باکیفیت‌ترین هوای ۶سال اخیر در بهار و تابستان ۹۵
بهار و تابستان سال ٩٥: ٢٣روز ناسالم برای گروه‌های حساس، ١٥٢ روز سالم و ١١روز پاک
آفتاب‌‌نیوز : هميشه با شروع پاییز و وقتی که هوا رو به سردی می‌گذارد، فصل اوج آلودگی هوای تهران و شهرهای بزرگ آغاز می‌شود. حالا ١٢ روز از پاییز سال ٩٥ گذشته است و تا اینجای کار به لحاظ کیفیت هوا در این شهر ١٠ روز سالم و دو روز ناسالم برای گروه‌های حساس ثبت شده است؛ آماری که به‌نسبت زیادی امیدبخش است. علاوه‌براین، آمار شرکت کنترل کیفیت هوای پایتخت از ١٨٦ روز بهار و تابستان امسال هم حکایت از آن دارد که اهالی این شهر ١١ روز هوای پاک و ١٥٢ روز هوای سالم را پشت سر گذاشته‌‌اند و در این مدت فقط ٢٣ روز را در هوای ناسالم برای گروه‌های حساس نفس کشیده‌اند.
به گزارش شرق، این عدد و رقم‌ها و مقایسه آن با مدت مشابه در همه پنج سال گذشته یعنی از سال ١٣٩٠ تاکنون نشان می‌دهد در بهار و تابستان سال ٩٥ بهترین و باکیفیت‌ترین وضعیت هوای شهر تهران به ثبت رسیده است. نگاهی به شاخص ثبت‌شده برای کیفیت هوا از ابتدای فروردین تا آخرین روز شهریور در سال‌های ٩٠، ٩١، ٩٢، ٩٣، ٩٤ و ٩٥ چنین نتایجی دارد.
بهار و تابستان سال ٩٥: ٢٣روز ناسالم برای گروه‌های حساس، ١٥٢ روز سالم و ١١روز پاک
بهار و تابستان سال ٩٤: دو روز ناسالم؛ ٣٨ روز ناسالم برای گروه‌های حساس؛ ١٣٥ روز سالم و ١٠ روز پاک
بهار و تابستان سال ٩٣: دو روز ناسالم؛ ٣٩ روز ناسالم برای گروه‌های حساس؛ ١٣٨ روز سالم و هفت روز پاک
بهار و تابستان سال ٩٢: ٥٦ روز ناسالم برای گروه‌های حساس؛ ١٢٨ روز سالم و دو روز پاک
بهار و تابستان سال ٩١: چهار روز ناسالم؛ ٥٥ روز ناسالم برای گروه‌های حساس؛ ١٢٦روز سالم و بدون روز پاک
بهار و تابستان سال ٩٠: سه روز بسیار ناسالم؛ چهار روز ناسالم؛ ١١١ روز ناسالم برای گروه‌های حساس؛ ٦٨ روز سالم؛ بدون روز پاک
این آمار به‌وضوح روند بهبود کیفیت هوای تهران در این سال‌ها را هم به لحاظ افزایش تعداد روزهای با کیفیت هوای پاک و سالم و هم به لحاظ کاهش تعداد روزهای بسیار ناسالم، ناسالم و ناسالم برای گروه‌های حساس را نشان می‌دهد.
در سال ٩٠ و ٩١ هیچ روزی در تهران هوا با کیفیت پاک به ثبت نرسیده است، در سال ٩٠ تعداد روزهای ناسالم نیز عدد بسیار بزرگ ١١١ روز بوده است و سه روز هم هوا شاخص کیفیت بسیار ناسالم داشته است. این آمار به ما می‌گوید در آن سال اهالی و ساکنان پایتخت ٦٣ درصد روزهای بهار و تابستان را هوایی آلوده و ناسالم تنفس کردهاند.
این در حالی است که در سال ٩٥ این آمار با تغییراتی چشمگیر به شکلی تغییر کرده است که تعداد روزهای با هوای ناسالم فقط شامل ١٢ درصد روزهای بهار و تابستان شده است و مابقی روزهای این دو فصل (٨٨ درصد) اهالی پایتخت یا هوای پاک تنفس کردهاند یا هوای سالم.
شاخص کیفیت هوا چیست و چگونه اندازه‌گیری می‌شود؟ اگرچه ماجرای آلودگی یا سالم‌بودن وضعیت هوای یک شهر بر سلامتی همه موجودات زنده آن جغرافیا اثرگذار است اما احتمالا پاسخ این سؤال را همه نمی‌دانند. آن‌گونه که در تارنمای شرکت کنترل کیفیت هوای پایتخت که نهادی وابسته به شهرداری تهران است و وظیفه‌اش اندازه‌گیری همین شاخص برای هوای شهر است، دیده می‌شود شاخص کیفیت هوا (AQI) شاخصی براي پیش‌بینی روزانه کیفیت هواست. این شاخص مردم را از کیفیت هوا (پاک‌بودن یا آلوده‌بودن آن) آگاه و میزان ارتباط آن با سطوح سلامت را ارائه می‌کند؛ به‌عبارت‌دیگر میزان تأثیر هوای آلوده بر سلامت انسان را نشان می‌دهد و درک آن را از سوي عموم مردم؛ آسان مي‌كند.
شاخص کیفیت هوا برای پنج آلاینده اصلی هوا یعنی ذرات معلق، دی‌اکسید نیتروژن، ازن سطح زمین، منواکسید کربن و دی‌اکسیدگوگرد محاسبه می‌شود.
شاخص کیفیت هوا AQI، کیفیت هوا را در شش دسته قرار می‌دهد که هر دسته را به سطوح مختلف سلامت انسان مربوط می‌كند. این شش دسته به شرح زیر است:
پاک: میزان AQI در این حالت بین ٠ تا ٥٠ است. کیفیت هوا رضایتبخش است و آلودگی هوا بی‌خطر یا کم‌خطر است. این حالت را با رنگ سبز نشان می‌دهند. در کشور ما معمولا به این حالت وضعیت «پاک» گفته می‌شود.
سالم: میزان AQI در این حالت بین ٥١ تا ١٠٠ است. کیفیت هوا پذيرفتني است؛ اگرچه بعضی از آلاینده‌ها ممکن است برای تعداد بسیار کمی از افراد با ملاحظات بهداشتی خاص همراه باشد؛ براي مثال کسانی که نسبت به ازن حساسیت ویژه‌ای دارند ممکن است علائم تنفسی از خود بروز دهند. این حالت را با رنگ زرد نشان می‌دهند. در کشور ما معمولا به این حالت وضعیت «سالم» گفته می‌شود.
ناسالم برای گروه‌های حساس: میزان AQI در این حالت بین ١٠١ تا ١٥٠ است. بعضی از افراد گروه‌های حساس ممکن است اثرات بهداشتی خاصی را تجربه کنند؛ برای مثال مردمی که دارای بیماری ریه هستند نسبت به عموم مردم خطرات بیشتری را از مواجهه با ازن متحمل می‌شوند اما مردمی که بیماری ریوی یا قلبی دارند خطر بیشتری را از مواجهه با ذرات معلق متحمل می‌شوند؛ ولی وقتی آلودگی هوا در این سطح قرار دارد عموم مردم تحت‌تأثیر قرار نمی‌گیرند. این حالت را با رنگ نارنجی نشان می‌دهند.
ناسالم: هر فردی ممکن است اثرات بهداشتی AQI بالا را زمانی که مقدار آن بین ١٥١ تا ٢٠٠ است، تجربه کند. اعضای گروه‌های حساس بیش از سایرین اثرات جدی را بر سلامت خود تجربه می‌کنند. این حالت را با رنگ قرمز نشان می‌دهند.
بسیار ناسالم: در این حالت AQI بین ٢٠١ تا ٣٠٠ قرار دارد و هشداری برای سلامتی به‌حساب می‌آید و به این معنی است که هر کسی ممکن است اثرات جدی‌تری را بر سلامت خود تجربه کند این حالت را به رنگ بنفش نشان می‌دهند.
خطرناک: AQI در این وضعیت از ٣٠٠ بالاتر است و اخطاری جدی برای سلامت انسان و اعلام وضع اضطراری است. در این وضعیت احتمالا تمام افراد جامعه تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند. این حالت را با رنگ خرمایی نشان می‌دهند.
جنس آلاینده‌های اصلی و همیشگی هوای تهران از نوع آلاینده‌های صنتعی ناشی از سوخت‌های فسیلی بر اثر فعالیت خودروهاست. طبق آمارهای اعلام‌شده منشأ بیشتر از ٧٠ درصد آلودگی هوای پایتخت وسایل نقلیه متحرک و خودروها هستند. به‌همین‌دلیل به لحاظ شاخص کیفیت هوا مگر در روزهایی که پدیده وارونگی دما رخ می‌دهد کمتر اتفاق می‌افتد که وضعیت هوا به شرایط بسیار ناسالم و خطرناک برسد.
این در حالی است که در شهرها و مناطقی که مشکل ریزگردها و گردوغبار وجود دارد گاهی شاخص کیفیت هوا حتی به عدد ٣٠٠ یا بالاتر از آن نیز می‌رسد. در سال‌های اخیر تعدادی از روزهای با شاخص کیفیت هوای ناسالم در تهران به دلیل رسیدن گردوغبار به هوای این شهر بوده است.
اما در رابطه با دلایل اصلی این بهبود چشمگیر وضعیت هوای شهری مانند تهران که همیشه با معضل آلودگی هوا دست‌به‌گریبان بوده است می‌توان به تغییر کیفیت و نوع سوخت مصرفی (به‌خصوص بنزین) در جایگاه‌های سوخت‌رسانی شهر اشاره کرد. در سال‌های ٩٠ و ٩١ و حتی تا ٩٢ به دلیل تحریم‌های اعمال‌شده غرب علیه کشور درزمینه واردات بنزین با کیفیت و استاندارد موانع سختی گذاشته شد و به‌همین‌دلیل دولت وقت (دولت دهم) برای تأمین نیاز مصرفی اقدام به تولید نوعی بنزین در کشور کرده بود که با عنوان بنزین پتروشیمی شناخته می‌شد. این کار که به آن «طرح ضربتی افزایش تولید بنزین» گفته می‌شد به دنبال افزایش تحریم‌های بین‌المللی در شش مجتمع پتروشیمی شازند اراک، جم، برزویه (نوری)، امیر کبیر، واحد آروماتیک بندر امام و بوعلی سینا با ظرفیت تولید روزانه ۱۵ تا ۱۷ میلیون لیتر بنزین و ۹ میلیون لیتر گازوئیل آغاز شد. قانون تحریم همه‌جانبه ایران در سال ۱۳۸۹ به تصویب کنگره آمریکا رسیده بود و این تحریم‌ها رئیس‌جمهور آمریکا را قادر می‌کرد تا شرکت‌های خارجی که به ایران بنزین و دیگر فراورده‌های نفتی پالایش‌شده را صادر می‌کنند، مجازات کند.
بااین‌حال از همان موقع در رابطه با کیفیت این بنزین و تأثیر آن بر کیفیت هوا بحث‌های زیادی مطرح می‌شد. علاوه‌براین آمارهای شرکت کنترل کیفیت هوا نیز حکایت از آن داشت که وضعیت هوای شهر تهران به نسبت سال‌های قبل از آن، تغییر بسیار محسوسی کرده و به‌شدت آلوده‌تر شده است. به‌همین‌دلیل مسئولان دولت جدید (دولت یازدهم) به‌خصوص مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست تلاش خود را معطوف این مسئله کرده بودند که تولید این بنزین را متوقف کرده و آن را با بنزین استاندارد جایگزین کنند. برهمین‌اساس از ابتدای سال ٩٣ توزیع این نوع بنزین با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت نفت در جایگاه‌های سوخت‌رسانی شهر تهران به صورت کامل متوقف شد. همین اقدام تأثیرات خود را بر بهبود کیفیت هوای شهر گذاشت و گذشت زمان و اندازه‌گیری‌های شاخص کیفیت هوا در ماه‌ها و سال‌های پس از آن نشان می‌دهد این اقدام و در کنار آن دیگر اقداماتی که درزمینه بهبود کیفیت هوا انجام شده است تأثیرات مثبت بسیاری گذاشته است.
به گزارش شرق، این عدد و رقم‌ها و مقایسه آن با مدت مشابه در همه پنج سال گذشته یعنی از سال ١٣٩٠ تاکنون نشان می‌دهد در بهار و تابستان سال ٩٥ بهترین و باکیفیت‌ترین وضعیت هوای شهر تهران به ثبت رسیده است. نگاهی به شاخص ثبت‌شده برای کیفیت هوا از ابتدای فروردین تا آخرین روز شهریور در سال‌های ٩٠، ٩١، ٩٢، ٩٣، ٩٤ و ٩٥ چنین نتایجی دارد.
بهار و تابستان سال ٩٥: ٢٣روز ناسالم برای گروه‌های حساس، ١٥٢ روز سالم و ١١روز پاک
بهار و تابستان سال ٩٤: دو روز ناسالم؛ ٣٨ روز ناسالم برای گروه‌های حساس؛ ١٣٥ روز سالم و ١٠ روز پاک
بهار و تابستان سال ٩٣: دو روز ناسالم؛ ٣٩ روز ناسالم برای گروه‌های حساس؛ ١٣٨ روز سالم و هفت روز پاک
بهار و تابستان سال ٩٢: ٥٦ روز ناسالم برای گروه‌های حساس؛ ١٢٨ روز سالم و دو روز پاک
بهار و تابستان سال ٩١: چهار روز ناسالم؛ ٥٥ روز ناسالم برای گروه‌های حساس؛ ١٢٦روز سالم و بدون روز پاک
بهار و تابستان سال ٩٠: سه روز بسیار ناسالم؛ چهار روز ناسالم؛ ١١١ روز ناسالم برای گروه‌های حساس؛ ٦٨ روز سالم؛ بدون روز پاک
این آمار به‌وضوح روند بهبود کیفیت هوای تهران در این سال‌ها را هم به لحاظ افزایش تعداد روزهای با کیفیت هوای پاک و سالم و هم به لحاظ کاهش تعداد روزهای بسیار ناسالم، ناسالم و ناسالم برای گروه‌های حساس را نشان می‌دهد.
در سال ٩٠ و ٩١ هیچ روزی در تهران هوا با کیفیت پاک به ثبت نرسیده است، در سال ٩٠ تعداد روزهای ناسالم نیز عدد بسیار بزرگ ١١١ روز بوده است و سه روز هم هوا شاخص کیفیت بسیار ناسالم داشته است. این آمار به ما می‌گوید در آن سال اهالی و ساکنان پایتخت ٦٣ درصد روزهای بهار و تابستان را هوایی آلوده و ناسالم تنفس کردهاند.
این در حالی است که در سال ٩٥ این آمار با تغییراتی چشمگیر به شکلی تغییر کرده است که تعداد روزهای با هوای ناسالم فقط شامل ١٢ درصد روزهای بهار و تابستان شده است و مابقی روزهای این دو فصل (٨٨ درصد) اهالی پایتخت یا هوای پاک تنفس کردهاند یا هوای سالم.
شاخص کیفیت هوا چیست و چگونه اندازه‌گیری می‌شود؟ اگرچه ماجرای آلودگی یا سالم‌بودن وضعیت هوای یک شهر بر سلامتی همه موجودات زنده آن جغرافیا اثرگذار است اما احتمالا پاسخ این سؤال را همه نمی‌دانند. آن‌گونه که در تارنمای شرکت کنترل کیفیت هوای پایتخت که نهادی وابسته به شهرداری تهران است و وظیفه‌اش اندازه‌گیری همین شاخص برای هوای شهر است، دیده می‌شود شاخص کیفیت هوا (AQI) شاخصی براي پیش‌بینی روزانه کیفیت هواست. این شاخص مردم را از کیفیت هوا (پاک‌بودن یا آلوده‌بودن آن) آگاه و میزان ارتباط آن با سطوح سلامت را ارائه می‌کند؛ به‌عبارت‌دیگر میزان تأثیر هوای آلوده بر سلامت انسان را نشان می‌دهد و درک آن را از سوي عموم مردم؛ آسان مي‌كند.
شاخص کیفیت هوا برای پنج آلاینده اصلی هوا یعنی ذرات معلق، دی‌اکسید نیتروژن، ازن سطح زمین، منواکسید کربن و دی‌اکسیدگوگرد محاسبه می‌شود.
شاخص کیفیت هوا AQI، کیفیت هوا را در شش دسته قرار می‌دهد که هر دسته را به سطوح مختلف سلامت انسان مربوط می‌كند. این شش دسته به شرح زیر است:
پاک: میزان AQI در این حالت بین ٠ تا ٥٠ است. کیفیت هوا رضایتبخش است و آلودگی هوا بی‌خطر یا کم‌خطر است. این حالت را با رنگ سبز نشان می‌دهند. در کشور ما معمولا به این حالت وضعیت «پاک» گفته می‌شود.
سالم: میزان AQI در این حالت بین ٥١ تا ١٠٠ است. کیفیت هوا پذيرفتني است؛ اگرچه بعضی از آلاینده‌ها ممکن است برای تعداد بسیار کمی از افراد با ملاحظات بهداشتی خاص همراه باشد؛ براي مثال کسانی که نسبت به ازن حساسیت ویژه‌ای دارند ممکن است علائم تنفسی از خود بروز دهند. این حالت را با رنگ زرد نشان می‌دهند. در کشور ما معمولا به این حالت وضعیت «سالم» گفته می‌شود.
ناسالم برای گروه‌های حساس: میزان AQI در این حالت بین ١٠١ تا ١٥٠ است. بعضی از افراد گروه‌های حساس ممکن است اثرات بهداشتی خاصی را تجربه کنند؛ برای مثال مردمی که دارای بیماری ریه هستند نسبت به عموم مردم خطرات بیشتری را از مواجهه با ازن متحمل می‌شوند اما مردمی که بیماری ریوی یا قلبی دارند خطر بیشتری را از مواجهه با ذرات معلق متحمل می‌شوند؛ ولی وقتی آلودگی هوا در این سطح قرار دارد عموم مردم تحت‌تأثیر قرار نمی‌گیرند. این حالت را با رنگ نارنجی نشان می‌دهند.
ناسالم: هر فردی ممکن است اثرات بهداشتی AQI بالا را زمانی که مقدار آن بین ١٥١ تا ٢٠٠ است، تجربه کند. اعضای گروه‌های حساس بیش از سایرین اثرات جدی را بر سلامت خود تجربه می‌کنند. این حالت را با رنگ قرمز نشان می‌دهند.
بسیار ناسالم: در این حالت AQI بین ٢٠١ تا ٣٠٠ قرار دارد و هشداری برای سلامتی به‌حساب می‌آید و به این معنی است که هر کسی ممکن است اثرات جدی‌تری را بر سلامت خود تجربه کند این حالت را به رنگ بنفش نشان می‌دهند.
خطرناک: AQI در این وضعیت از ٣٠٠ بالاتر است و اخطاری جدی برای سلامت انسان و اعلام وضع اضطراری است. در این وضعیت احتمالا تمام افراد جامعه تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند. این حالت را با رنگ خرمایی نشان می‌دهند.
جنس آلاینده‌های اصلی و همیشگی هوای تهران از نوع آلاینده‌های صنتعی ناشی از سوخت‌های فسیلی بر اثر فعالیت خودروهاست. طبق آمارهای اعلام‌شده منشأ بیشتر از ٧٠ درصد آلودگی هوای پایتخت وسایل نقلیه متحرک و خودروها هستند. به‌همین‌دلیل به لحاظ شاخص کیفیت هوا مگر در روزهایی که پدیده وارونگی دما رخ می‌دهد کمتر اتفاق می‌افتد که وضعیت هوا به شرایط بسیار ناسالم و خطرناک برسد.
این در حالی است که در شهرها و مناطقی که مشکل ریزگردها و گردوغبار وجود دارد گاهی شاخص کیفیت هوا حتی به عدد ٣٠٠ یا بالاتر از آن نیز می‌رسد. در سال‌های اخیر تعدادی از روزهای با شاخص کیفیت هوای ناسالم در تهران به دلیل رسیدن گردوغبار به هوای این شهر بوده است.
اما در رابطه با دلایل اصلی این بهبود چشمگیر وضعیت هوای شهری مانند تهران که همیشه با معضل آلودگی هوا دست‌به‌گریبان بوده است می‌توان به تغییر کیفیت و نوع سوخت مصرفی (به‌خصوص بنزین) در جایگاه‌های سوخت‌رسانی شهر اشاره کرد. در سال‌های ٩٠ و ٩١ و حتی تا ٩٢ به دلیل تحریم‌های اعمال‌شده غرب علیه کشور درزمینه واردات بنزین با کیفیت و استاندارد موانع سختی گذاشته شد و به‌همین‌دلیل دولت وقت (دولت دهم) برای تأمین نیاز مصرفی اقدام به تولید نوعی بنزین در کشور کرده بود که با عنوان بنزین پتروشیمی شناخته می‌شد. این کار که به آن «طرح ضربتی افزایش تولید بنزین» گفته می‌شد به دنبال افزایش تحریم‌های بین‌المللی در شش مجتمع پتروشیمی شازند اراک، جم، برزویه (نوری)، امیر کبیر، واحد آروماتیک بندر امام و بوعلی سینا با ظرفیت تولید روزانه ۱۵ تا ۱۷ میلیون لیتر بنزین و ۹ میلیون لیتر گازوئیل آغاز شد. قانون تحریم همه‌جانبه ایران در سال ۱۳۸۹ به تصویب کنگره آمریکا رسیده بود و این تحریم‌ها رئیس‌جمهور آمریکا را قادر می‌کرد تا شرکت‌های خارجی که به ایران بنزین و دیگر فراورده‌های نفتی پالایش‌شده را صادر می‌کنند، مجازات کند.
بااین‌حال از همان موقع در رابطه با کیفیت این بنزین و تأثیر آن بر کیفیت هوا بحث‌های زیادی مطرح می‌شد. علاوه‌براین آمارهای شرکت کنترل کیفیت هوا نیز حکایت از آن داشت که وضعیت هوای شهر تهران به نسبت سال‌های قبل از آن، تغییر بسیار محسوسی کرده و به‌شدت آلوده‌تر شده است. به‌همین‌دلیل مسئولان دولت جدید (دولت یازدهم) به‌خصوص مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست تلاش خود را معطوف این مسئله کرده بودند که تولید این بنزین را متوقف کرده و آن را با بنزین استاندارد جایگزین کنند. برهمین‌اساس از ابتدای سال ٩٣ توزیع این نوع بنزین با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت نفت در جایگاه‌های سوخت‌رسانی شهر تهران به صورت کامل متوقف شد. همین اقدام تأثیرات خود را بر بهبود کیفیت هوای شهر گذاشت و گذشت زمان و اندازه‌گیری‌های شاخص کیفیت هوا در ماه‌ها و سال‌های پس از آن نشان می‌دهد این اقدام و در کنار آن دیگر اقداماتی که درزمینه بهبود کیفیت هوا انجام شده است تأثیرات مثبت بسیاری گذاشته است.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید