تفاوت‌های سالمندی در خانه سالمندان و منزل
پژوهش‌های دانشگاهی حاکی از تفاوت آماری معنی‌دار بین میانگین خوش‌بینی در دو گروه سالمندان ساکن منزل و سرای سالمندان بود، به این صورت که گروه سالمندان ساکن منزل دارای میانگین خوش‌بینی بیشتری نسبت به گروه سالمندان ساکن در سرای سالمندان هستند.
آفتاب‌‌نیوز :
جمعیت سالمند کشور به دلیل روند افزایشی در این سال‌ها، توجه ویژه‌ای را به خود جلب کرده است. سالمندی یکی از مراحل تکامل زندگی انسان بوده که آخرین تحولات رشدی آدمی در آن صورت می‌پذیرد. آهنگ رشد در این مرحله نیز همچون دیگر مراحل زندگی دارای ویژگی‌ها و تغییر و تحولات زیستی و روان‌شناختی پیچیده است. این تغییرات بر افکار، احساسات، اعتقادات، ارزش‌ها و به‌طورکلی شخصیت، رفتار و شیوه عملکرد فرد در مقابل دیگران تأثیرگذار است. طبعاً، رضایت از زندگی نیز به‌عنوان ارزیابی فرد از جنبه‌های گوناگون زندگی، در این افراد از تعریف ویژه خود برخوردار است.
به گفته متخصصین، رضایت از زندگی بازتاب توازن میان آرزوهای شخص و وضعیت کنونی فرد است. ابعاد رضایت از زندگی شامل تفریح، ازدواج، کار، استانداردهای زندگی، رفاقت‌ها، خود، خانواده، ارتباط‌ها و سلامت جسمانی می‌شود. سازمان بهداشت جهانی فردی را واجد سلامتی می‌شناسد که به لحاظ زیستی، روانی و اجتماعی از شرایط معینی برخوردار بوده و در کل احساس رضایت درونی داشته باشد. داشتن چنین احساسی، بیش از هر عامل دیگری، بهداشت روانی افراد را به‌ویژه در سنین کهنسالی که فرد با مشکلاتی ازجمله ضعف عمومی و کاهش سلامتی دست‌به‌گریبان است تحت تأثیر خود قرار می‌دهد.
در این رابطه، پژوهشی توسط یکی از محققین کشورمان انجام شده است که در آن، پدیده رضایت از زندگی به همراه مواردی چون سازگاری اجتماعی و خوش‌بینی، بین سالمندان ساکن در منزل و ساکن در سرای سالمندان مورد بررسی و مقایسه واقع شده است.
در این پژوهش که از نوع علمی- مقایسه‌ای بوده و پژوهشگری از دانشگاه آزاد واحد ساری به آن مبادرت ورزیده است، ۱۲۰ نفر از سالمندان شهر ساری مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. برای این ارزیابی، از پرسشنامه‌های استاندارد اندازه‌گیری رضایت از زندگی، سازگاری اجتماعی و خوش‌بینی استفاده شده است. درنهایت نیز، داده‌های به‌دست‌آمده با استفاده از روش‌های آماری و نرم‌افزارهای کامپیوتری، تجزیه‌وتحلیل و ارائه شده‌اند.
نتایج بررسی‌های فوق نشان می‌دهد که بین میانگین رضایت از زندگی در دو گروه سالمندان ساکن منزل و سرای سالمندان تفاوت قابل‌توجهی وجود دارد و همان‌گونه که انتظار می‌رود، گروه سالمندان ساکن منزل، دارای میانگین رضایت از زندگی بیشتری نسبت به گروه ساکن در سرای سالمندان هستند.
محقق فوق در تبیین این یافته پژوهشی اظهار داشته است که هرچند سالمندی، به‌خودی‌خود می‌تواند دربردارنده مشکلاتی برای فرد سالمند باشد، اما سطح این مشکلات تأثیرپذیری بالایی از شرایط زندگی افراد دارد و تأثیر شرایط به‌اندازه‌ای است که نمی‌توان انتظار داشت برخی متغیرهای جنبی بتوانند به‌طور جایگزین و حتی به‌طور مکمل چندان موردتوجه قرار گیرند.
قدیسه ابراهیم‌پور، محقق گروه روانشناسی دانشگاه آزاد واحد ساری در این خصوص می‌گوید: «تغییرات ایجادشده در دوران سالمندی شامل کاهش توانایی‌های فیزیکی، تغییر پاسخ بدن به داروها، تجربه وقایع مهم زندگی چون بازنشستگی، اقامت در خانه سالمندان، کاهش درآمد و کم شدن موقعیت‌هایی جهت برقراری تماس‌های اجتماعی است که باعث ایجاد احساس تنهایی در سالمند می‌شوند و همه این عوامل می‌توانند رضایت از زندگی سالمندان را تحت تأثیر خود قرار دهند. از سویی، احساس کنترل داشتن بر وقایع، موجب بالا رفتن سطح رضایت از زندگی می‌شود. افراد مسن اغلب انجام امور معمول روزانه خود را متوقف می‌کنند و احساس بی‌ارزشی و ناتوانی می‌کنند و این، مانع کسب رضایت از زندگی در آن‌ها می‌شود».
این محقق می‌افزاید: «درعین‌حال باید اذعان داشت که با افزایش سن، دستیابی به درجات بالاتر رضایت دشوار می‌شود و این به‌طور محتمل بدان خاطر است که در سنین پیری، صبر و توانایی ایام جوانی ازدست‌رفته و فرصت و امکانات کافی کمتر در اختیار افراد خواهد بود و ناچار باید بدان چه هست خرسند بود».
یافته دیگر این مطالعه نشان از آن دارد که بین مقدار سازگاری اجتماعی در دو گروه سالمندان ساکن منزل و سرای سالمندان تفاوت زیادی وجود دارد، به این صورت که گروه سالمندان ساکن منزل دارای میانگین سازگاری اجتماعی بیشتری نسبت به گروه سالمندان ساکن در سرای سالمندان هستند.
در تبیین این یافته پژوهشی، ابراهیم‌پور اعتقاد دارد: «می‌توان اذعان داشت پیری فرآیندی است که متوقف نمی‌شود و فقط با داشتن زندگی سالم و مراقبت‌های صحیح می‌توان دوران سالمندی را به دورانی لذت‌بخش و مطلوب و همراه با سلامت تبدیل کرد و گرچه فشارهای روانی جزئی از زندگی روزمره هستند و بسیاری از اوقات این مسائل ناراحت‌کننده، خارج از اختیار است و نمی‌توان جلوی آن‌ها را گرفت، لیکن می‌توان توانایی فردی را در مواجهه با این مسائل افزایش داد و روش‌های سازگاری با آن‌ها را آموخت و با بهبود شیوه‌های زندگی سالم و افزایش سطح کمی و کیفی خدمات بهداشتی درمانی و ترویج الگوی تغذیه صحیح از عواقب بعدی مانند اضطراب، استرس، افسردگی، اختلالات خواب و اشتها، توجه و تمرکز و غیره پیشگیری کرد».
محققان معتقدند انسان درنتیجه فرآیند اجتماعی شدن، برخی از مهارت‌های ارتباط بین‌فردی را کسب می‌کند. اما سطح عملکرد او را در این مهارت‌ها می‌توان بهبود بخشید. هر فردی برای آن‌که در روابط انسانی خود منطقی‌تر، مؤدب‌تر، صمیمی‌تر، صادقانه‌تر، آزاداندیش‌تر، صریح‌تر و عینی‌تر رفتار کند از ظرفیت بالایی برخوردار است. حضور یک سالمند فعال، متکی‌به‌خود و شاد در خانواده، روابط عاطفی و احساسی بین اعضای خانواده را تقویت کرده و همواره به‌عنوان یک پناهگاه امن روانی عاطفی برای جوان‌ترها مطرح است و باعث ارتقای سطح سلامت روان، افزایش اعتمادبه‌نفس و احساس امید و انگیزه در بین سایر اعضای خانواده شده و روابط بین‌فردی و اجتماعی را گسترده‌تر و مؤثرتر می‌کند.
آن‌گونه که پژوهشگر مجری این طرح تحقیقاتی می‌گوید: «با توجه به این‌که در دوران سالمندی، افزایش علاقه به برقراری روابط بسیار نزدیک با دوستان ایجاد می‌شود، این پدیده موجب بروز ویژگی‌ای در این گروه از افراد می‌شود که باعث می‌شود آن‌ها نقش مؤثر و مطلوبی را در جامعه ایفا کنند. سالمندانی که علیرغم سن بالا در فعالیت‌های اجتماعی حضور دارند و از روابط اجتماعی به نسبت خوبی برخوردارند، کمتر به بیماری‌های مختلف به‌ویژه بیماری‌های روانی دچار می‌شوند».
مجری این پژوهش در ارتباط با خوش‌بینی میان ساکنان خانه سالمندان و سایر سالمندان می‌گوید: «در تبیین این یافته می‌توان گفت که خوش‌بینی و تمایل به بودن در کنار دیگران، پیش‌بینی کننده بیشترین حد رضایت از زندگی در جامعه سالمندان است و نیز خلق بالا، برآورده شدن نیازها، رضایت از زندگی را در این قشر به همراه دارد. هنگامی‌که یک فرد سالمند احساس می‌کند که از یک زندگی معنادار برخوردار است، احساسی از کارآمدی و به نتیجه نشستن تلاش‌هایش در زندگی خواهد داشت و درنتیجه از حس مثبت خودارزشمندی برخوردار خواهد شد که این خود نتیجه توجه و احترامی است که فرد سالمند از جانب اعضای خانواده دوستان و جامعه دریافت می‌کند و همین امر منجر به افزایش رضایت از زندگی در سالمندان می‌شود».
این یافته‌ها علاوه بر اشاره صریح به اهمیت باقی ماندن سالمندان در خانه خود و کنار خانواده، می‌توانند با بهبود کیفیت خدمات مراقبتی، بهداشتی و روان‌شناختی خانه سالمندان، موجب افزایش سطح رضایت از زندگی، سازگاری اجتماعی و خوش‌بینی در قشری از سالمندان جامعه که مجبور به اقامت در چنین مکانی هستند گردند.
از این تحقیق، مقاله‌ای فنی و علمی پژوهشی تهیه شده که مجله «روانشناسی پیری» از انتشارات دانشگاه رازی کرمانشاه آن را چاپ کرده است.
ایسنا
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
لینک های مفید