ثبات یا دموكراسی؟1
آفتاب-سارا معصومي: چند روز پیش از سفر وزیر امور خارجه ایالات متحده به مصر بود که رسانه‌های بین‌المللی سخن از فساد اقتصادی در دستگاه حکومتی، شکنجه ناراضیان سیاسی و سرکوب فعالان مصری توسط حکومت حسنی مبارک دادند. تصاویر فیلمبرداری شده توسط تلفن‌های همراه که این روزها بر روی بسیاری از سایت‌های اینترنتی قابل مشاهده است، افسر پلیس مصری را نشان می‌دهد که راننده یک اتوبوس را مورد ضرب و شتم شدید قرار می‌دهد. تصویر دیگر به شکنجه زنی اختصاص دارد که نیروهای امنیتی برای بازجویی وی را از پا آویزان کرده‌اند.
درست بیست و چهار ساعت پیش از ورود رایس به مصر، گزارشگر یکی از شبکه‌های تلویزیونی مصر به اتهام تصویربرداری از شکنجه‌ها و به خطر انداختن منافع ملی بازداشت می‌شود. گزارشگر نامبرده پس از یک روز آزاد می‌شود اما فیلم‌ها در گرو پلیس باقی می‌ماند.
خانم رایس که پیش از این بارها حکومت مصر را به رعایت قوانین بین‌المللی فراخوانده بود، این بار و در این دیدار اخیر سخنی از دغدغه‌های داخلی مصر به میان نمی‌اورد. وی در دیدار با همتای مصری خود از حمایت مصر از منافع ایالات متحده در منطقه قدردانی هم می‌کند.
ایالات متحده که این روزها با بحران آشوب گسترده در عراق روبه‌رو بوده و از طرف دیگر نگران افزایش نفوذ ایران در منطقه نیز هست، پایداری و ثبات در منطقه را به برقراری دموکراسی ترجیح می‌دهد. اما حقیقت این است که برقراری ثبات و امنیت در منطقه بحران‌زده‌ای مانند خاورمیانه بسیار مشکل است. در این منطقه منافع با مذهب، جغرافیا، جغرافیای سیاسی و فرصت‌یابی‌های سیاسی عجین شده است. بدین ترتیب هیچ ضمانتی وجود ندارد که طرح جدید برای خاورمیانه کارساز باشد. ایالات متحده این روزها از محبوبیت چندانی در منطقه برخوردار نیست.
سردبیر یک هفته‌نامه سیاسی منتقد دولت در مصر در این باره می‌گوید: فشارهای پیشین بر دولت مصر برای در نظر گرفتن قوانین بین‌المللی بسیار مبهم بود و این در حالی است که حذف ناگهانی مقامی این فشارها در این برهه زمانی، میزان مخالفت مردم با دولت را به حد نهایی خود می‌رساند.
پیش از این دولت‌های عرب ترجیح می‌دادند در حوزه دفاع از استقلال ملی خود را مخالف با آمریکا نشان دهند و ایالات متحده نیز در شرایطی از رابطه حسنه با رژیم‌های سرکوبگر عرب سخن می‌گفت که هم راستا با آن از دموکراسی نیز حمایت می‌کرد.
پویایی منطقه خاورمیانه نیز ظرف چند سال اخیر دستخوش تحولات فراوانی شده است. این روزها پیش‌بینی تبعات چشم‌پوشی آمریکا از نقض حقوق بشر در کشورهای حامی وی غیرممکن است به عنوان مثال، مشخص نیست که مصر در سال 2007 نیز از همان از نفوذي در منطقه برخوردار باشد که روزی به عنوان پایتخت جهان عرب برخوردار بود. مصر موفق به خاموش کردن شعله‌های درگیری میان فلسطین و اسرائیل نشد. تلاش های میانجیگران مصری برای آزادی اسرای فلسطینی در ازای اسیر اسرائیلی نیز راه به جایی نبرده است.
اكنون واشنگتن که پیش از این به دلیل حمایت از رژیم‌های سرکوبگر مورد انتقاد قرار می‌گرفت، پا را از حد نیز فراتر گذاشته و از این پس باید به دلیل سکوت در برابر عدم تحقق دموکراسی نیز پاسخگو باشد.
این خود رایس بود که برای نخستین بار در سال 2005 در دانشگاه آرمیکایی در مصر حاضر شده و با سخنانش اولین موانع را برای رابطه میان دو کشور شکل داد. رایس در جمع صدها دانشجو این دانشگاه گفت: آینده اصلاحات در مصر با توجه به سرکوب طرفداران دموکراسی بسیار نگران کننده است. باید منتظر روزی باشیم که قوانین جایگزین قوانین عجولانه و تعصبی شوند؛ زمانی که عدالت مستقل جایگزین عدالت سلطنتی شود.
از آن زمان تا کنون، دولت مصر لیست شکنجه‌های بسیاری را در پرونده خود ثبت کرده است. اقداماتی نظیر دستور دادن به پلیس برای ممانعت از حضور مردم در انتخابات کنگره، به تعویق انداختن دو ساله زمان انتخابات، به زندان انداختن رهبران احزاب مخالف، مخالفت با قضاتی که خواهان بازشماری آرا می‌شوند، همه و همه فعالیت‌های سرکوبگرانه‌ای بودند که توسط دولت حسنی مبارک انجام شد.
اخیرا رئیس جمهور حسنی مبارک خواهان اعمال تغییرات در قانون اساسی این کشور شد. اصلاحاتی که به واسطه آن راه برای راهیابی احزاب مخالف به پارلمان باز شود. البته اصل این طرح در حقیقت مانع از حضور واقعی کاندیداهای مستقل در جریان انتخابات می‌شود. در حقیقت دولت برای از میان برداشتن رعب و وحشت حاکم بر مردم برای حضور در انتخابات به عنوان کاندیدا، اقدامات چندانی انجام نداده است.
رایس اما پس از دیدار با همتای مصری خود در مقابل دوربین خبرنگاران حاضر شده و گفت: باید از حسنی مبارک برای اختصاص زمان به من برای بحث در خصوص منافع مشترک در منطقه تشکر کنم. قطعا رابطه با مصر در زمره روابط استراتژیک مهم برای ایالات متحده است!
