بایدها و نبایدهای اتاق‌های امن تزریق برای معتادان

آفتاب‌‌نیوز : اتاق‌های امن تزریق بعد از مخالفت‌ها و بازخورد‌های منفی و مثبتی که در پی داشت به مرحله اجرا نزدیک می‌شود. رئیس سازمان بهزیستی کشورچند هفته پیش اعلام کرده بود که سازمان بهزیستی درصدد راه‌اندازی «اتاق‌های امن تزریق» در پاتوق‌ها و مراکز معضل‌خیز کشور است.

به گزارش تیتر شهر، روشن‌پژوه، رییس سازمان بهزیستی کشور همچنین دلیل ارائه این پیشنهاد را جلوگیری از حضور معتادان در حال تزریق در خیابان، پارک‌ها و اماکن عمومی و همچنین کاهش تزریق پرخطر مواد مخدر اعلام و ایجاد اتاق‌های تزریق را به عنوان یکی از مبانی علمی برنامه کاهش آسیب تأیید کرده است. او در ادامه گفته است که ایجاد اتاق‌های تزریق به عنوان یکی از برنامه‌های کاهش آسیب به معنای تأیید مصرف مواد نیست بلکه این یک دیدگاه علمی، واقع بینانه و پذیرفته شده‌ای است که چنانچه عده‌ای از افراد مصرف کننده مواد که قادر نیستند به هر دلیلی مصرف مواد را کنار بگذارند به جای مصرف در جاهای نامعلوم، تحت نظارت باشند تا بتدریج عوارض اعتیاد کم شود، آسیب کاهش پیدا کند و انگیزه ترک و بهبودی در مصرف کننده ایجاد شود. حال آنکه هنوز حتی بعد از قطعی شدن این اقدام باز هم کارشناسان با این طرح مخالفت می کنند و به گفته بعضی از آنها ایجاد اتاق امن برای تزریق مثل رگ زدن یک عمارت فرسوده است.
 
طرحی که فراموش شده بود

سال ۹۳ این طرح از سوی مدیرکل درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر به عنوان طرحی خوب و موثر برای نظارت و احصای معتادان مطرح شد که بعد از تغییر مدیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر، این طرح نیز از سازمان رفت. تاجایی که مهرماه سال 94 افشار، معاون کاهش تقاضای ستاد مبارزه با مواد مخدر آب پاکی را روی دست همه ریخت و اعلام کرد: دولت طرحی برای ایجاد اتاق امن تزریق و توزیع مواد مخدر ندارد. اما از ابتدای امسال این طرح دوباره از سوی بهزیستی مطرح شد و به نظر می‌رسد که به مرحله اجرا نزدیک می‌شود. با ایجاد مراکز مدیریت مصرف مواد، آن دسته از معتادان خیابان خوابی که به دلیل شدت اعتیاد، قادر به ترک و بهبودی در لحظه قطعی و با روش‌های معمول نیستند و تا پیش از این، متاثر از شرایط خیابان خوابی ناشی از شدت مصرف، از حقوق انسانی محروم شده بودند، با ورود به چنین مراکزی بدون هیچ اجبار و محدودیت در کنار گذاشتن اعتیاد، ضمن دریافت خدمات سلامت محور در راستای کاهش عوارض مصرف، مواد همراه خود را در فضای محصور این مراکز و تحت نظارت ناظرانی همچون بهبودیافتگان اعتیاد، پزشکان و روانپزشکان و مددکاران و مددیاران اعتیاد مصرف می‌کنند با این تفاوت که حین مصرف، شنونده مشوق‌های ضمنی برای اندک توجهی به درمان و بهبودی و رهایی از اعتیاد خواهند بود.
 
راه اندازی اتاق‌های امن برای کاهش بیماری‌های معتادان

یکی از مخالفان این طرح پرویز افشار، معاون کاهش تقاضای ستادمبارزه با موادمخدر بود. او با اشاره به اینکه اتاق امن تزریق در تعداد محدودی از کشورها مانند سوئیس و هلند ایجاد شده است، گفت: گستره جغرافیایی کشور و توزیع معتادان در ایران بسیار زیاد و متنوع است و معتادان ما که اکثراً‌ خیابانی هستند حوصله نمی‌کنند که فواصل طولانی را طی کنند تا به اتاق امن تزریق برسند پس تا جایی که ممکن است ما باید به جای کشاندن آنها به مراکز امن تزریق در میانشان حاضر شویم. علاوه بر این برخی ایجاد این اتاق‌های امن تزریق را عادی سازی این مساله دانسته و معتقد بودند که وجود این اتاق‌ها با عبور از خط قرمز‌ها این مساله را اشاعه می‌دهد. اما از نظر کارشناسان اعتیاد با اینکه این نگرانی به جاست و می‌توان درباره آن صحبت کرد وجود این اتاق‌ها اهمیت بیشتری دارد. فروهر تشویقی،‌ کارشناس اعتیاد،‌ با بیان این مساله  می‌گوید: ‌این نگرانی‌ها از حساسیت برچسب‌ها در ایران ناشی می‌شود. مسئولان ما به عبور از خط قرمز‌ها خیلی اهمیت می‌دهند. اما آمار معتادان نشان می‌دهد که جامعه نیاز به این امکانات برای معتادان دارد. تشویقی به ماجرای پخش سرنگ‌ رایگان اشاره کرده و اضافه می‌کند: در مساله پخش سرنگ هم واکنش‌های منفی زیادی نشان داده شد، اما با توجه به آسیب‌هایی که سرنگ آلوده می‌تواند به معتادان بزند مسئولان ترجیح دادند که این طرح را عملی کنند.

او در ادامه با اشاره به اینکه این اتاق‌ها لازم است از استاندارد‌هایی برخوردار باشند اضافه می‌کند: البته در حال حاضر وجود این مراکز اهمیت بیشتری از رعایت استانداردهای آن دارد. اما لازم است مثل همه کشورهایی که این امکانات را دارند اول آسیب‌ها شناسایی شوند و بعد از آن با توجه به آسیب‌هایی که وجود دارد این اتاق‌ها را استانداردسازی کنیم. وجود این اتاق‌ها بیماری‌هایی که ممکن است در اثر مصرف اشتباه معتادان به آن‌ها مبتلا شوند را کاهش می‌دهد. به گفته تشویقی راه‌اندازی این مراکز در اماکن عمومی ممکن است واکنش‌های منفی از طرف شهروندان در پی داشته باشد و به همین علت لازم است ابتدا در راه‌اندازی این اتاق‌ها به حقوق شهروندان هم توجه کرد و رفت و آمد شهروندان تحت تاثیر آن قرار نگیرد.

سازمان بهزیستی کشور مصمم است اتاق تزریق امن را در سه استان کشور پایلوت کند. به گفته معاون پیشگیری و اعتیاد سازمان بهزیستی کشور، این اتاق‌ها در سه استان کرمان، خوزستان و سیستان و بلوچستان به‌صورت آزمایشی راه‌اندازی می‌شود. محسن روشن پژوه گفته است که در سازمان بهزیستی الگوهای مختلف اتاق‌های مصرف مدیریت‌شده در سطح دنیا مورد بررسی قرار گرفته است و درحال آماده‌سازی شرایط برای پایلوت این برنامه در ایران هستند. او از مدیران کل بهزیستی استان‌هایی که قرار است طرح در آن‌جاها اجرایی شود، خواسته‌است بررسی کنند که با توجه به ملاحظات اجتماعی، فرهنگی، حقوقی، اقتصادی و انتظامی که استان‌هایشان دارد، امکان راه‌اندازی اتاق تزریق امن در آن‌جا وجود دارد یا خیر.

او احتمال داده است که پایلوت این طرح تا دوماه آینده در این استان‌ها آغاز شود؛ اما با این‌وجود تعدادی از کارشناسان حوزه اعتیاد بر این اعتقادند که راه‌اندازی اتاق تزریق نیاز فعلی کشور نیست و با توجه به کمبود اعتبارات در حوزه کاهش آسیب هزینه‌کرد برای راه‌اندازی اتاق تزریق امن منطقی به نظر نمی‌رسد.

علی شفیعی یکی دیگر از کارشناسانی است که مخالف اجرای این طرح در شرایط کنونی است. او درعین‌حال که می‌گوید اتاق تزریق یکی از بخش‌های خوب و مفید برنامه‌های کاهش آسیب است اما معتقد است باید با توجه به شرایط، بررسی شود کدام برنامه‌ها از نظر هزینه-فایده برای کشور مفیدترند و نیازمندان استفاده بیشتری از آن می‌برند و بر اساس آن عمل کرد. او می‌گوید ایجاد اتاق تزریق در شرایط فعلی مانند رنگ زدن یک عمارت فرسوده و در حال تخریب است که سود چندانی نصیب کسی نمی‌کند و در نبود برنامه های مکمل می تواند زیان بار نیز باشد و مراجعینی فراتر از آنچه انتظار می رود را به سوی خود جذب کند.