آیت‌الله موسوی‌تبریزی: تجویز اتانول برای بیماران الکلی در کلینیک ترک اعتیاد اشکال شرعی ندارد
افزایش آمار کشفیات الکل، موج مسمومیت ناشی از الکل و تدوین سند ملی «پیشگیری، مقابله، درمان، کاهش آسیب و بازتوانی مصرف الکل»، اینها تنها بخشی از دلایلی است که نشان می‌دهد باید مصرف الکل را به‌عنوان یک آسیب اجتماعی پذیرفت و برای کاهش آن برنامه‌ریزی کرد.
آفتاب‌‌نیوز :
آیت‌الله سیدحسین موسوی تبریزی، استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم و دبیر مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم در پاسخ به این سؤال که آیا می‌توان بر اساس آموزه‌های شرع مقدس اسلام، به بیماران الکلی در کلینیک‌های ترک اعتیادی که مجوز وزارت بهداشت دارند، تحت نظر پزشک متخصص، اتانول یا همان الکل قابل شرب داد، می‌گوید: گاه برای انسان در مقام انجام دو تکلیف شرعی تزاحم رخ می‌دهد، یعنی مکلف از به‌جای آوردن دو تکلیف عاجز می‌شود، در این صورت باید تکلیفی را که اهمیت بیشتری دارد انجام، و اهم را بر مهم ترجیح دهد. از این به قاعده «اهم و مهم» تعبیر می‌شود. گاهی نیز بر سر یک دو راهی قرار می‌گیرد که هر دو ناخوشایند است، ولی یکی از دیگری ناخوشایندتر است. در چنین مواردی، عقل حکم می‌کند برای پرهیز از امر ناخوشایندتر، انسان به استقبال امری که ناخوشایند است برود و این همان چیزی است که به‌عنوان «دفع افسد به فاسد» معروف است. بر این اساس اگر کسی بیمار باشد و نیاز به داروی خاصی داشته باشد که در حالت عادی حرام است ولی برای مداوای بیماری لازم و نجات‌بخش باشد و برای آن جایگزینی هم وجود نداشته باشد، در صورتی که با نظارت پزشک متخصص به بیمار داده شود، مباح است و اشکال شرعی ندارد.
او می‌گوید: قاعده «دفع افسد به فاسد»، یعنی دفع یک ضرر بزرگ‌تر با ضرر کوچک‌تر، در تمام احکام اسلام دیده می‌شود. مثلاً اگر فرض کنید زنی در دریا در حال غرق شدن باشد و مردی در آنجا حضور داشته باشد که شنا بلد باشد و بتواند این زن را نجات دهد، حتی اگر در حال نماز باشد شرعاً موظف است که نماز را بشکند و این زن را نجات دهد. هرچند که بر اساس احکام شرعی هم شکستن نماز جایز نیست و هم دست زدن به نامحرم معصیت است، اما در شرایط خاص نه‌تنها دیگر معصیت نیست بلکه واجب می‌شود چون جان کسی در خطر است.
او برای توضیح بیشتر موضوع، مثال‌های دیگری هم مطرح می‌کند: فرض کنید جنگی بین مسلمانان و غیرمسلمان‌ها رخ داده است. دشمنان می‌خواهند وارد کشور اسلامی شوند و چند نفر از مسلمان‌ها را هم گروگان گرفته و سپر کرده‌اند و می‌خواهند کشور اسلامی را تصرف کنند. در چنین حالتی اگر مسلمانان هیچ راهی برای جلوگیری از پیشروی دشمن نداشته باشند، می‌توانند آن مسلمان‌هایی که گروگان گرفته شده و سپر قرار داده شده‌اند را بکشند و کشور را نجات دهند. کشتن چند مسلمان به خاطر نجات هزاران مسلمان هیچ اشکالی ندارد و جایز است و در فقه و اصول اجازه چنین کاری داده شده است.
به گفته او حضرت امام خمینی (ره) هم از این قاعده استفاده کرده‌اند. مثلاً در زمانی که آل سعود مسلمانان را به خاک و خون کشیدند، حضرت امام به خاطر یک مسأله مهم سیاسی، حج رفتن را با آن عظمت، تحریم کردند و فرمودند که در چنین شرایطی دیگر حج واجب نیست زمانی هم که مشکلات حل شد، تحریم برداشته شد.
موسوی تبریزی با بیان اینکه «در مورد الکل هم ماجرا به همین صورت است»، می‌گوید: در صورتی که فردی که الکلی است یا حتی الکلی هم نیست، اما داروی درمان دردش الکل است در کلینیک‌های ترک اعتیادی که زیر نظر وزارت بهداشت فعالیت می‌کنند و مجوز دارند، تحت درمان قرار گیرد و پزشک متخصص تشخیص دهد که این فرد برای ادامه درمان به اتانول نیاز دارد، می‌تواند به او اتانول بدهد. به شرطی که کاملاً تحت نظارت پزشک باشد. زیرا دفع افسد به فاسد اشکالی ندارد. البته این اقدام باید در شرایط خاص انجام شود. مسلماً فروش مشروبات الکلی در مغازه‌ها و سوپرمارکت‌ها در کشور حرام است و نمی‌توان مصرف آن را آزاد کرد که هر کسی به آن دسترسی داشته باشد.
محمدتقی فاضل میبدی، عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم هم در این باره با استناد به قاعده «دفع افسد به فاسد»می‌گوید: با توجه به مرگ و میرهایی که در ماه اخیر به خاطر مصرف مشروبات الکلی مسموم در کشور اتفاق افتاد، می‌توان گفت در صورتی که اتانول به‌عنوان دارو در کلینیک‌های ترک اعتیاد با نظارت پزشک متخصص به بیمارانی داده شود که توانایی ترک کامل الکل را ندارند، قابل‌قبول است.
او ادامه می‌دهد: ما یک قاعده کلی داریم که عقلانی هم هست آن هم «دفع افسد به فاسد» است. بنابراین اگر دو مایع داشته باشیم که یکی افسد و دیگری فاسد باشد، یعنی یکی خطرناک‌تر از دیگری باشد، می‌توان به‌جای مایع خطرناک‌تر از مایع خطرناک استفاده کرد.
عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم بر این نکته تأکید می‌کند که مصرف الکل در اسلام حرام است و هیچ بحثی هم در این زمینه وجود ندارد، اما در شرایط خاص و برای افرادی که بیمار هستند و پزشک متخصص تشخیص می‌دهد که قادر به ترک الکل نیستند، می‌توان با استناد به قاعده «دفع افسد به فاسد» از اتانول به‌عنوان دارو استفاده کرد.
او توضیح می‌دهد که البته این مسأله مربوط به شرایطی است که هیچ داروی جایگزینی در این زمینه وجود نداشته باشد و اتانول را هم فقط به‌عنوان دارو می‌توان برای بیمار تجویز کرد و برای کسانی که پزشک متخصص تشخیص می‌دهد توانایی ترک مصرف الکل را ندارند.
فاضل میبدی بر این نکته تأکید می‌کند که اگر قرار باشد که اتانول در مراکز ترک اعتیاد برای بیماران تجویز شود باید برنامه‌ریزی‌ها به صورتی باشد که باعث افزایش مصرف الکل در جامعه نشود که در این صورت نقض غرض می‌شود. بنابراین در این زمینه باید احتیاط‌های لازم در نظر گرفته شود.
منبع: ایرنا پلاس
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید