وقایع نگاری هسته ای
پرونده هسته‌اي آرژانتين
آفتاب‌‌نیوز : 
آرژانتين تا كنون هيچ نوع سلاح اتمي‌توليد نكرده است و اكنون نيز برنامه‌اي براي دستيابي به تسليحات هسته‌اي ندارد. با اين حال اين كشور از سال‌هاي دهه 1960 ميلادي تا اوايل سال‌هاي دهه 90 برنامه‌اي بلند پروازانه را براي دستيابي به انرژي هسته‌اي و توسعه فناوري در اين زمينه دنبال مي‌كرد. اين برنامه شامل ساخت يك مجموعه براي غني سازي اورانيوم نيز مي‌شد. بوئنوس آيرس از امضاي پيمان منع گسترش سلاح‌هاي هسته‌اي (NPT) و شركت در پيمان (تلاتلوكو) نيز سرباز مي‌زد. پس از كنار رفتن نظاميان از صحنه سياسي آرژانتين در سال 1983 و جايگزين شدن يك حكومت دموكراتيك، رئيس جمهور جديد برنامه هسته‌اي اين كشور را نيز از حيطه قدرت نظاميان خارج كرد و روند اعتماد سازي هسته‌اي كشور آرژانتين از يك سو و همكاري با رقيب ديرينه يعني برزيل را از سوي ديگر در برنامه خود قرار داد. اوايل دهه 1990 دو كشور اقدام به تاسيس يك آژانس " بازرسي دو جانبه" كردند تا نشان دهند بر تعهدشان براي استفاده صلح آميز ازانرژي هسته‌اي پايبندند. آرژانتين در سال 1995 به عنوان كشوري عاري از تسليحات هسته‌اي به امضاي NPT رضايت داد.
از ابتداي روند شفاف سازي آرژانتين در سال 1983 با اعلام ميزان مواد قابل استفاده در ساخت سلاح اتمي‌و همچنين تسليحات احتمالي ساخته شده، اين كشور در راستاي اثبات صلح آميز بودن مقاصدش گام‌هاي بزرگي در جهت همكاري با جامعه بين الملل برداشته است. پيوستن به پيمان "تلاتلوكو" و " گروه تامين كنندگان هسته اي" (NSG) اوايل سال 1994 و همچنين امضاي پيمان منع گسترش سلاح‌هاي هسته‌اي (NPT) در تاريخ دهم فوريه سال 1995 از جمله مهمترين اقدامات آرژانتين در اين زمينه بوده است. علاوه بر اينها به منظور نشان دادن حسن نيت و آشتي با رقيب هسته‌اي ديرينه خود، برزيل، آرژانتين در ماه آوريل سال 1996 ميزبان اجلاس عموميNSG بود كه در آن نشست برزيل نيز به عضويت اين گروه در آمد.
سابقه تاريخي
سياست و برنامه‌هاي دستيابي به تسليحات هسته اي آرژانتين به مراتب بيش از ساير كشورها، قادر به توسعه برنامه هسته‌اي خود بود، بدون آن كه وابستگي چنداني به فناوري ديگر كشورهاي خارجي داشته باشد. برنامه هسته‌اي آرژانتين در واقع از سال 1950 و با تأسيس " كميسيون ملي انرژي اتمي" اين كشور (CNEA) آغاز شد كه شروع يك برنامه تحقيقاتي و همچنين استخراج اورانيوم در سال 1953 از نتايج آن بود. ساخت يك راكتور تحقيقاتي به نام RA-1 در منطقه كانستيتوئنته در سال 1958 كه طراحي آن توسط آمريكا انجام شده بود، اولين كمك خارجي بود كه آرژانتين در برنامه هسته‌اي خود از آن سود جست. ساخت اين راكتور نتيجه يك توافقنامه همكاري هسته‌اي ميان دو كشور بود كه در سال 1955 به امضا رسيده بود. نگراني برزيل از تلاش‌هاي هسته‌اي آرژانتين شايد از مهمترين دلايل آغاز برنامه هسته‌اي برزيل در سال 1953 بود. از آن زمان رقابت بين دو كشور آغاز شد و 30 سال به طول انجاميد.
با استفاده از تجربه ساخت راكتور RA-1 ، آرژانتين توانست به تنهايي سه راكتور تحقيقاتي ديگر را در سال 1967 تاسيس كند: RA-0 در كوردوبا، RA-2 در كانستيتو ئنته و RA-3 در ازيزا. علاوه بر اينها در آن زمان آرژانتين تاسيسات زيربنايي براي تامين سوخت يك نيروگاه هسته‌اي را نيز فراهم كرده بود. در سال 1968 اين كشور يك راكتور 320 مگاواتي با نام آتوچا I (Atucha I) را از شركت زيمنس آلمان غربي خريد و در همان زمان آرژانتين براي دستيابي به مواد اوليه قابل استفاده در سلاح اتمي، يك آزمايشگاه بازيافت به منظور استخراج پلوتونيوم از سوخت مصرف شده راكتور در ازيزا تاسيس كرد. اين تاسيسات آزمايشگاهي در سال 1973 پس از چندين آزمايش متناوب و استخراج كمتر از يك كيلوگرم پلوتونيوم از رده خارج شد.
تا آن زمان آرژانتين درخواست‌هاي آژانس بين المللي انرژي اتمي(IAEA) را براي بازرسي از تاسيسات هسته ايش رد مي‌كرد و تنها نيروگاه آتوچا آن هم به اصرار آلمان غربي در رده تاسيسات محافظت شده آژانس قرار گرفت. پس از به نتيجه رسيدن مذاكرات بين المللي و شكل گيري معاهدات NPT و تلاتلوكو در سال‌هاي 1967 تا 68 ، آرژانتين از امضاي هر دوي اين پيمان‌ها سرباز زد و آنها را مغاير حاكميت ملي كشور و همچنين اعمال محدوديت‌هايي در مسير برنامه‌هاي هسته‌اي خود دانست. با وجود شواهدي مبني بر مشاركت يك شركت ايتاليايي در ساخت تاسيسات ازيزا ، آرژانتين در آن زمان مدعي شد كه تاسيسات آزمايشگاهي بازيافت در اين منطقه را خود مستقلا ساخته است و شامل برنامه‌هاي حفاظتي و نظارتي آژانس اتمي‌نمي‌شود.
پس از كودتاي نظاميان و به قدرت رسيدن آنها در سال 1976 تلاش‌هاي آرژانتين براي دستيابي به خودكفايي بيشتر هسته‌اي و ساخت تسليحات اتمي‌افزايش يافت. قرارداد سال 1975 برزيل با آلمان غربي براي دستيابي به يك چرخه كامل سوخت هسته‌اي از انگيزه‌هاي اصلي آرژانتين براي تسريع برنامه هسته اي اش بود. سال 1978 كميسيون ملي انرژي اتمي‌آرژانتين (CNEA) ساخت دومين واحد بازيافت در ازيزا را آغاز كرد. در طراحي اين واحد ظرفيت توليد آن 10 تا 20 كيلوگرم پلوتونيوم در سال پيش بيني شده بود اما ساخت آن در اثر مشكلات اقتصادي و فشارهاي سياسي آمريكا در سال 1990 متوقف شد. با اين كه آرژانتين مدعي بود كه اين تاسيسات براي تركيب سوخت راكتور در نظر گرفته شده است، اما به آژانس بين المللي انرژي اتمي‌اجازه بازرسي از نيروگاه را نداد. از آن جا كه آرژانتين هيچ مورد استفاده غير تسليحاتي از پلوتونيوم نداشت، جامعه بين الملل نگران آن بود كه اين تاسيسات در جهت تامين سوخت يك برنامه تسليحات هسته‌اي مخفي بنا شده باشد.
اواخر سال 1983 و اندكي پس از به قدرت رسيدن اولين دولت دموكرات منتخب در عرض يك دهه در آرژانتين ، شواهد گوناگوني به دست آمد كه نشان مي‌داد حاكمان نظامي‌آرژانتين سال‌ها پيش اولين گام‌ها را در جهت دستيابي به تسليحات هسته‌اي برداشته اند. در آن زمان دولت نظامي‌بركنار شده آرژانتين فاش كرد كه اين كشور اولين تاسيسات غني سازي اورانيوم را كه در سال 1978 آغاز شده بود، در پيلكانيو به پايان رسانده است.
مقامات نظامي‌چند عامل را انگيزه راه اندازي پروژه پيلكانيو عنوان كردند؛ از جمله مي توان به تمايل به رهايي از وابستگي به كشورهاي پيشرفته، رهبري هسته‌اي در منطقه آمريكاي لاتين و رقابت با برزيل اشاره كرد. با اين كه نظاميان، مدعي صلح آميز بودن استفاده از اين تاسيسات بودند – همان ادعايي كه درباره تاسيسات بازيافت منطقه ازيزا نيز داشتند – شايعات و مخفي كاري‌هاي اطراف كار و اين واقعيت كه راكتورهاي هسته‌اي آرژانتين نيازي به سوخت اورانيوم غني شده نداشتند، به اين گمان كه برنامه‌ها در جهت دستيابي به تسليحات اتمي‌است ، دامن مي‌زد.
به قدرت رسيدن رئيس جمهور "رائول آلفونسين" در ماه دسامبر سال 1983 منجر به چرخشي اساسي در سياست‌هاي هسته‌اي آرژانتين شد. برنامه هسته‌اي اين كشور كه تا آن زمان در اختيار نيروي دريايي بود، به غير نظاميان سپرده شد ودولت جديد طرح‌هايي را به منظور ممنوعيت دستيابي به سلاح‌هاي هسته‌اي ارائه كرد. علاوه بر اين، توافق‌هايي با برزيل در جهت اعتماد سازي هسته‌اي در ماه نوامبر سال 1985 صورت گرفت. از جمله اين توافقات انجام بازديد‌هاي دو جانبه از تاسيسات هسته‌اي دو كشور ( حتي بيش از موارد مشخص شده توسط آژانس بين المللي انرژي اتمي) بود كه در سال 1987 آغاز شد. پس از آن چندين توافقنامه هسته‌اي ديگر نيز بين دو كشور به امضا رسيد.
صادرات هسته اي
خودكفايي نسبي آرژانتين در برنامه هسته اي اش باعث شد كه اين كشور به يكي از تامين كنندگان و حاميان بزرگ دستيابي به فناوري و تجهيزات هسته‌اي براي كشورهاي در حال توسعه تبديل شود. اين روند كه با سرپيچي آرژانتين از برخي مفاد NPT همراه شده بود، تلاش‌هاي آمريكا و كشورهاي ديگر را براي سد كردن راه ليبي و كشورهايي كه در آرزوي دستيابي به سلاح هسته‌اي بودند بي اثر مي‌كرد. برسر كارآمدن حكومت دموكراتيك در سال 1983 نيز تاثير چنداني در تغيير سياست آزاد صادرات تسليحات از آرژانتين به كشورهاي ديگر، به خصوص كشورهاي حوزه آفريقاي شمالي، نداشت. در سال 1985 آرژانتين و الجزاير پيماني را امضا كردند كه در پي آن آرژانتين يك راكتور تحقيقاتي يك مگاواتي به الجزاير صادر كرد كه در سال 1989 به بهره برداري رسيد. الجزاير در آن زمان پيمان NPT را امضا نكرده بود و در نتيجه هيچ يك از تاسيساتش محافظت شده و تحت كنترل نبود. در سال 1990 قرارداد دومي‌نيز بين دو كشور مورد بحث قرار گرفت كه به نتيجه نرسيد. در صورت توافق بر سر اين قرارداد، آرژانتين ملزم به ساخت و ارسال مواد اوليه يك راكتور توليدي ايزوتوپيك و تاسيسات سلول داغ براي الجزاير مي‌شد.
در سال 1974، آرژانتين قراردادي با ليبي بست كه مطابق آن مي‌بايست تجهيزات استخراج و غني سازي اورانيوم را در اختيار طرابلس قرار مي‌داد. در آن زمان آرژانتين موفق به استخراج پلوتونيوم از سوخت مصرف شده راكتور شده بود، اما مشخص نبود كه چنين فعاليت‌هايي در قرارداد با ليبي هم آمده بود يا نه. در سال 1982، زماني كه آرژانتين بر سر جزاير فالكلند درگير جنگ با انگليس شد، ليبي معادل 100 ميليون دلار موشك‌هاي هوا به هوا و ضد هواپيما در اختيار آرژانتين قرار داد. در عوض گفته مي‌شود آرژانتين اطلاعات و فناوري هسته‌اي مورد نياز سرهنگ معمرقذافي ، رهبر ليبي، براي دستيابي به تسليحات اتمي‌را در اختيار او قرار داد. بنابر گزارشي كه در سال 1983 تنظيم شده ، آرژانتين و ليبي پس از پايان جنگ فالكلند-مالويناس نيز همكاري‌هاي هسته اي شان را ادامه دادند. اين همكاري احتمالا به صورت صادرات فناوري بازيافت و غني سازي اورانيوم بوده است، چرا كه آرژانتين در آن زمان مشغول ساخت تجهيزات بازيابي در منطقه ازيزا و همينطور تاسيسات غني سازي در پيلكانيو بود. گزارش‌هاي بعدي حاكي از اين بود كه در سال 1985 آرژانتين در نظر داشت تاسيسات سلول داغ به ليبي ارسال كند، كه تنها فشارهاي آمريكا مانع از اين كار شد.
با اين كه كشور ايران عضو پيمان منع گسترش تسليحات اتمي(NPT) است و با برنامه‌هاي حفاظتي و بازرسي‌هاي آژانس اتمي‌موافقت كرده است، اما همچنان متهم به پي گيري برنامه‌هاي تسليحاتي است. با اين وجود، آرژانتين در توسعه برنامه‌هاي هسته‌اي ايران نقش فعالي ايفا كرده است. در سال 1987، كميسيون ملي انرژي اتمي‌آرژانتين (CNEA) به كنسرسيومي‌پيوست كه قرارداد تكميل نيروگاه اتمي‌بوشهر را امضا كرده بود. اين قرارداد در سال 1995 و پيش از اتمام پروژه به حالت تعليق درآمد. اوايل سال 1992 نيز آرژانتين آمادگي خود را براي صادر كردن امكانات توليد سوخت و همچنين يك نيروگاه تبديل دي اكسيد با سوخت اورانيوم را به ايران اعلام كرد. اين تاسيسات مي‌توانست در برنامه تسليحاتي نيز به كار مي‌رود و باز هم فشارهاي دقيقه نود آمريكا بود كه باعث توقف اين صادرات شد. ايران همچنين از آرژانتين خواسته بود تا تجهيزات توليد آب سنگين و سلول داغ را دراختيارش قرار دهد اما آرژانتين از صدور اين تجهيزات خودداري كرد.
"كارلوس منم" در اوايل دوره اول رياست جمهوري اش تنها قادر بود كنترل برنامه‌هاي هسته‌اي آرژانتين را با زور و زحمت از حيطه اختيارات نظاميان خارج كند؛ مسئله‌اي كه مي‌توانست جريان صادرات تسليحات را تا حد زيادي متوقف كند. اما اين اتفاق در سال 1992 كه با افزايش اختيارات رياست جمهوري همراه بود، منم توانست سياست كنترل صادرات هسته‌اي را پياده كند.
آشتي آرژانتين و برزيل
رقابت هسته‌اي دو كشور آرژانتين و برزيل كه از سال‌هاي 1950 آغاز شده، همواره در فضايي مملو از بي اعتمادي تشديد شده است. هر دو كشور برنامه‌هاي هسته‌اي صلح آميز و غير صلح آميز خود را پي گيري مي‌كردند تا اين كه اوايل دهه 80 گفته شد كه آرژانتين از لحاظ ظرفيت توليد مواد قابل استفاده در تسليحات هسته‌اي حدود پنج سال از برزيل جلوتر است. در همان زمان و پس از آن كه حكومت‌هاي نظامي‌در دو كشور سقوط كردند، برزيل و آرژانتين شروع به برداشتن گام‌هايي در جهت پايان دادن به رقابت هسته‌اي خود كردند. در تاريخ 18 ژوئيه سال 1991، منم و كلر، روساي جمهور دو كشور توافقنامه‌اي را امضا كردند كه مفاد آن اجازه بازرسي‌هاي متقابل از تاسيسات هسته‌اي يك كشور را به كشور ديگر مي‌داد و همچنين " كميسيون كنترل و حسابرسي آرژانتين–برزيل " (ABACC) را به منظور پياده سازي توافق دو جانبه بازرسي ايجاد كردند. اين توافقنامه حاصل برنامه‌اي بود كه از سال 1987 و در جهت اعتماد سازي هسته‌اي ميان دو كشور آغاز شده بود. در تاريخ 13 دسامبر سال 1991 نيز توافقنامه چهارجانبه‌اي به منظور هماهنگ كردن سيستم بازرسي‌هاي دو طرفه با استانداردهاي آژانس اتمي‌بين المللي بين آرژانتين، برزيل، IAEA و ABACC به امضا رسيد. مبادله فهرست موجودي مواد هسته‌اي و همچنين بازرسي‌هاي دو طرفه مقرر در پيمان ماه ژوئيه سال 1991 از پاييز سال 1992 و در پي آغاز به كار رسميABACC شكل اجرايي به خود گرفت.
كنگره آرژانتين توافقنامه چهارجانبه حفاظتي را در تاريخ پنجم اوت سال 1992 امضا كرد، اما بازرسي‌هاي تعيين شده در اين قرارداد تا تصويب كنگره برزيل، كه در تاريخ 25 فوريه سال 1994 صورت گرفت به تعويق افتاد و در تاريخ چهارم ماه مارس سال 94 به مرحله اجرا درآمد. بر اساس توافقنامه چهارچانبه، IAEA و ABACC بايد فهرست اوليه‌اي از تمام مواد هسته‌اي آرژانتين ، به عنوان مقدمه‌اي براي بازرسي‌هاي بعدي، آماده كنند. اين ماموريت به دليل سال‌ها فعاليت‌هاي نظارت نشده در منطقه پيلكانيو به مشكلات و پيچيدگي‌هاي زيادي برخورده است.
در ماه ژانويه 1994، آرژانتين به عضويت پيمان ممنوعيت تسليحات هسته‌اي در آمريكاي لاتين و حوزه كارائيب (پيمان تلاتلوكو) درآمد كه بنابرآن متعهد مي‌شد كه هرگونه درخواست، توليد، آزمايش، استفاده يا اجازه استقرار قطعات انفجاري هسته‌اي را در خاك كشورش به حالت تعليق درآورد و بازرسي‌هاي IAEA از تمام تاسيسات و فعاليت‌هاي هسته اي اش را بپذيرد. در تاريخ دهم فوريه سال 1995 آرژانتين به جمع اعضاي پيمان NPT پيوست تا پايبندي خود را به استانداردهاي بازدارندگي هسته‌اي بين المللي اعلام كند. اما برزيل هنوز عضو اين پيمان نشده است.
برنامه موشكي
اواخر سال‌هاي دهه 70 و در دوره حكومت نظاميان در آرژانتين، نيروي هوايي اين كشور كار بر روي يك راكت هواشناسي به نام "كندور I" را آغاز كرد؛ در صورت تغيير كاربرد و استفاده نظامي، اين موشك
مي‌توانست به عنوان يك موشكي با برد كوتاه عمل كند. با وجود تغيير حكومت در سال 1983، پروژه ساخت موشك توسط نيروي هوايي ادامه پيدا كرد. در سال 1984، آرژانتين با كشورهاي عراق و مصر قراردادي براي ساخت يك سيستم دو مرحله‌اي با برد 600 مايل و با قدرت حمل 100 پاوند، با نام " كندور II " امضا كرد. قرار بر اين بود كه عراق بودجه پروژه را تامين كند، مصر كارشناسي تكنولوژيك آن را بپذيرد وآرژانتين ساخت و آزمايش موشك را به عهده بگيرد. ساخت و وارد كردن اجزا و فناوري اصلي كار به صورت مخفيانه انجام شد و باعث تقويت اين باور شد كه كندور II يك سيستم نظامي‌است. "رژيم كنترل تكنولوژي موشكي" ( MTCR ) نسبت به پروژه ساخت كندورII ابراز نگراني كرد و اين مسئله باعث شد تا كشور مصر در سال 1989 از اين پروژه كنار بكشد. در ماه مارس سال 1990 آرژانتين نيز به دليل كمبود بودجه، پروژه كندورII را به حالت تعليق درآورد و در نهايت در ماه آوريل همان سال رئيس جمهور، كارلوس منم تصميم گرفت پروژه را لغو كند. آمريكا همواره اصرار داشته است كه براي پيوستن به MTCR بايد شرط نداشتن موشك‌هاي تهاجمي كه داراي قدرت حمل 500 كيلوگرم و حداقل برد 300 كيلومتر هستند، براي همه كشورها رعايت شود؛ شرطي كه پروژه كندورII ناقض آن بود. اما پس از توقف ساخت كندورII، راه عضويت آرژانتين در MTCR هموار شد و بالاخره در تاريخ 29 نوامبر سال 1994 وزارت خارجه اين كشور اعلام كرد كه آرژانتين به اين رژيم موشكي پيوسته است.
تسليحات شيميايي و بيولوژيكي
آرژانتين هيچ گونه برنامه تسليحاتي شيميايي و بيولوژيكي فاش شده يا شناخته شده‌اي ندارد و عضو كنوانسيون تسليحات بيولوژيكي و كنوانسيون تسليحات شيميايي نيز است. علاوه بر اين آرژانتين در سال 1991 يك پيمان منطقه‌اي منع كامل سلاح‌هاي شيميايي و بيولوژيك با نام " پيمان مندوزا" را نيز امضا كرده است.
دستاوردها
تسليحات هسته اي
كارشناسان بر اين باورند كه در نيروگاه منطقه پيلكانيو، آرژانتين توانسته است غني سازي در سطح بسيار پايين را روي مقدار كمي‌اورانيوم عملي كند. به نظر نمي‌آيد هيچ حجمي‌از اورانيوم قابل استفاده در ساخت تسليحات (يعني اورانيوم بالاي 90 درصد غني شده) در تاسيسات پيلكانيو توليد شده باشد و آرژانتين متعهد شده كه در آينده نيز آن را توليد نكند. از آن جا كه آرژانتين هيچ گونه نيروگاه عملياتي جداسازي پلوتونيوم ( بازيافت شيميايي) در اختيار ندارد، مي‌توان گفت كه مواد اوليه ساخت تسليحات هسته‌اي را نيز ندارد. تبديل تاسيسات هسته‌اي آرژانتين به تاسيسات قابل استفاده در مصارف صلح آميز نيز با نظارت IAEA و ABACC در جريان است. در سال 1995 تحقيقات IAEA درباره اطلاعات مربوط به مواد و تاسيسات هسته‌اي آرژانتين بنا بر گزارش آژانس "تا حد زيادي تكميل شده" بود. ABACC نيز برنامه‌هاي بازرسي سرزده خود را از تاسيسات اتمي‌آرژانتين با 79 بار بازرسي در سال 1996 و 11 بار از ژانويه تا آوريل 1997 با موفقيت دنبال كرد. نگراني اصلي از تاسيسات غني سازي اورانيوم در پيلكانيو است كه از سال 1992 تحت بازرسي‌هاي سر زده ABACC قرار گرفته است و مذاكرات براي پيشرفت تحقيقات از طريق اندازه گيري دقيق مواد مورد استفاده در جريان است.
همكاري آرژانتين و آمريكا
گام مهم ديگري در مسير مشاركت آرژانتين در رژيم منع گسترش تسليحات هسته‌اي در 29 فوريه سال 1996 بود. در اين تاريخ وزراي خارجه وقت آمريكا و آرژانتين وارن كريستوفر و گوييدو دي تلا قرارداد جديدي در جهت همكاري‌هاي صلح آميز هسته‌اي امضا كردند. در 18 مارس سال 1996 بيل كلينتون " رئيس جمهور وقت آمريكا" اين قرارداد را براي تصويب قانوني به كنگره ارائه داد و در 16 اكتبر سال 1997 قرارداد به اجرا درآمد. يك توافقنامه فني ديگر نيز طي سفر كلينتون به آرژانتين در اواسط اكتبر سال 1997 به امضا رسيد. اين قرارداد كه CNEA (كميسيون ملي انرژي اتمي‌آرژانتين) يك طرف آن است، ضامن مبادلات اطلاعاتي و تحقيقات و توسعه متقابل بين آزمايشگاه‌هاي هسته‌اي دو كشور آمريكا و آرژانتين است. علاوه بر اينها كلينتون با پذيرش شركت آرژانتين در ماموريت‌هاي حفظ صلح سازمان ملل، بر هدف آمريكا در جهت شاختن آرژانتين به عنوان يك "متحد بزرگ خارج از ناتو" تاكيد كرد. اسرائيل، كره جنوبي و ژاپن از ديگر كشورهايي هستند كه چنين موقعيتي دارند. البته اين مسئله كه همكاري‌هاي آمريكا و آرژانتين ممكن است بر معادلات نظامي‌منطقه تاثير منفي بگذارد، باعث بروز نگراني‌هايي شده است؛ به خصوص با در نظر گرفتن اين كه آمريكا اخيرا ممنوعيت 20 ساله فروش سلاح‌هاي پيشرفته در منطقه را لغو كرده است.
برنامه موشكي
پس از تعطيلي پروژه موشكي كندورII آرژانتين هيچ گونه پروژه تحقيقاتي در جهت دستيابي به موشك‌هاي بالستيك برد متوسط را آغاز نكرده است. اوايل سال 1997، برزيل و آرژانتين گفت و گو درباره يك پروژه طراحي و ساخت نوعي راكت تجاري براي پرتاب ماهواره را آغاز كردند. هر چند كه برزيل با عضويت در "رژيم كنترل فناوري موشكي" ( MTCR ) مجبور به توقف برنامه‌هاي دستيابي به موشك برد متوسط خود شد، اما اجازه يافت برنامه‌هاي تجاري- قضايي ماهواره‌اي خود را دنبال كند.
چشم اندازها
آرژانتين از سال 1983 و پس از پايان دادن به برنامه توسعه تسليحات هسته‌اي خود پيشرفت قابل ملاحظه‌اي در زمينه همكاري‌هاي بين المللي داشته است. با اين كه اين كشور تا مرز دستيابي به ابزار لازم براي ساخت مواد قابل استفاده در تسليحات هسته‌اي پيش رفته بود، اما هيچ گاه اين پروژه را تكميل نكرد و روند تبديل تاسيسات هسته‌اي نظامي‌خود به تاسيسات صلح آميز را مدت‌هاست كه آغاز كرده است. اكنون، آرژانتين يكي از اعضاي فعال و همكار در تمام زمينه‌هاي رژيم منع گسترش تسليحات اتمي‌است. عضويت در NSG (گروه تامين كنندگان انرژي هسته اي) نيز – كه با در نظر گرفتن سابقه صادرات هسته‌اي آرژانتين به برخي كشورها بسيار حياتي و ضروري به نظر مي‌رسيد – از جمله اين همكاري‌هاي بين المللي است.
فضاي سياسي آرژانتين هم اكنون تا حد زيادي با ثبات به نظر مي‌آيد. از سال 1983، انتخابات دموكراتيك به صورت مرتب برگزار مي‌شود و با وجود ركود اقتصادي، انتظار مي‌رود دولت جديد نيز به صورت كامل به رژيم منع گسترش تسليحات هسته‌اي وفادار باشد. همچنين انتظار مي‌رود نقش نظاميان در سياست و برنامه‌هاي هسته‌اي آرژانتين بسيار اندك باشد، به خصوص از زماني كه CNEA از كنترل آنها خارج شده است. با اين همه با افزايش مشكلات اقتصادي يا تشديد رقابت‌هاي منطقه اي، نظاميان مي‌توانند به عنوان يك نيروي مطرح سياسي، باز هم به صحنه قدرت آرژانتين بازگردند.
آرژانتين تا كنون هيچ نوع سلاح اتمي‌توليد نكرده است و اكنون نيز برنامه‌اي براي دستيابي به تسليحات هسته‌اي ندارد. با اين حال اين كشور از سال‌هاي دهه 1960 ميلادي تا اوايل سال‌هاي دهه 90 برنامه‌اي بلند پروازانه را براي دستيابي به انرژي هسته‌اي و توسعه فناوري در اين زمينه دنبال مي‌كرد. اين برنامه شامل ساخت يك مجموعه براي غني سازي اورانيوم نيز مي‌شد. بوئنوس آيرس از امضاي پيمان منع گسترش سلاح‌هاي هسته‌اي (NPT) و شركت در پيمان (تلاتلوكو) نيز سرباز مي‌زد. پس از كنار رفتن نظاميان از صحنه سياسي آرژانتين در سال 1983 و جايگزين شدن يك حكومت دموكراتيك، رئيس جمهور جديد برنامه هسته‌اي اين كشور را نيز از حيطه قدرت نظاميان خارج كرد و روند اعتماد سازي هسته‌اي كشور آرژانتين از يك سو و همكاري با رقيب ديرينه يعني برزيل را از سوي ديگر در برنامه خود قرار داد. اوايل دهه 1990 دو كشور اقدام به تاسيس يك آژانس " بازرسي دو جانبه" كردند تا نشان دهند بر تعهدشان براي استفاده صلح آميز ازانرژي هسته‌اي پايبندند. آرژانتين در سال 1995 به عنوان كشوري عاري از تسليحات هسته‌اي به امضاي NPT رضايت داد.
از ابتداي روند شفاف سازي آرژانتين در سال 1983 با اعلام ميزان مواد قابل استفاده در ساخت سلاح اتمي‌و همچنين تسليحات احتمالي ساخته شده، اين كشور در راستاي اثبات صلح آميز بودن مقاصدش گام‌هاي بزرگي در جهت همكاري با جامعه بين الملل برداشته است. پيوستن به پيمان "تلاتلوكو" و " گروه تامين كنندگان هسته اي" (NSG) اوايل سال 1994 و همچنين امضاي پيمان منع گسترش سلاح‌هاي هسته‌اي (NPT) در تاريخ دهم فوريه سال 1995 از جمله مهمترين اقدامات آرژانتين در اين زمينه بوده است. علاوه بر اينها به منظور نشان دادن حسن نيت و آشتي با رقيب هسته‌اي ديرينه خود، برزيل، آرژانتين در ماه آوريل سال 1996 ميزبان اجلاس عموميNSG بود كه در آن نشست برزيل نيز به عضويت اين گروه در آمد.
سابقه تاريخي
سياست و برنامه‌هاي دستيابي به تسليحات هسته اي آرژانتين به مراتب بيش از ساير كشورها، قادر به توسعه برنامه هسته‌اي خود بود، بدون آن كه وابستگي چنداني به فناوري ديگر كشورهاي خارجي داشته باشد. برنامه هسته‌اي آرژانتين در واقع از سال 1950 و با تأسيس " كميسيون ملي انرژي اتمي" اين كشور (CNEA) آغاز شد كه شروع يك برنامه تحقيقاتي و همچنين استخراج اورانيوم در سال 1953 از نتايج آن بود. ساخت يك راكتور تحقيقاتي به نام RA-1 در منطقه كانستيتوئنته در سال 1958 كه طراحي آن توسط آمريكا انجام شده بود، اولين كمك خارجي بود كه آرژانتين در برنامه هسته‌اي خود از آن سود جست. ساخت اين راكتور نتيجه يك توافقنامه همكاري هسته‌اي ميان دو كشور بود كه در سال 1955 به امضا رسيده بود. نگراني برزيل از تلاش‌هاي هسته‌اي آرژانتين شايد از مهمترين دلايل آغاز برنامه هسته‌اي برزيل در سال 1953 بود. از آن زمان رقابت بين دو كشور آغاز شد و 30 سال به طول انجاميد.
با استفاده از تجربه ساخت راكتور RA-1 ، آرژانتين توانست به تنهايي سه راكتور تحقيقاتي ديگر را در سال 1967 تاسيس كند: RA-0 در كوردوبا، RA-2 در كانستيتو ئنته و RA-3 در ازيزا. علاوه بر اينها در آن زمان آرژانتين تاسيسات زيربنايي براي تامين سوخت يك نيروگاه هسته‌اي را نيز فراهم كرده بود. در سال 1968 اين كشور يك راكتور 320 مگاواتي با نام آتوچا I (Atucha I) را از شركت زيمنس آلمان غربي خريد و در همان زمان آرژانتين براي دستيابي به مواد اوليه قابل استفاده در سلاح اتمي، يك آزمايشگاه بازيافت به منظور استخراج پلوتونيوم از سوخت مصرف شده راكتور در ازيزا تاسيس كرد. اين تاسيسات آزمايشگاهي در سال 1973 پس از چندين آزمايش متناوب و استخراج كمتر از يك كيلوگرم پلوتونيوم از رده خارج شد.
تا آن زمان آرژانتين درخواست‌هاي آژانس بين المللي انرژي اتمي(IAEA) را براي بازرسي از تاسيسات هسته ايش رد مي‌كرد و تنها نيروگاه آتوچا آن هم به اصرار آلمان غربي در رده تاسيسات محافظت شده آژانس قرار گرفت. پس از به نتيجه رسيدن مذاكرات بين المللي و شكل گيري معاهدات NPT و تلاتلوكو در سال‌هاي 1967 تا 68 ، آرژانتين از امضاي هر دوي اين پيمان‌ها سرباز زد و آنها را مغاير حاكميت ملي كشور و همچنين اعمال محدوديت‌هايي در مسير برنامه‌هاي هسته‌اي خود دانست. با وجود شواهدي مبني بر مشاركت يك شركت ايتاليايي در ساخت تاسيسات ازيزا ، آرژانتين در آن زمان مدعي شد كه تاسيسات آزمايشگاهي بازيافت در اين منطقه را خود مستقلا ساخته است و شامل برنامه‌هاي حفاظتي و نظارتي آژانس اتمي‌نمي‌شود.
پس از كودتاي نظاميان و به قدرت رسيدن آنها در سال 1976 تلاش‌هاي آرژانتين براي دستيابي به خودكفايي بيشتر هسته‌اي و ساخت تسليحات اتمي‌افزايش يافت. قرارداد سال 1975 برزيل با آلمان غربي براي دستيابي به يك چرخه كامل سوخت هسته‌اي از انگيزه‌هاي اصلي آرژانتين براي تسريع برنامه هسته اي اش بود. سال 1978 كميسيون ملي انرژي اتمي‌آرژانتين (CNEA) ساخت دومين واحد بازيافت در ازيزا را آغاز كرد. در طراحي اين واحد ظرفيت توليد آن 10 تا 20 كيلوگرم پلوتونيوم در سال پيش بيني شده بود اما ساخت آن در اثر مشكلات اقتصادي و فشارهاي سياسي آمريكا در سال 1990 متوقف شد. با اين كه آرژانتين مدعي بود كه اين تاسيسات براي تركيب سوخت راكتور در نظر گرفته شده است، اما به آژانس بين المللي انرژي اتمي‌اجازه بازرسي از نيروگاه را نداد. از آن جا كه آرژانتين هيچ مورد استفاده غير تسليحاتي از پلوتونيوم نداشت، جامعه بين الملل نگران آن بود كه اين تاسيسات در جهت تامين سوخت يك برنامه تسليحات هسته‌اي مخفي بنا شده باشد.
اواخر سال 1983 و اندكي پس از به قدرت رسيدن اولين دولت دموكرات منتخب در عرض يك دهه در آرژانتين ، شواهد گوناگوني به دست آمد كه نشان مي‌داد حاكمان نظامي‌آرژانتين سال‌ها پيش اولين گام‌ها را در جهت دستيابي به تسليحات هسته‌اي برداشته اند. در آن زمان دولت نظامي‌بركنار شده آرژانتين فاش كرد كه اين كشور اولين تاسيسات غني سازي اورانيوم را كه در سال 1978 آغاز شده بود، در پيلكانيو به پايان رسانده است.
مقامات نظامي‌چند عامل را انگيزه راه اندازي پروژه پيلكانيو عنوان كردند؛ از جمله مي توان به تمايل به رهايي از وابستگي به كشورهاي پيشرفته، رهبري هسته‌اي در منطقه آمريكاي لاتين و رقابت با برزيل اشاره كرد. با اين كه نظاميان، مدعي صلح آميز بودن استفاده از اين تاسيسات بودند – همان ادعايي كه درباره تاسيسات بازيافت منطقه ازيزا نيز داشتند – شايعات و مخفي كاري‌هاي اطراف كار و اين واقعيت كه راكتورهاي هسته‌اي آرژانتين نيازي به سوخت اورانيوم غني شده نداشتند، به اين گمان كه برنامه‌ها در جهت دستيابي به تسليحات اتمي‌است ، دامن مي‌زد.
به قدرت رسيدن رئيس جمهور "رائول آلفونسين" در ماه دسامبر سال 1983 منجر به چرخشي اساسي در سياست‌هاي هسته‌اي آرژانتين شد. برنامه هسته‌اي اين كشور كه تا آن زمان در اختيار نيروي دريايي بود، به غير نظاميان سپرده شد ودولت جديد طرح‌هايي را به منظور ممنوعيت دستيابي به سلاح‌هاي هسته‌اي ارائه كرد. علاوه بر اين، توافق‌هايي با برزيل در جهت اعتماد سازي هسته‌اي در ماه نوامبر سال 1985 صورت گرفت. از جمله اين توافقات انجام بازديد‌هاي دو جانبه از تاسيسات هسته‌اي دو كشور ( حتي بيش از موارد مشخص شده توسط آژانس بين المللي انرژي اتمي) بود كه در سال 1987 آغاز شد. پس از آن چندين توافقنامه هسته‌اي ديگر نيز بين دو كشور به امضا رسيد.
صادرات هسته اي
خودكفايي نسبي آرژانتين در برنامه هسته اي اش باعث شد كه اين كشور به يكي از تامين كنندگان و حاميان بزرگ دستيابي به فناوري و تجهيزات هسته‌اي براي كشورهاي در حال توسعه تبديل شود. اين روند كه با سرپيچي آرژانتين از برخي مفاد NPT همراه شده بود، تلاش‌هاي آمريكا و كشورهاي ديگر را براي سد كردن راه ليبي و كشورهايي كه در آرزوي دستيابي به سلاح هسته‌اي بودند بي اثر مي‌كرد. برسر كارآمدن حكومت دموكراتيك در سال 1983 نيز تاثير چنداني در تغيير سياست آزاد صادرات تسليحات از آرژانتين به كشورهاي ديگر، به خصوص كشورهاي حوزه آفريقاي شمالي، نداشت. در سال 1985 آرژانتين و الجزاير پيماني را امضا كردند كه در پي آن آرژانتين يك راكتور تحقيقاتي يك مگاواتي به الجزاير صادر كرد كه در سال 1989 به بهره برداري رسيد. الجزاير در آن زمان پيمان NPT را امضا نكرده بود و در نتيجه هيچ يك از تاسيساتش محافظت شده و تحت كنترل نبود. در سال 1990 قرارداد دومي‌نيز بين دو كشور مورد بحث قرار گرفت كه به نتيجه نرسيد. در صورت توافق بر سر اين قرارداد، آرژانتين ملزم به ساخت و ارسال مواد اوليه يك راكتور توليدي ايزوتوپيك و تاسيسات سلول داغ براي الجزاير مي‌شد.
در سال 1974، آرژانتين قراردادي با ليبي بست كه مطابق آن مي‌بايست تجهيزات استخراج و غني سازي اورانيوم را در اختيار طرابلس قرار مي‌داد. در آن زمان آرژانتين موفق به استخراج پلوتونيوم از سوخت مصرف شده راكتور شده بود، اما مشخص نبود كه چنين فعاليت‌هايي در قرارداد با ليبي هم آمده بود يا نه. در سال 1982، زماني كه آرژانتين بر سر جزاير فالكلند درگير جنگ با انگليس شد، ليبي معادل 100 ميليون دلار موشك‌هاي هوا به هوا و ضد هواپيما در اختيار آرژانتين قرار داد. در عوض گفته مي‌شود آرژانتين اطلاعات و فناوري هسته‌اي مورد نياز سرهنگ معمرقذافي ، رهبر ليبي، براي دستيابي به تسليحات اتمي‌را در اختيار او قرار داد. بنابر گزارشي كه در سال 1983 تنظيم شده ، آرژانتين و ليبي پس از پايان جنگ فالكلند-مالويناس نيز همكاري‌هاي هسته اي شان را ادامه دادند. اين همكاري احتمالا به صورت صادرات فناوري بازيافت و غني سازي اورانيوم بوده است، چرا كه آرژانتين در آن زمان مشغول ساخت تجهيزات بازيابي در منطقه ازيزا و همينطور تاسيسات غني سازي در پيلكانيو بود. گزارش‌هاي بعدي حاكي از اين بود كه در سال 1985 آرژانتين در نظر داشت تاسيسات سلول داغ به ليبي ارسال كند، كه تنها فشارهاي آمريكا مانع از اين كار شد.
با اين كه كشور ايران عضو پيمان منع گسترش تسليحات اتمي(NPT) است و با برنامه‌هاي حفاظتي و بازرسي‌هاي آژانس اتمي‌موافقت كرده است، اما همچنان متهم به پي گيري برنامه‌هاي تسليحاتي است. با اين وجود، آرژانتين در توسعه برنامه‌هاي هسته‌اي ايران نقش فعالي ايفا كرده است. در سال 1987، كميسيون ملي انرژي اتمي‌آرژانتين (CNEA) به كنسرسيومي‌پيوست كه قرارداد تكميل نيروگاه اتمي‌بوشهر را امضا كرده بود. اين قرارداد در سال 1995 و پيش از اتمام پروژه به حالت تعليق درآمد. اوايل سال 1992 نيز آرژانتين آمادگي خود را براي صادر كردن امكانات توليد سوخت و همچنين يك نيروگاه تبديل دي اكسيد با سوخت اورانيوم را به ايران اعلام كرد. اين تاسيسات مي‌توانست در برنامه تسليحاتي نيز به كار مي‌رود و باز هم فشارهاي دقيقه نود آمريكا بود كه باعث توقف اين صادرات شد. ايران همچنين از آرژانتين خواسته بود تا تجهيزات توليد آب سنگين و سلول داغ را دراختيارش قرار دهد اما آرژانتين از صدور اين تجهيزات خودداري كرد.
"كارلوس منم" در اوايل دوره اول رياست جمهوري اش تنها قادر بود كنترل برنامه‌هاي هسته‌اي آرژانتين را با زور و زحمت از حيطه اختيارات نظاميان خارج كند؛ مسئله‌اي كه مي‌توانست جريان صادرات تسليحات را تا حد زيادي متوقف كند. اما اين اتفاق در سال 1992 كه با افزايش اختيارات رياست جمهوري همراه بود، منم توانست سياست كنترل صادرات هسته‌اي را پياده كند.
آشتي آرژانتين و برزيل
رقابت هسته‌اي دو كشور آرژانتين و برزيل كه از سال‌هاي 1950 آغاز شده، همواره در فضايي مملو از بي اعتمادي تشديد شده است. هر دو كشور برنامه‌هاي هسته‌اي صلح آميز و غير صلح آميز خود را پي گيري مي‌كردند تا اين كه اوايل دهه 80 گفته شد كه آرژانتين از لحاظ ظرفيت توليد مواد قابل استفاده در تسليحات هسته‌اي حدود پنج سال از برزيل جلوتر است. در همان زمان و پس از آن كه حكومت‌هاي نظامي‌در دو كشور سقوط كردند، برزيل و آرژانتين شروع به برداشتن گام‌هايي در جهت پايان دادن به رقابت هسته‌اي خود كردند. در تاريخ 18 ژوئيه سال 1991، منم و كلر، روساي جمهور دو كشور توافقنامه‌اي را امضا كردند كه مفاد آن اجازه بازرسي‌هاي متقابل از تاسيسات هسته‌اي يك كشور را به كشور ديگر مي‌داد و همچنين " كميسيون كنترل و حسابرسي آرژانتين–برزيل " (ABACC) را به منظور پياده سازي توافق دو جانبه بازرسي ايجاد كردند. اين توافقنامه حاصل برنامه‌اي بود كه از سال 1987 و در جهت اعتماد سازي هسته‌اي ميان دو كشور آغاز شده بود. در تاريخ 13 دسامبر سال 1991 نيز توافقنامه چهارجانبه‌اي به منظور هماهنگ كردن سيستم بازرسي‌هاي دو طرفه با استانداردهاي آژانس اتمي‌بين المللي بين آرژانتين، برزيل، IAEA و ABACC به امضا رسيد. مبادله فهرست موجودي مواد هسته‌اي و همچنين بازرسي‌هاي دو طرفه مقرر در پيمان ماه ژوئيه سال 1991 از پاييز سال 1992 و در پي آغاز به كار رسميABACC شكل اجرايي به خود گرفت.
كنگره آرژانتين توافقنامه چهارجانبه حفاظتي را در تاريخ پنجم اوت سال 1992 امضا كرد، اما بازرسي‌هاي تعيين شده در اين قرارداد تا تصويب كنگره برزيل، كه در تاريخ 25 فوريه سال 1994 صورت گرفت به تعويق افتاد و در تاريخ چهارم ماه مارس سال 94 به مرحله اجرا درآمد. بر اساس توافقنامه چهارچانبه، IAEA و ABACC بايد فهرست اوليه‌اي از تمام مواد هسته‌اي آرژانتين ، به عنوان مقدمه‌اي براي بازرسي‌هاي بعدي، آماده كنند. اين ماموريت به دليل سال‌ها فعاليت‌هاي نظارت نشده در منطقه پيلكانيو به مشكلات و پيچيدگي‌هاي زيادي برخورده است.
در ماه ژانويه 1994، آرژانتين به عضويت پيمان ممنوعيت تسليحات هسته‌اي در آمريكاي لاتين و حوزه كارائيب (پيمان تلاتلوكو) درآمد كه بنابرآن متعهد مي‌شد كه هرگونه درخواست، توليد، آزمايش، استفاده يا اجازه استقرار قطعات انفجاري هسته‌اي را در خاك كشورش به حالت تعليق درآورد و بازرسي‌هاي IAEA از تمام تاسيسات و فعاليت‌هاي هسته اي اش را بپذيرد. در تاريخ دهم فوريه سال 1995 آرژانتين به جمع اعضاي پيمان NPT پيوست تا پايبندي خود را به استانداردهاي بازدارندگي هسته‌اي بين المللي اعلام كند. اما برزيل هنوز عضو اين پيمان نشده است.
برنامه موشكي
اواخر سال‌هاي دهه 70 و در دوره حكومت نظاميان در آرژانتين، نيروي هوايي اين كشور كار بر روي يك راكت هواشناسي به نام "كندور I" را آغاز كرد؛ در صورت تغيير كاربرد و استفاده نظامي، اين موشك
مي‌توانست به عنوان يك موشكي با برد كوتاه عمل كند. با وجود تغيير حكومت در سال 1983، پروژه ساخت موشك توسط نيروي هوايي ادامه پيدا كرد. در سال 1984، آرژانتين با كشورهاي عراق و مصر قراردادي براي ساخت يك سيستم دو مرحله‌اي با برد 600 مايل و با قدرت حمل 100 پاوند، با نام " كندور II " امضا كرد. قرار بر اين بود كه عراق بودجه پروژه را تامين كند، مصر كارشناسي تكنولوژيك آن را بپذيرد وآرژانتين ساخت و آزمايش موشك را به عهده بگيرد. ساخت و وارد كردن اجزا و فناوري اصلي كار به صورت مخفيانه انجام شد و باعث تقويت اين باور شد كه كندور II يك سيستم نظامي‌است. "رژيم كنترل تكنولوژي موشكي" ( MTCR ) نسبت به پروژه ساخت كندورII ابراز نگراني كرد و اين مسئله باعث شد تا كشور مصر در سال 1989 از اين پروژه كنار بكشد. در ماه مارس سال 1990 آرژانتين نيز به دليل كمبود بودجه، پروژه كندورII را به حالت تعليق درآورد و در نهايت در ماه آوريل همان سال رئيس جمهور، كارلوس منم تصميم گرفت پروژه را لغو كند. آمريكا همواره اصرار داشته است كه براي پيوستن به MTCR بايد شرط نداشتن موشك‌هاي تهاجمي كه داراي قدرت حمل 500 كيلوگرم و حداقل برد 300 كيلومتر هستند، براي همه كشورها رعايت شود؛ شرطي كه پروژه كندورII ناقض آن بود. اما پس از توقف ساخت كندورII، راه عضويت آرژانتين در MTCR هموار شد و بالاخره در تاريخ 29 نوامبر سال 1994 وزارت خارجه اين كشور اعلام كرد كه آرژانتين به اين رژيم موشكي پيوسته است.
تسليحات شيميايي و بيولوژيكي
آرژانتين هيچ گونه برنامه تسليحاتي شيميايي و بيولوژيكي فاش شده يا شناخته شده‌اي ندارد و عضو كنوانسيون تسليحات بيولوژيكي و كنوانسيون تسليحات شيميايي نيز است. علاوه بر اين آرژانتين در سال 1991 يك پيمان منطقه‌اي منع كامل سلاح‌هاي شيميايي و بيولوژيك با نام " پيمان مندوزا" را نيز امضا كرده است.
دستاوردها
تسليحات هسته اي
كارشناسان بر اين باورند كه در نيروگاه منطقه پيلكانيو، آرژانتين توانسته است غني سازي در سطح بسيار پايين را روي مقدار كمي‌اورانيوم عملي كند. به نظر نمي‌آيد هيچ حجمي‌از اورانيوم قابل استفاده در ساخت تسليحات (يعني اورانيوم بالاي 90 درصد غني شده) در تاسيسات پيلكانيو توليد شده باشد و آرژانتين متعهد شده كه در آينده نيز آن را توليد نكند. از آن جا كه آرژانتين هيچ گونه نيروگاه عملياتي جداسازي پلوتونيوم ( بازيافت شيميايي) در اختيار ندارد، مي‌توان گفت كه مواد اوليه ساخت تسليحات هسته‌اي را نيز ندارد. تبديل تاسيسات هسته‌اي آرژانتين به تاسيسات قابل استفاده در مصارف صلح آميز نيز با نظارت IAEA و ABACC در جريان است. در سال 1995 تحقيقات IAEA درباره اطلاعات مربوط به مواد و تاسيسات هسته‌اي آرژانتين بنا بر گزارش آژانس "تا حد زيادي تكميل شده" بود. ABACC نيز برنامه‌هاي بازرسي سرزده خود را از تاسيسات اتمي‌آرژانتين با 79 بار بازرسي در سال 1996 و 11 بار از ژانويه تا آوريل 1997 با موفقيت دنبال كرد. نگراني اصلي از تاسيسات غني سازي اورانيوم در پيلكانيو است كه از سال 1992 تحت بازرسي‌هاي سر زده ABACC قرار گرفته است و مذاكرات براي پيشرفت تحقيقات از طريق اندازه گيري دقيق مواد مورد استفاده در جريان است.
همكاري آرژانتين و آمريكا
گام مهم ديگري در مسير مشاركت آرژانتين در رژيم منع گسترش تسليحات هسته‌اي در 29 فوريه سال 1996 بود. در اين تاريخ وزراي خارجه وقت آمريكا و آرژانتين وارن كريستوفر و گوييدو دي تلا قرارداد جديدي در جهت همكاري‌هاي صلح آميز هسته‌اي امضا كردند. در 18 مارس سال 1996 بيل كلينتون " رئيس جمهور وقت آمريكا" اين قرارداد را براي تصويب قانوني به كنگره ارائه داد و در 16 اكتبر سال 1997 قرارداد به اجرا درآمد. يك توافقنامه فني ديگر نيز طي سفر كلينتون به آرژانتين در اواسط اكتبر سال 1997 به امضا رسيد. اين قرارداد كه CNEA (كميسيون ملي انرژي اتمي‌آرژانتين) يك طرف آن است، ضامن مبادلات اطلاعاتي و تحقيقات و توسعه متقابل بين آزمايشگاه‌هاي هسته‌اي دو كشور آمريكا و آرژانتين است. علاوه بر اينها كلينتون با پذيرش شركت آرژانتين در ماموريت‌هاي حفظ صلح سازمان ملل، بر هدف آمريكا در جهت شاختن آرژانتين به عنوان يك "متحد بزرگ خارج از ناتو" تاكيد كرد. اسرائيل، كره جنوبي و ژاپن از ديگر كشورهايي هستند كه چنين موقعيتي دارند. البته اين مسئله كه همكاري‌هاي آمريكا و آرژانتين ممكن است بر معادلات نظامي‌منطقه تاثير منفي بگذارد، باعث بروز نگراني‌هايي شده است؛ به خصوص با در نظر گرفتن اين كه آمريكا اخيرا ممنوعيت 20 ساله فروش سلاح‌هاي پيشرفته در منطقه را لغو كرده است.
برنامه موشكي
پس از تعطيلي پروژه موشكي كندورII آرژانتين هيچ گونه پروژه تحقيقاتي در جهت دستيابي به موشك‌هاي بالستيك برد متوسط را آغاز نكرده است. اوايل سال 1997، برزيل و آرژانتين گفت و گو درباره يك پروژه طراحي و ساخت نوعي راكت تجاري براي پرتاب ماهواره را آغاز كردند. هر چند كه برزيل با عضويت در "رژيم كنترل فناوري موشكي" ( MTCR ) مجبور به توقف برنامه‌هاي دستيابي به موشك برد متوسط خود شد، اما اجازه يافت برنامه‌هاي تجاري- قضايي ماهواره‌اي خود را دنبال كند.
چشم اندازها
آرژانتين از سال 1983 و پس از پايان دادن به برنامه توسعه تسليحات هسته‌اي خود پيشرفت قابل ملاحظه‌اي در زمينه همكاري‌هاي بين المللي داشته است. با اين كه اين كشور تا مرز دستيابي به ابزار لازم براي ساخت مواد قابل استفاده در تسليحات هسته‌اي پيش رفته بود، اما هيچ گاه اين پروژه را تكميل نكرد و روند تبديل تاسيسات هسته‌اي نظامي‌خود به تاسيسات صلح آميز را مدت‌هاست كه آغاز كرده است. اكنون، آرژانتين يكي از اعضاي فعال و همكار در تمام زمينه‌هاي رژيم منع گسترش تسليحات اتمي‌است. عضويت در NSG (گروه تامين كنندگان انرژي هسته اي) نيز – كه با در نظر گرفتن سابقه صادرات هسته‌اي آرژانتين به برخي كشورها بسيار حياتي و ضروري به نظر مي‌رسيد – از جمله اين همكاري‌هاي بين المللي است.
فضاي سياسي آرژانتين هم اكنون تا حد زيادي با ثبات به نظر مي‌آيد. از سال 1983، انتخابات دموكراتيك به صورت مرتب برگزار مي‌شود و با وجود ركود اقتصادي، انتظار مي‌رود دولت جديد نيز به صورت كامل به رژيم منع گسترش تسليحات هسته‌اي وفادار باشد. همچنين انتظار مي‌رود نقش نظاميان در سياست و برنامه‌هاي هسته‌اي آرژانتين بسيار اندك باشد، به خصوص از زماني كه CNEA از كنترل آنها خارج شده است. با اين همه با افزايش مشكلات اقتصادي يا تشديد رقابت‌هاي منطقه اي، نظاميان مي‌توانند به عنوان يك نيروي مطرح سياسي، باز هم به صحنه قدرت آرژانتين بازگردند.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید