وقتی چادر، مخفیگاه زندانیان زن می‌شود

استفاده از چادر برای زنان متهم، موضوع امروز و دیروز نیست؛ همین دیشب در پوشش خبری رسانه ملی شاهد حضور زنان متهم مالی بودیم که خود را در پناه چادر مخفی کرده بودند. افرادی که زمان اختلاس مالی، اعتقادی به خدا و نظارت همیشگی او بر انسان‌ها نداشته اما به محض دستگیری و زندانی شدن، چادری در هم ریخته و رنگ و رو رفته بر سر می‌کنند و چهره خود را از انظار عمومی می‌پوشانند.

در ابتدا که چادر به عنوان پوشش متهمان طراحی و اجرا شد، گمان می‌رفت به دلیل اینکه دادگاه‌ها در یک فضای بسته و کم رسانه انجام می‌شد و برای افراد عادی جامعه غیر قابل رؤیت بود، شخص متهم و هرکسی که اتهامی به او وارد است فی نفسه تاثیرخاصی بر جامعه ندارد، پس نوع پوشش او هم موجب جریحه دار شدن احساسات جامعه نمی‌شود و تأثیری بر گرایش به حجاب در جامعه ندارد.

اما با پیشرفت فضای مجازی و رسانه‌های اجتماعی، کم کم زنگ اعتراض‌ها به صدا درآمد و تبعات این مساله بیشتر مشهود شد. عمق مساله آنجا بیشتر شد که در کنار گسترده شدن پوشش رسانه‌ها، هجمه‌های زیادی که توسط رسانه‌های بیگانه علیه این پوشش برتر و حجاب صورت می‌گرفت هم علت دیگری بود که احساسات جامعه را جریحه دارتر کند.

مسأله‌ای که روز گذشته در نشست هم اندیشی فعالان و نخبگان حوزه حقوق زنان با حجت الاسلام و المسلمین «سیدابراهیم رئیسی» رئیس قوه قضائیه هم به آن اشاره شد و رئیس قوه قضائیه در پاسخ به انتقادی در مورد پوشاندن چادر به متهمان زن که موجب زیر سوال رفتن حجاب برتر می‌شود گفت: بنده هم با شما هم‌نظر هستم و معتقدم متهمان زن لزوماً نباید چادر بپوشند بلکه می‌توان ترتیباتی اتخاذ کرد که هر متهم زن با همان پوششی که به صورت عادی دارد منتها با رعایت شئونات، در دادگاه، دادسرا و زندان حضور یابد.

‌پوشش چادر زندانیان، نوعی قبح شکنی علیه حجاب است

برای متهمانی که از رسانه‌ای شدن چهره‌هایشان امتناع دارند شاید هیچ چیز به اندازه سر کردن چادر در جلسات محاکمه خوشایند نباشد اما تأثیرات منفی این قانون درون سازمانی در وجهه و اعتبار چادر را نباید از نظر دور داشت.

موضوعی که «لاله افتخاری» عضو هیئت رئیسه کمیسیون فرهنگی و کمیسیون آموزش و تحقیقات دور پیشین مجلس شورای اسلامی و مسئول امور بانوان دفتر نمایندگی آستان قدس رضوی در شهرستان شمیرانات در گفت و گو با خبرنگار حوزه زنان و خانواده ایرنا به آن اشاره کرد و گفت: بسیاری از زنان مجرم، افرادی هستند که آشنا و پایبند به حجاب نیستند و یک بار در عمر خود آن را به سر نکرده اند حال به اجبار با چادر در دادگاه‌ها حاضر می‌شوند.

افتخاری ادامه داد: در حالی که این اقدام می‌تواند به حرمت چادر خدشه وارد کرده و نتیجه منفی در جامعه داشته باشد. مردم وقتی می‌بینند کسی جرم انجام داده سوال برایشان پیش می‌آید چرا چادر به سر دارد؟

وی افزود: هیچ دلیلی ندارد که متهمانی که خدا را نمی‌شناسند و هزار بلا بر سر مردم می‌آورند با پوشش چادر در دادگاه حاضر شوند. این کار درستی نیست که کسی که قتل و جنایت و اختلاس انجام داده و چادر مشکی داشته باشد و روی صورت بیاندازد تا دیده نشود.

وی خاطرنشان کرد: باید هرکس با پوشش خود اما متناسب با شرعیات در محاکم حاضر شوند یا اگر سازمان زندان‌ها می‌خواهد متهمان زن در دادگاه‌ها با چادر حاضر شوند حداقل از ملحفه یا پارچه‌ای که نماد زندان دارد استفاده کند یا همانند مردان، برای زنان هم لباس متحدالشکلی طراحی کنند تا بار منفی استفاده از چادر در جامعه کاسته شود.

«زهرا شجاعی» دبیرکل مجمع زنان اصلاح‌طلب هم در این رابطه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا یادآور شد: در سال ۷۰-۷۱ زمانی که رییس شورای فرهنگی زنان بودم نامه ای خدمت جناب اقای یزدی رییس وقت قوه قضاییه ارسال کردیم مبنی بر اینکه چرا بر سر منافقانی که اقدام به کشتن یک کشیش در اصفهان کرده بودند، چادر مشکی گذاشتید و تقاضا کردیم به دلیل اینکه به حجاب لطمه می زند، لباس مشخصی برای زنان زندانی تعبیه کنند و لزوماً هم چادر نباشد.

وی افزود: متاسفانه بعد از گذشت بیست و اندی سال مجدداً این مساله تکرار می شود و نشان می دهد مسوولان نسبت به مواضع و خواسته های زنان کم توجهی می کنند. در حالی که توجه به امور زنان و پرداختن به مسایل قضایی زنان بازتاب گسترده ای در جامعه و موجب کاهش آسیب های اجتماعی می شود.

«شهربانو امانی» از اعضای شورای شهر تهران هم ضمن گلایه از اینکه در اخبار و رسانه ملی محکومان مالی را با چادر مشکی نشان می دهند در حالی که از چادر به عنوان استتار استفاده می کنند، خاطرنشان کرد: موافق این نیستم که چادر به صورت اجبار بر سر زندانیان زن گذاشته شود و این نوعی توهین به زنان محجبه ای است که چادر را به عنوان حجاب برتر انتخاب کرده اند.

وی افزود: این امر نه تنها اثر بازدارندگی ندارد بلکه به تحقیر حجاب برتر است. پس قوه قضاییه و سازمان زندان ها می بایست یک لباس مشخصی برای زندانیان طراحی کند تا موجبات قبح شکنی برای حجاب پیش نیاید.

ضرورت طراحی پوشش متحدالشکل برای زندانیان زن

مساله قبح شکنی حجاب برتر توسط پوشش زندانیان باعث شد درخواست‌ها مبنی بر برداشتن چادر از سر زندانیان زن و طراحی یک پوشش متحدالشکل همانند مردان افزایش یابد.

این مساله از زمانی قوت گرفت که دادگاه «شهلا جاهد» متهم به قتل همسر یکی از فوتبالیست‌های مشهور، منتشر می‌شد و پوشش وی با لباس رنگی و چادری مشکی به دور کمر دیده می‌شد. موضوعی که اعتراض‌ها به این قبح شکنی را تشدید کرد و «غلامحسین اسماعیلی» رئیس وقت سازمان زندان‌ها در سال ۹۱ در گفت و گو با رسانه‌ها، درباره اصلاح پوشش زندانیان زن، با بیان اینکه طراحی‌های جدیدی انجام شده که به زودی نمونه‌های آن به زودی به زندان‌ها ارسال می‌شود اظهار داشت: در این اقدام جدید هم برای آقایان و هم بانوان، پوشش‌های جدید و خاص در نظر گرفته شده است.

وی افزود: پوشش جدید بانوان زندانی، هم با فرم خاص چادر است و هم با فرم خاص مانتو، شلوار و مقنعه و بیانگر این خواهد بود که این فرد از زندان به مرجع قضائی اعزام شده است.

با گذشت چندسال از این موضوع، همچنان شاهد حضور زنان زندانی با پوشش چادر در دادگاه‌ها و مراجع قضائی هستیم. در حالی که قوه قضائیه و مسؤولان ذیربط با طراحی مدل‌های مناسب می‌توانند هم شأن متهم به عنوان یک زن که ممکن است بی‌گناه هم باشد حفظ کنند و هم اینکه در این میان موجب تحقیر چادر نشوند.