطوح کشور برکنار کند دیگر آنکه این کودتا توسط فتح الله گولن و آمریکا هدایت شده که به دلیل عدم هماهنگی در ارتش و یکپارچه نبودن نیروهای نظامی این کشور شکست خورده است. اما به هر حال برنده واقعی این کودتا اردوغان است زیرا ساعاتی بعد از شکست کودتا عملیات تسويه در سراسر ترکیه به اجرا درآمد. اخراج ۲هزار و ۷۰۰ قاضی، ۸ هزار نیروی پلیس و ۶۰ فرماندار و بازرس ویژه وزارت کشور و دستگیری ۳ هزار نفر به جرم دست داشتن در کودتا نشان از یک تسويه گسترده در تمام ارکان حکومت دارد.
این کودتا برای اردوغان تبدیل به بهانهای شده که حتی به فکر تغییر قانون اساسی بیافتد و بخواهد قانون اعدام را دوباره در ترکیه به جریان بیندازد.
نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی نیز با اشاره به اینکه این کودتا مشکوک است اظهار داشت: دو تحلیل از کودتا در ترکیه وجود دارد؛ اولاً جمع کثیری از مردم با برقراری رابطه با اسرائیل مخالف بوده و سعی کردند به اردوغان فشار بیاورند. علاوه بر این آمریکا هم از برقراری رابطه مجدد ترکیه با روسیه ناراحت بوده و جمهوری خواهان از طریق حمایت از کودتا قصد ایجاد فشار بر دولت ترکیه را داشتند. ارتش هم مدت هاست در آرزوی در دست گرفتن دولت در ترکیه است. نماینده مردم دامغان در مجلس گفت: در این شرایط هواداران حزب اردوغان و نیروهای امنیتی و پلیس تنها نیروهای اردوغان برای خنثی کردن کودتا هستند.
ابولفضل حسن بیگی در ادامه احتمال ساختگی بودن کودتای ترکیه را منتفی ندانست و گفت: این کودتا شاید حرکت ساختگی از ناحیه حزب اردوغان باشد چون هیچ یک از مکانهای حساس توسط کودتاچیان بمباران نشده است و اردوغان نیز با آرامش کامل به فرودگاه آمد و سخنرانی کرد.
وی کودتا در ترکیه را مشکوک خواند و گفت: خسارتها و کشتارهایی که ایجاد شده نیز در اختیار فرماندهی کودتا نبوده و به تبع کودتا با واکنش مردم مواجه شده و سربازان نیز ناچار به مقابله با مردم شدهاند. حسن بیگی، عقبنشینی سریع ارتش را از دیگر نشانههای ساختگی بودن کودتا خواند و گفت: اگر کودتا واقعی بود مثل جریان کودتای مصر، ارتش میتوانست مقابل مردم بایستد.
وی انگیزه اردوغان از ایجاد کودتای ساختگی را شرایط وخیم ترکیه خواند و گفت: ترکیه پس از مدتی که تلاش داشت خود را رهبر جهان اسلام در مخالفت با اسرائیل معرفی کند، مجبور به برقراری مجدد رابطه با اسرائیل شد. نماینده مردم دامغان در مجلس ادامه داد: علاوه بر این مجبور شد به روسیه باج بدهد و ناچار به برقراری رابطه مجدد با این کشور شد. وی تاکتیک کودتای ساختگی در ترکیه را تلاش برای حل بحرانهای موجود با ایجاد بحران ساختگی خواند. حسنبیگی با تاکید بر اینکه هر نوع کودتایی از منظر جمهوری اسلامی محکوم است، گفت: کودتا مغایر با رأی مردم و دموکراسی است، ترکیه نیز با ما هممرز است و ایجاد ناامنی در کشور برای جمهوری اسلامی قابل پذیرش نیست. وی با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی با حساسیت موضوع کودتا در ترکیه را دنبال کرده و از مردم ترکیه حمایت میکند، در تحلیل واکنش کشورهای عربی و غربی با ترکیه گفت: جمهوری اسلامی در این ماجرا دقیق عمل کرد اما کشورهای عربی با برخورد دوگانه، عدهای شادی و عدهای ناراحتی خود را اعلام کردند. نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی اظهار داشت: در آمریکا نیز جمهوریخواهان از کودتا حمایت کردند که این موضعگیری دقیق نبود.
كودتايي به ضرر ارتش
فارغ از اینکه این کودتا ساختگی بوده و یا واقعی خبر از تغییرات گسترده در صحنه سیاسی ترکیه و یکی از قدرتمندترین ارتشهای اروپا دارد. فردای کودتا تصاویری که در شبکههای تلویزیونی و اجتماعی منتشر میشد نشان میداد که تا چه اندازه ارتش تحقیر شده است. کتک زدن سربازان ترک با کمربند و چوب توسط لباس شخصیهای امنیتی و شکنجه افسران که کاملا تعمدانه به منظور انتشار در شبکهها صورت میگرفت نشان از پاکسازی گسترده در ارتش آن هم توسط نیروهای امنیتی را داشت.
دستگیری و اخراج ۳ هزار نیروی نظامی و پر کردن مناصب آنها با افرادی که بدون شک تا آخرین قطره خون به اردوغان وفادار هستند نشان از خروج ارتش از معادلات سیاسی کشور را دارد ارتشی که آخرین بار برای نجم الدین اربکان نامه فرستاد و او و کابینهاش را تهدید به قتل کرد و همان نامه کافی بود که دولت سقوط کند. از طرف دیگر اذعان مقامات ترکیه مبنی بر اینکه این کودتا از طرف بخشی از بدنه ارتش بوده نشان از وجود اختلاف در بدنه ارتش دارد.
در واقع این کودتا فارغ از واقعی یا دروغ بودن آن در نهایت به ضرر ارتش تمام شده است. از حالا به بعد باید فراموش کرد که ارتش ترکیه توانایی رویارویی سیاسی برای دفاع از آنچه ایدئولوژی کمالیسم و سکولاریسم میراث آتاتورک مینامید را دارا است. فردای ترکیه، فردایی متفاوت است. فردایی که احتمالا رفته رفته اردوغان میرود تا خود را جایگزین کمال آتاتورک کند و برای احیای امپراطوری عثمانی نوین و تغییر قانون اساسی به نفع نظام ریاستی گامهای بزرگ و حیاتی بردارد.