حامیان‌ومخالفان روایت‌آمریکا از حادثه‌نفتکشها
برنی سندرز، نزدیک به دموکرات‌ها در آمریکا و جرمی کوربین، رهبر حزب کارگر در انگلیس، در مقابل این اتهام زنی به ایران موضع گرفته‌اند. شرکت‌های مالک دو کشتی روایت‌های آمریکا از ماجرا را رد می‌کنند و برخی مقامات کشورهای منطقه نیز با دیده تردید به اوضاع می‌نگرند. آنچه مشخص است، اینکه تلاش‌های دولت جمهوری خواه آمریکا برای اقناع افکار عمومی برای مقصر دانستن ایران، در فضای رسانه‌ای آمریکا هم با چالش‌هایی رو به روست. بسیاری از رسانه‌های آمریکایی در گزارش آنچه مقامات سیاسی و نظامی آمریکا به عنوان شواهد دست داشتن ایران در این حوادث مطرح می‌کنند، همچنان موضوع را به عنوان «ادعای» دولت پوشش می‌دهند و برخلاف تأکیدهای مقامات که تا شخص رئیس جمهور هم پیش رفته است، موضوع را به عنوان حقیقتی اثبات شده نپذیرفته‌اند.
آمریکا و ادامه تلاش برای اتهام‌زنی به ایران
دولت آمریکا بعد از انتشار ویدئویی که مدعی شده صحنه برداشتن مین عمل نکرده توسط سپاه است، ماجرا را تمام‌شده می‌داند و مدعی است دخالت ایران قطعی است. شخص رئیس‌جمهور هم در مصاحبه دیگری تأکید کرد: «کار ایران بود.» او در گفت‌وگو با شبکه فاکس نیوز، ضمن اشاره به همان ویدئو به عنوان سند انکارناپذیر مسئولیت ایران در حمله، بار دیگر ایران را «ملت ترور» خواند. مانند مواضع پیشین آمریکا علیه ایران، تقابل تازه نیز با واکنش‌هایی از سوی منتقدان ترامپ در آمریکا همراه شده است که دولت را به دنبال بهانه برای افزایش تنش با ایران می‌دانند. پیش قراول این واکنش‌ها، برنی سندرزی بود که پیش‌تر گفته بود هر کاری می‌کند تا جلوی جنگ با ایران را بگیرد. او گفت: «این حادثه نباید بهانه‌ای برای جنگ با ایران شود؛ جنگی که فاجعه‌ای تمام و کمال برای آمریکا، ایران، منطقه و جهان خواهد بود… می‌خواهم به رئیس جمهور ترامپ یادآوری کنم کنگره اجازه چنین جنگی را نمی‌دهد. حمله یک‌جانبه به ایران غیرقانونی و مغایر با قانون اساسی است». «مایا کوسیانچیچ» نیز با اعلام خبر تشکیل جلسه اتحادیه اروپا درباره افزایش تنش در خلیج فارس و تلاش دولت انگلستان برای متهم کردن ایران در این وقایع، گفت: «لازم است جلسه‌ای در این ماه در این‌باره برگزار شود.» وی افزود: «ما درباره موضع انگلستان در مورد متهم کردن ایران هم در حال جمع آوری اطلاعات هستیم. از همه می‌خواهیم برای حفظ ثبات در منطقه خویشتن داری کنند».
صاحبان کشتی‌ها و تشکیک در روایت آمریکا
اما خسارت دیدگان اصلی اتهام آمریکا علیه ایران را نپذیرفته‌اند و صحبت‌هایی در تناقض با ادعای ایالات متحده داشته‌اند. سی بی اس نیوز نوشت مالک ژاپنی نفتکش «کوکوکا کوریجس» گزارش داده است خدمه کشتی، «اشیایی پرنده» را اطراف کشتی دیدند؛ درست پیش از آنکه کشتی دچار حادثه شود. معنای این ادعا این خواهد بود که کشتی‌ها با مین برخورد نکرده‌اند که این برخلاف ادعای آمریکاست. یوتاکا کاتادا، رئیس این شرکت، گفت بر این باور است آنچه خدمه دیده‌اند، ممکن است گلوله‌های شلیک‌شده باشند و احتمال برخورد با مین یا اژدر را رد کرد، چون صدمه به بالاتر از خط آبی کشتی خورده است. او گزارشات از حمله با مین را «نادرست» خواند. او همچنین گفت بعید می‌داند کشتی به دلیل اینکه ژاپنی بوده است، هدف قرار گرفته چون برای مهاجمان شناسایی این موضوع کار ساده‌ای نبوده است. مالکان کشتی نروژی «فرانت آلتر» هنوز در این باره موضعی نگرفته‌اند. مواضع مالکان نفتکش ژاپنی همچنین در تقابل با ادعاهای سفرای امارات متحده عربی، عربستان سعودی و نروژ هم قرار می‌گیرد. آنها گفته بودند خسارت‌های وارده به کشتی‌ها حاصل مین‌هایی است که به وسیله غواصانی به کشتی‌ها رسیده‌اند. البته این سفرا نامی از ایران به عنوان متهم نیاورده‌اند. وزیر خارجه نروژ در این باره گفت: «هنوز خیلی زود است که با قطعیت درباره عامل این حادثه نتیجه‌گیری کرد و بگوییم چه کسی در آن دست دارد». اینه اریکسن سرید افزود: «اداره دریایی نروژ هشدارهای روشنی صادر کرده است که کشتی‌های نروژی باید از آب‌های سرزمینی ایران دور بماند. این نتیجه افزایش تنش‌ها در منطقه است».
هانت باز هم کنار پمپئو، کوربین در مقابل
موضع گیری های خلاف قاعده و چارچوب ترامپ شاید در مسائلی مانند برگزیت و تقویت راست افراطی برای بریتانیایی‌ها آزاردهنده باشد، اما وقتی پای ایران در میان بوده، دولت محافظه کار در همراهی با دولت جمهوری خواه تعللی نشان نداده است. این بار نیز جرمی هانت، وزیر خارجه بریتانیا و از گزینه‌های مدعی نخست‌وزیری، با موضع پمپئو همراه شد و ایران را مقصر حادثه دریای عمان خواند. وزارت خارجه این کشور اعلام کرد پس از انجام بررسی‌های اطلاعاتی، «تقریبا قطعی است که شاخه‌ای از نیروهای نظامی ایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، روز ۱۳ ژوئن به دو نفتکش حمله کرد. محتمل نیست که هیچ بازیگر دولتی یا غیردولتی دیگر توانسته باشد مسئول [حملات] باشد». در این بیانیه همچنین به حوادث ماه گذشته در فجیره نیز ارجاع داده شده و در آن حملات نیز ایران مقصر خوانده شده است. جرمی هانت، وزیر خارجه بریتانیا حملات را محکوم کرد اما خواستار راه‌حلی دیپلماتیک شد. ارجاع هانت به حادثه فجیره در حالی است که عبدالله بن‌زاید آل نهیان، وزیر خارجه امارات روز شنبه با اشاره به حادثه انفجار چهار نفت کش در بندر الفجیره تأکید کرد: «هنوز ادله کافی برای متهم‌کردن کشور خاصی در این باره در دست نداریم».
آل نهیان در کنفرانسی مطبوعاتی با همتای بلغاری خود اکاترینا زاخاریوا در بلغارستان با اشاره به حادثه انفجار چهار نفت کش در نزدیکی بندر الفجیره، افزود: «شواهد به دست آمده از تحقیقات ما و دیگر کشورها، به روشنی نشان می‌دهد که انفجار خارج کشتی و در زیر آب رخ داده و تکنولوژی به کاررفته در این عملیات، زمان بندی، اطلاعات جمع آوری شده و هدف گذاری دقیق به شکلی که انفجار منجر به غرق شدن یا نشت نفت نشود، از دست گروه‌های غیرقانونی بر نمی‌آید و این یک علمیات برنامه ریزی شده توسط یک کشور بوده، اما هنوز ادله کافی علیه کشور مشخصی در دست نداریم». جرمی کوربین، رهبر حزب کارگر اما در مقابل موضع دولت قرار گرفت. او از دولت خواست تا در حالی که «شواهد معتبر» برای مسئولیت ایران در دست نیست، از درگیرشدن در تشدید تنش‌ها با تهران خودداری کند. او همچنین اشاره کرد که این تنش‌ها «با خارج‌شدن ایالات متحده از توافق هسته‌ای ایران شروع شدند». مواضع کوربین با واکنش تند دولت مواجه شد که آنها را «رقت‌بار و پیش‌بینی‌پذیر» خواند.
احتیاط رهبران عرب
رئیس اتحادیه عربی در موضع گیری‌اش در عین خودداری از رد یا تأیید دست‌داشتن ایران در ماجرا از ایران خواست مسیر خود را عوض کند. احمد ابوالغیط، پس از دیدارش با آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد گفت: «درخواست من از برادران ایرانی ام و من آنان را برادران ایرانی خطاب می‌کنم، این است: مواظب باشید و راهتان را عوض کنید، چون دارید همه را به سمت تقابلی هل می‌دهید که اگر رخ دهد، هیچکس امنیت نخواهد داشت». او درباره ادعاهای متضاد آمریکا و ایران نیز گفت: «ما بر این باوریم که لازم است مسئولیت ماجرا به شکل شفاف مشخص شود. حقایق آشکار خواهند شد. مطمئنم. فقط زمان لازم است». ابوالغیط تنها رهبر عربی نیست که چنین موضعی گرفته است. نماینده دائم کویت در سازمان ملل نیز موضع آمریکا را قانع‌کننده نمی‌بیند. به گزارش ایسنا به نقل از روزنامه القبس، منصور العتیبی، نماینده دائم کویت در سازمان ملل گفت: «ثابت‌کردن این مسئله که قایق موجود در ویدئویی که آمریکایی‌ها منتشر کردند، متعلق به سپاه پاسداران ایران است، امری دشوار است».
تردید رسانه‌های آمریکا در پذیرش روایت دولت
در این میان اما ظاهراً رسانه‌های آمریکایی هنوز قانع نشده‌اند که روایت دولت را بپذیرند و البته در این زمینه هم تنها نیستند. آمریکا در قطعیت دست‌داشتن ایران در حمله، اجماع جهانی و همراهی افکار عمومی داخلی و خارجی را با خود ندارد. نیویورک‌تایمز ترامپ را مقصر باورپذیرنبودن این موضع آمریکا می‌داند: «دوسال‌ونیم در ریاست‌جمهوری، ترامپ آن‌قدر درباره خودش، دشمنانش، سیاست‌هایش، خانواده‌اش، روایت شخصی‌اش، اموالش و تعاملاتش با کارکنانش صحبت‌های گمراه‌کننده یا نادرست پراکنده کرده است که حتی مدیر ارتباطات سابق خودش هم یک بار درباره‌اش گفته «او یک دروغ‌گوست» و بسیاری از مردم آمریکا هم مدت‌ها پیش به این نتیجه رسیدند که به او نمی‌شود اعتماد کرد».
جان مک‌لافلین، از مدیران سابق سیا می‌گوید مردم به طور کلی و به درستی با تردید به مواضع اطلاعاتی نگاه می‌کنند اما به تحلیل پیتر بی کر، ترامپ به اعتبار نهادهای امنیتی هم ضربه مضاعفی زده است: «ترامپ… خودش هم به اتکاپذیری نهادهای اطلاعاتی آمریکا حمله کرده است، حتی به رئیس اطلاعاتی که خودش منصوب کرده هم حمله کرده است».
یک مثال آنچه بی کر از آن صحبت می‌کند در ماجرای دخالت روسیه در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ آمریکاست که ترامپ درباره آن، موضع ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه را در مقابل موضع نهادهای امنیتی زیردست خودش تأیید کرد.
اما شاید فراتر از سابقه دولت و شخص ترامپ و مواضع ایران، روند ارائه اطلاعات و عدم همخوانی آن با میزان اطمینان در مواضع مقامات آمریکاست که مخاطبان را به تردید انداخته است. به تعبیر رضا نصری، تحلیلگر سیاست خارجی: «یک فیلم غیرواضح از یک قایق بی نشان با افرادی نامشخص در حال انجام کاری نامعلوم در کنار یک کشتی ناشناس در منطقه‌ای مجهول منتشر کرده‌اند؛ آن‌وقت از آن چنان صحبت می‌کنند که انگار «شواهد غیرقابل انکار» علیه ایران رو کرده‌اند!».
