درباره کاشف مرگ موش
عباس اخگری با اشاره به اینکه «ابوبکر محمّدبن زَکَریای رازی از مشهورترین شخصیت‌ها در عرصه پزشکی و داروسازی و از برجسته‌ترین فیلسوفان بود»، اظهار کرد: از کشفیات مشهور او الکل، جوهر گوگرد، اسید سولفوریک و نفت سفید است که هنوز هم با وجود گذشت چندین سال، کشفیات و اطلاعات درج شده در کتاب‌های او به عنوان منابعی پر اهمیت و ارزشمند استفاده می‌شود.
وی افزود: رازی در دنیا با کتاب «الجدری و الحصبه» که درباره آبله، سرخک و شرح تفاوت‌های میان آن دو است، شناخته شده است. در دوران رنسانس یکی از کتاب‌هایی که بیش از اندازه به زبان‌های مختلف تجدید چاپ شد، این کتاب بود.
وی ادامه داد: کتاب «طب المنصوری» در غرب بسیار مشهور است. فصل نهم این کتاب در 1519 میلادی، موضوع پایان‌نامه «آندریاس وسالیوس» پدر علم آناتومی غرب بوده است.
وی در پایان‌نامه خود به تشریح مفصل این فصل از کتاب می‌پردازد؛ بنابراین او از چنان مهارتی برخوردار بود که پدر علم آناتومی جهان یکی از فصل‌های کتاب وی را به عنوان موضوع پایان‌نامه خویش انتخاب کرد.
معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی مشهد عنوان کرد: زکریای رازی کتاب‌های زیادی در زمینه داروسازی نوشته است که یکی از آن‌ها «قرابادین رازی» نام دارد. این کتاب در مجموع درباره داروهای ترکیبی است که در خصوص بیماری‌های مختلف به کار می‌رود و وی این داروها را بر پایه نوع بیماری تنظیم کرده است.
وی ادامه داد: بیشتر قرابادین‌های ( داروسازی) دیگر بر پایه نوع گیاه به کار رفته، تنظیم شده‌اند. نوع تقسیم‌بندی رازی در قرابادین براساس نوع بیماری استوار است. او بیشتر توانست رضایت پزشکان را جلب کند زیرا وی در نگارش کتاب به این نکته توجه کرد که پزشکان می‌توانند بیش‌ترین بهره را از این کتاب ببرند.
استفاده از کتاب‌های رازی در دانشکده‌های طب سنتی ایران و جهان
وی بیان کرد: در شاخه‌ای از علم پزشکی که مفردات نام دارد، کتاب «الحاوی» از رازی به جای مانده است که دو جلد آخر آن در حدود 800 صفحه بود. او در این کتاب که در خصوص مفردات گیاهی، حیوانی و معدنی است، اطلاعات حائز اهمیتی ثبت کرده است. این کتاب‌های ارزشمند از جمله کتاب‌های پرکاربرد در تاریخ پزشکی ایران به‌شمار می‌روند که تا امروز نیز در دانشکده‌های طب سنتی ایران و جهان از این منابع استفاده می‌شود.
اخگری افزود: رازی از اولین افرادی است که بر نقش تغذیه در سلامتی و درمان تاکید بسیار دارد. وی کتابی درباره تغذیه به نام «منافع الاغذیه و مضارها» که شامل یک دوره کامل بهداشت غذایی است، نگاشته و در آن از خواص گندم و سایر حبوبات، خواص، ضررهای انواع آب‌ها، شراب‌ها، مشروبات غیرالکلی، گوشت‌های تازه و خشک، ماهی‌ها و… سخن گفته است.
وی ادامه داد: فصلی از این کتاب در باب علل و جهات اشتها، هضم غذا، ورزش، غذاهای گوارا، پرهیزهای غذایی و مسمومیت هاست که جامعه امروز بر عقیده او بسیار تأکید دارند.
علت موفقیت رازی در داروسازی چه بود؟
معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه «رازی در علم داروسازی کارهای شایان توجهی انجام داده است»، خاطرنشان کرد: دلیل موفقیت رازی در علم داروسازی تخصص او در علم شیمی و مطالعاتش در این زمینه بود.
وی ادامه داد: یافته‌ها حاکی از آن است که محمد زکریای رازی نخست در علم شیمی یا کیمیاگری به فعالیت مشغول شد اما بخارها و گازهایی که در محیط آزمایشگاه منتشر می‌شد، به چشم‌های او آسیب رساند. به این ترتیب وی با مراجعه به پزشکان، به رشته پزشکی علاقه‌مند و برخلاف بسیاری از پزشکان، با علم شیمی به کار پزشکی مشغول شد و با توجه به اینکه شیمی پایه و اساس علم داروسازی است، رازی در این زمینه پیشرفت شایانی داشت.
وی ادامه داد: زکریای رازی کتاب‌های زیادی در زمینه داروسازی نوشت اما یکی از آن‌ها به نام «قرابادین رازی» بسیار مورد توجه پزشکان قرار گرفت و به پاس زحمات فراوان رازی در داروسازی روز پنجم شهریورماه (۲۷ اوت)، روز بزرگداشت زکریای رازی شیمی‌دان بزرگ ایرانی و روز داروسازی نام‌گذاری شده‌است.
کشف مرگ موش توسط رازی
اخگری گفت: کشف‌های بسیاری به رازی نسبت داده شده که از مشهورترین آن‌ها کشف الکل است. رازی از تأثیر محیط قلیایی بر کانه پیلیت، اسید سولفوریک فراهم کرد و با داشتن اسید سولفوریک می‌توان دیگر اسیدها را به‌دست آورد.
وی ادامه داد: او توانست از تأثیر آب آهک بر نوشادور ،کلرید آمونیاک کلریدریک به دست آورد. رازی با اثر دادن سرکه با مس، استات مس یا زنگار تهیه کرد که با آن‌ها زخم را شستشو می‌دهند. وی از سوزاندن زرنیخ، اکسید آرسنیک یا مرگ موش فراهم کرد. او برای نخستین بار از نارنج، اسید سیتریک تهیه کرد. او نخستین پزشکی است که داروهای سمی آلکالوئیدی ساخت و از آن‌ها برای درمان بیمارانش بهره گرفت.
وی اظهارکرد: زکریای رازی بر اثر کیمیاگری و کار با مواد شیمیایی مانند بخار جیوه دچار ضعف بینایی شد و با هدف درمان چشم به پزشکی گرایش پیدا کرد. وی در سال‌های آخر عمرش نابینا شد، ولی این نابینایی باعث نشد که دست از خدمت به مردم بکشد و همچنان به معالجه بیماران پرداخت.
