رد بی‌سروصدای طرح کودک همسری در مجلس
در چند وقت گذشته پای مجلس نیز به این موضوع باز شده و نمایندگان سعی دارند با قانون مانع از ازدواج کودکان شوند، اما ظاهراً عده‌ای نمی‌خواهند جلوی این سنت در کشور گرفته شود. طبق قانون سن ازدواج برای دختران ۱۳ سال و برای پسران ۱۷ سال است و هیچ‌دفترخانه‌ای اجازه ثبت ازدواج پایین‌تر از این سن را بدون حکم دادگاه ندارد، اما هنوز عده‌ای از خانواده‌ها برای ازدواج زودتر از موعد فرزندان‌شان پافشاری می‌کنند. به‌عنوان مثال چند روز پیش فرمانداری سیرجان از ازدواج یک کودک ۱۰ ساله با حکم دادستانی جلوگیری کرد. این دختر ۱۰ ساله به همراه مادرش قصد داشت به عقد پسر ۲۳ ساله‌ای دربیاید و آنها با داشتن برگه آزمایش به یکی از دفترخانه‌های ثبت ازدواج سیرجان مراجعه کرده بودند. اما از آنجا که شناسنامه این دختر عکسدار نبوده و از طرفی حکم دادستانی برای اجازه ازدواج را نداشت، دفترخانه از ثبت ازدواج آنها ممانعت می‌کند و از آنها می‌خواهد برای ثبت ازدواج، شناسنامه عکسدار و حکم دادستانی را با خود بیاورند.
پس از این اتفاق، دفترخانه موضوع را به فرمانداری اطلاع داده و فرمانداری سیرجان نیز بلافاصله با دادستانی صحبت کرده و او نیز دستور توقف این ازدواج را صادر می‌کند. البته اخباری درباره ازدواج این دختر در روز گذشته (۹ تیر) در فضای مجازی منتشر شد که مسئولان استان این امر را تکذیب کردند.
با این حال هنوز آمار رسمی درباره این اتفاق در استان‌های کشور وجود ندارد ولی همان‌طور که محمد فیضی زنگیر، عضو کمیسیون برنامه و بودجه می‌گوید: ۱۷ درصد ازدواج های کشور مربوطه به دختران زیر ۱۸ سال است، همچنین ازدواج ۴۳ هزار کودک در سنین ۱۰ الی ۱۵ ساله ثبت نشده است. قانون ممانعت از ازدواج دختران زیر ۱۳ سال چند سالی است که در مجلس بررسی می‌شود و ظاهراً عده‌ای از نمایندگان با اجرای این طرح مخالف هستند. بر اساس این طرح حداقل سن ازدواج برای دختران ۱۶ و برای پسران ۱۸ سال پیش بینی شده و ازدواج برای دختران زیر ۱۳ سال مطلقاً ممنوع خواهد شد. این در حالی است که در حال حاضر حداقل سن ازدواج برای دختران ۱۳ سال بوده و دختران زیر ۱۳ سال تنها با مجوز دادگاه امکان ازدواج دارند.
در این رابطه یک عضو فراکسیون زنان مجلس به «آرمان» می‌گوید: ما در سال اول ورودمان به مجلس به‌دنبال اصلاح ماده ۴۱-۱۰ بودیم که این ماده به سن ازدواج دختران اشاره می‌کند. سن ازدواج در این ماده قانونی برای دختران ۱۳ و برای پسران ۱۵ سال است، البته ازدواج زیر این سن نیازمند اجازه پدر یا مادر فرد و تشخیص دادگاه و اخذ گواهی رشد برای ازدواج است. در آن سال ما با مطالبه جامعه مدنی مانند رسانه‌ها، سمن‌ها و وکلای دادگستری به این نتیجه رسیدیم که با حضور کارشناسان سن ازدواج را افزایش بدهیم، اما موضوع گواهی رشد باعث می‌شد که بچه‌ها بتوانند زیر سن قانونی ازدواج کنند و همین امر باعث بروز طبعات سخت و مشکلات فراوانی برای آنها می‌شد.
مخالفت مجلس با طرح کودک همسری
طیبه سیاوشی در ادامه خاطر نشان کرد: متاسفانه طرح پیشنهادی فراکسیون زنان در آن کمیسیون این طرح در کمیسیون حقوق قضائی بررسی و رد شد. حالا ما منتظر هستیم که دلایل رد شدن این طرح طبق آیین نامه مجلس در صحن علنی مجلس بررسی شود. برای ما مهم است که دلایل رد این طرح توسط کمیسیون قضائی به اطلاع مردم برسد. البته تلاش می‌کنیم ازدواج دختران زیر ۱۳ سال ممنوع اعلام شود و یک توافق حداقلی در این رابطه میان نمایندگان صورت گرفته است.
وی با اشاره به مشکلاتی که ازدواج‌های زودهنگام به همراه دارد، افزود: طبق شواهدی که در دست داریم، به این نتیجه رسیده‌ایم که یک سوم دختران ۱۰ تا ۱۳ ساله‌ای که ازدواج کرده‌اند، در زندگی‌شان موفق بوده و حدود ۷۰ درصد آنها معمولاً به آن خانواده پایدار نرسیده‌اند. خیلی از آنها در مراحل اولیه زندگی طلاق گرفته‌اند. باز هم تاکید می‌کنم در بررسی‌های ما از هر سه نفر، یک نفر از این بچه‌ها توانسته‌اند زندگی تشکیل دهند. در حقیقت این بچه‌ها حق گرفتن وام ازدواج، حق گرفتن نفقه، حق گرفتن مهریه و مسائل مالی را ندارد و دائم باید خانواده‌شان در کنارش باشد و از حقوق آنها دفاع کند.
سیاوشی در پایان تصریح کرد: ما در چهار گوشه کشور فرهنگ‌های متفاوتی را داریم و در بسیاری از این مناطق خانواده‌ها به‌دنبال ازدواج دختران‌شان قبل از رسیدن به سن قانونی هستند. برخی به دلایل فرهنگی، برخی به‌دلیل فقر و در برخی دیگر بنا به رسم قومیت‌هایشان تن به این ازدواج می‌دهند. البته در چند روز گذشته شاهد این بودیم که با ورود دستگاه‌های دولتی جلوی این ازدواج در کرمان گرفته شد و گسترش این فرهنگ نیاز به زمان دارد.
وقت مجلس را با این طرح‌ها نگیرید
در حالی برخی نمایندگاه مجلس لزوم بررسی این طرح در مجلس را ضروری می‌دانند و امید به بازگشت آن به صحن علنی مجلس دارند که برخی از نمایندگان مجلس طرح مباحثی همچون کودک همسری در مجلس را وقت‌گیر می‌خوانند. یکی از آنها حسینعلی شهریاری نماینده مردم زاهدان و رئیس قبلی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس است.
به گفته شهریاری برای اینکه وقت مجلس گرفته شود، گاهی اوقات این مباحث از طرف برخی همکاران مطرح می‌شود، بسیاری از این قبیل طرح‌ها چون کارشناسی دقیقی نشده در رفت و آمد بین مجلس و شورای نگهبان قرار می‌گیرد و در نهایت هم به سرانجام نمی‌رسد. وقتی ما نمی‌توانیم در مجلس مشکلات اساسی مردم مثل معیشت یا اشتغال را حل کنیم، با این طرح‌ها وقت را می‌گذرانیم. با این حال حسن نوروزی سخنگوی این کمیسیون معتقد است که دخترانی که در سن پایین ازدواج می‌کنند، کمتر طلاق می‌گیرند و زایمان سالم‌تری دارند.
نگاه مردسالارانه، دلیل اصلی
در ادامه یک فعال حقوق کودک نیز درباره کودک همسری به «آرمان» می‌گوید: این موضوع در کشور ما دلایل مختلفی دارد و مهمترین آنها موضوع فرهنگی و فقر است. در بسیاری از مناطق نگاه مردسالارانه در جامعه وجود دارد و همین امر باعث می‌شود که آمار ازدواج‌های زیر سن قانونی در آن مناطق افزایش پیدا کند و گرنه هر منطقی می‌گوید یک کودک ۱۰ ساله نمی‌تواند سختی‌ها و مسئولیت خانواده یک زندگی را بردوش بکشد.
فرشید یزدانی مهمترین پیامد این موضوع را افزایش آسیب‌های مختلف اجتماعی در جامعه می‌داند و خاطرنشان می‌کند: کودکانی که در سن پایین ازدواج می‌کنند، در حقیقت دوران کودکی خود را از دست می دهند و احساس مسئولیت پذیری نسبت به اتفاقات پیرامون خود را ندارند. آنها تملک دارایی ندارند و تنها می‌توانند ازدواج کنند و این امر تمام زندگی یک فرد را تحت الشعاع قرار می‌دهد. در این رابطه یک تناقض بزرگ وجود دارد و تنها دولت می‌تواند جلوی این اقدام را بگیرد. یک بچه ۱۰ تا ۱۲ ساله نمی‌تواند یک مادر باشد و چون خودش نتوانسته دوران کودکی موفقی را پشت سر بگذارد بی‌شک فرزندان او نیز نمی‌توانند مسئولیت پذیری قابل قبولی برای جامعه داشته باشند و آسیب‌پذیری آنها نسبت به مشکلات جامعه بسیار زیاد می‌شود.
