طرح شفافیت عملکرد نمایندگان سوم شهریور سال جاری دومین بار طی یک سال گذشته در جلسه علنی مجلس مطرح شد. طرحی که قرار بود تا تمامی آرای نمایندگان در مجلس به علاوه آمار حضور و غیابشان در جلسات، مرخصیها، مأموریتها، سفرها و دیگر فعالیتهای آنان به صورت شفاف در اختیار عموم قرار بگیرد، دو فوریت آن با مخالفت نمایندگان رأی نیاورد اما بهارستانیها با اصل طرح شفافیت مخالفتی نداشتند.
در روزهای اخیر حجت الاسلام علیرضا پناهیان در سخنانی اظهار داشت: آی مجلس شورای اسلامی، چه کسی به شما حق داده که شفاف رأی ندهید و شفاف رأیدادن را تفتیش عقائد بدانید؟ بگویید چه چیزی را دارید از ملت پنهان میکنید؟. البته اعتراض پناهیان بیش از هر چیزی نشان میدهد که او اطلاعی از آیین نامه داخلی مجلس ندارد یا اینکه سخنان خود را با منطق حقوقی بیان نمی کند. مطابق ماده ۱۵۶ آییننامه داخلی مجلس شورای اسلامی، اصل بر عادی بودن رسیدگی طرحها و لوایح است و فوریت آنها باید مبین ضرورت و حالت استثنایی باشد؛ از جمله مطابق قانون، دوفوریت طرحهایی به تصویب میرسد که ضرورت جلوگیری از وقوع خسارت احتمالی و فوت فرصت در تصویب آنها موضوعیت داشته باشد.
بررسی رسانه های داخلی نشان می دهد که رسانه های طیف اصلاح طلب نسبت به این سخنان واکنش منفی داشتند اما اصولگرایان واکنش مثبت به آن نشان دادند.
رسانه های اصلاح طلب در این باره عنوان داشتند: اگر آقای پناهیان از جمهوریت نظام خوششان نمیآید، در اعتقاد خود به نظام تردید کند. فحاشی به جمهوریت، اهانت به اصل نظام است.
رسانه های اصولگرا هم نوشتند: اساساً کارکرد منابر و هیات حسینی، فریاد کاستیها و بیعدالتیهاست. اینکه تذکر یک منبری باعث برآشفتن برخی شده جای تعجب دارد. آن روزی که با شفافیت آرای نمایندگان مخالفت میکردید، باید به فکر جایگاه مجلس میبودید.
رسانه های اصلاح طلب
گزاره های به کار گرفته شده از طرف این جریان رسانه ای عبارتند از:
ادبیات استفاده شده توسط این سخنران نه در شأن نمایندگان ملت و مردم عزیز ایران است و نه در شأن مجلس سیدالشهدا؛ کاش آن سخنران محترم، حداقل در گفتار خود ادب و معرفت اهل بیت را در سخن گفتن با مخالف و خطاب قرار دادن اغیار، الگو قرار میداد؛ کجای الفاظ و ادبیات اهل بیت ما جملهای چون «شما در مجلس چه غلطی میکنید»، حتی در برابر دشمنان و کفار میتوان یافت؟؛ با انتشار فیلمی از سخنرانی علیرضا پناهیان، غوغایی در فضای مجازی به پا شد؛ این روحانی سرشناس حامی جریان اصولگرا، بیمحابا به نمایندگان مجلس تاخت و از هیچ واژهای برای توهین به خانه ملت کم نگذاشت؛ این نمایندگان ادبیات توهینآمیز پناهیان را به هیچ وجه قابل قبول نمیدانند؛ تنها نمایندگان مجلس نبودند که آماج توهینهای پناهیان آن هم به علت بیاطلاعی او از قانون، قرار گرفتند؛ سوال اینجاست چرا در مجالس هفتم و هشتم که دولت و مجلس یکصدا بودند، این کار انجام نشده است؛ ما هم با نقد مخالف نیستیم، اما بیحرمتی و بیاخلاقی، آن هم در ایام عزاداری امام حسین(ع) را مذموم میدانیم؛ طرح این موضوعات در منبر، خدشهدار کردن ساحت مسجد، منبر و عزاداری حسینی(ع) است؛ عربدهکشی برای شفافیت از جانب اشخاصی که به سینهزنی برای تمامیت خواهی شهره اند بیشتر به جوک شباهت دارد؛ بهخاطر رقابتهای جناحی و انتخاباتی مجالس محرم را حرام نکنیم؛ خائنان را با خاطیان همساننکنیم؛ خود را علی(ع) و دیگران را معاویه؛ خود را حسین(ع) و دیگران را یزید؛ معرفینکنیم؛ جناب پناهیان قبل از هر چیز باید بداند منبر پیامبر جای فحاشی و تندخویی نیست؛ باید از بیان صحبتهای توهین آمیز یا تحقیرآمیز پرهیز کرد؛ بحث هایی که آقای پناهیان به تازگی مطرح کرده اند ناشی از ناآگاهی و جهل ایشان به قانون است.
به گزارش نامه نیوز، مسعود پزشکیان، نایبرئیس مجلس شورای اسلامی، در یادداشتی در روزنامه ایران نوشت: درباره این سخنان میتوان از زوایای گوناگون به موضعگیری و اظهار نظر پرداخت اما قطعاً مقدم بر هر موضعی ذکر این سخن ضروری است که ادبیات استفاده شده توسط این سخنران نه در شأن نمایندگان ملت و مردم عزیز ایران است و نه در شأن مجلس سیدالشهدا. کاش آن سخنران محترم که اصرار بر سیاسی کردن مجلس امام حسین (ع) داشت، حداقل در گفتار خود ادب و معرفت اهل بیت را در سخن گفتن با مخالف و خطاب قرار دادن اغیار، الگو قرار میداد. از آن خطیب مشهور جای سؤال دارد که کجای الفاظ و ادبیات اهل بیت ما جملهای چون «شما در مجلس چه غلطی میکنید»، حتی در برابر دشمنان و کفار میتوان یافت؟
با توجه به واکنش ها به اظهارات پناهیان نسبت به مجلس شورای اسلامی، روزنامه ایران نوشته است: با انتشار فیلمی از سخنرانی علیرضا پناهیان، غوغایی در فضای مجازی به پا شد. فیلمی که این روحانی سرشناس حامی جریان اصولگرا و نایب رئیس قرارگاه عمار، بیمحابا به نمایندگان مجلس تاخت و از هیچ واژهای برای توهین به خانه ملت کم نگذاشت، به طرحی باز میگردد که چندی پیش از سوی نمایندگان با به تصویب رسیدن فوریت آن مخالفت شده بود.
هرچند سخنان پناهیان همچون صحبتهای گذشته او با همراهی چند خبرگزاری اصولگرا بود اما نمایندگان مجلس اعم از اصولگرا و اصلاحطلب خود را همراه او ندانستند و این صحبتها را مصداق توهین به خانه ملت نامیدند. در اظهارات مختلفی که از سوی این نمایندگان در خبرگزاری خانه ملت منتشر شد، این نمایندگان جدای از اینکه ادبیات توهینآمیز پناهیان را به هیچ وجه قابل قبول نمیدانند، بلکه اطلاعات او را در مورد عدم تصویب طرح شفافیت آرای نمایندگان در مجلس را هم ناصحیح خواندند. اسدالله عباسی، عضو هیأت رئیسه مجلس این اظهارات را غیرقانونی و غیراخلاقی خواند، محمدعلی پورمختار، رفتار پناهیان را تعرض به قوه مقننه دانست، محمدجواد کولیوند گفت کسی حق ندارد به خاطر یک عملکرد مانند عدم تصویب دو فوریت طرح شفافیت آرا از تریبونهای رسمی هرچه میخواهد علیه مجلس توهین کند، جعفرزاده ایمنآبادی با به کار بردن عنوان سخنران هتاک برای پناهیان، تأکید کرد که او معنای دوفوریت را نمیداند. سایر نمایندگان مجلس نیز یا این سخنان پناهیان را ناشی از جوزدگی دانستند یا اینکه آن را دشمن شادکن نامیدند. حشمتالله فلاحتپیشه، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی نیز در واکنش به سخنان او در صفحه توئیتر خود نوشت: شخصاً با مصاحبههای هر روزهام، هیچ رأی پنهانی نداشتهام، اما باید به حال و روز مجلس ایران گریست که برخی منبرنشینهای پاکتی، اینگونه بیادبانه به آن توهین میکنند. کاش خودشان جهت روشنگری ملت شفاف بگویند برای پراکندن این عربدههای غیراخلاقی، پاکت چند میلیونی دریافت میکنند؟
این روزنامه افزود: تنها نمایندگان مجلس نبودند که آماج توهینهای پناهیان آن هم به علت بیاطلاعی او از قانون، قرار گرفتند. رئیس دولت دوازدهم هم مخاطب صحبتهای این استاد حوزه و دانشگاه در باب مدیریت بود. هرچند این سخنان برای هزارمین بار از سوی مخالفان دولت مطرح میشد و طبیعی بود که همچون بخشهایی از صحبتهای او در مورد مجلس با واکنشهای زیادی روبهرو نباشد، اما مقایسه رئیس دولت با فرعون چیزی نبود که حداقل مشاور حسن روحانی بتواند در برابر آن سکوت کند.
بهروز نعمتی نماینده مجلس شورای اسلامی درگفتوگو با خبرگزاری ایسنا طرح این مباحث را از تریبون عزاداری امام حسین (ع) سبب خدشهدار کردن عزاداری حسینی دانست و اظهار داشت: خوب است ایشان و دوستانشان بگویند هدف از شفافیت چیست. اگر قرار است در پی شفافیت بگیر و ببند راه بیفتد که همیشه هست! اما اگر قرار است موضوعات شفاف شود، سوال اینجاست چرا در مجالس هفتم و هشتم که دولت و مجلس یکصدا بودند، این کار انجام نشده است.
عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: ما هم با نقد مخالف نیستیم، اما بیحرمتی و بیاخلاقی، آن هم در ایام عزاداری امام حسین(ع) را مذموم میدانیم. بخصوص که با ادبیات بد هم مطرح شود. منبر متعلق به مردم و برای ارشاد جامعه است، همانطور که مجلس هم متعلق به مردم است و قانونگذار. نقد هم با فحاشی متفاوت است و اینکه ایشان روی منبر مجلس را به ناسزا ببندد، در شأن ایشان نیست.
وی اضافه کرد: ما شکی نداریم که نقد منصفانه باید وجود داشته باشد، اما طرح این موضوعات در منبر، خدشهدار کردن ساحت مسجد، منبر و عزاداری حسینی(ع) است.
علیرضا رحیمی در گفتوگو با ایسنا با اشاره به اظهارات اخیر یکی از وعاظ مشهور تهران و انتقاد وی از آنچه مخالفت مجلس با طرح شفافیت آرای نمایندگان میخواند، گفت: اظهارات یکی از آقایان منبری که مطالبی را در مورد مجلس با لحن توهین آمیز بیان کرد، حیرت بیشتر نمایندگان و حتی رییس مجلس را از این کجاندیشی به دنبال داشت.
وی با انتقاد از شائبهسازی علیه مجلس در مراسم عزاداری امام حسین(ع)، گفت: آنچه با عنوان مخالفت مجلس با طرح شفافیت عنوان شده است در واقع مخالفت با فوریت این طرح است، چرا که اصل آن هنوز مطرح نشده که مجلس با آن مخالفت کرده باشد. طبق آیین نامه داخلی مجلس اگر ضرورت مهمی باشد یا خوف خسارت به کشور باشد طرحها و لوایح به صورت یک یا دو فوریت مطرح می شود اما در مورد این طرح تشخیص مجلس این بود که بررسی عادی صورت گیرد.
به گزارش خبرگزاری ایلنا، برخی دیگر از نمایندگان و مسوولان واکنش های خود را اینگونه مطرح کردند.
محمود صادقی نماینده تهران در توئیتر خود نوشت: «شفافیت از لوازم دموکراسی است؛ عربدهکشی برای شفافیت از جانب اشخاصی که به سینهزنی برای تمامیت خواهی شهره اند بیشتر به جوک شباهت دارد.»
فلاحتپیشه نماینده اسلامآباد عنوان داشت: «شخصاً با مصاحبههای هر روزهام هیچوقت رای پنهانی نداشتهام. اما باید به حال و روز مجلس ایران گریست که برخی منبرنشینهای پاکتی اینگونه بیادبانه به آن توهین کنند. کاش خودشان جهت روشنگری ملت شفاف بگویند برای پراکندن این عربدههای غیراخلاقی، پاکتهای چند میلیونی دریافت میکنند؟
حسامالدین آشنا مشاور رئیسجمهور هم خاطرنشان کرد «هشدار: بهخاطر رقابتهای جناحی و انتخاباتی مجالس محرم را حرام نکنیم؛ خائنان را با خاطیان همساننکنیم؛ خود را موسی و دیگران را فرعون؛ خود را علی(ع) و دیگران را معاویه؛ خود را حسین(ع) و دیگران را یزید؛ معرفینکنیم.»
محمدرضا بادامچی نماینده مردم تهران هم در توئیتر خود نوشت: «جناب پناهیان قبل از هر چیز باید بداند منبر پیامبر جای فحاشی و تندخویی نیست و بیش از هرچیز واعظان مشبه به لباس پیامبر باید متخلق به اخلاق باشند.
ایشان باید بداند طبق قانون اساسی نماینده ملت در مقام ایفای وظایف نمایندگی در اظهارنظر و رای خود کاملا آزاد است و هیچکس نمیتواند به خاطر رایش به او بگوید: "غلط کردی"و باز باید بداند اساسا هیچ نمایندهای طرح شفافیت را رد نکرده است. این طرح به عنوان یکی از برنامههای مجلس در صحن علنی طرح خواهد شد. آنچه رای نیاورده، برررسی طرح به صورت دو فوریت است. جناب پناهیان باید فرق رد دوفوریت را با رد کل طرح بدانند.
مجلس در راس امور است و اگر آقای پناهیان از جمهوریت نظام خوششان نمیآید، در اعتقاد خود به نظام تردید کند. فحاشی به جمهوریت، اهانت به اصل نظام است.
اهانت عریان به رکن قانونگذاری کشور نمیتواند بدون عقوبت باشد. شایسته است رییس محترم مجلس برای دفاع از شان مجلس و اصل جمهوریت نظام، اقدام لازم را اتخاذ کند.»
محمد حسین فرهنگی نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس شورای اسلامی می گوید: عدم تصویب دو فوریت یک طرح، جنبههای مثبت و منفی دارد که نمایندگان موافق و مخالف در خصوص آن از تریبون مجلس نظر خود را اعلام کردند، هیچ فردی نباید با ادبیات توهین آمیز در خصوص صحبت مخالفان اظهار نظر کند و به طور کلی نباید غیر کارشناسانه و سیاه و سفید به موضوع نگاه کرد.
وی تصریح کرد: اظهارنظر و دلایل مخالفت با رد دوفوریت طرح شفافیت آراء نمایندگان باید شنیده شود و باید از بیان صحبتهای توهین آمیز یا تحقیرآمیز پرهیز کرد.
فرهنگی یادآور شد: مخالفان حق دارند که دلایل و مستندات خود را مطرح کنند و پاسخ این سخنان تند و توهین آمیز را بدهند، زیرا ما به دنبال ایجاد فضایی نیستیم که به بهانه شفافیت، نمایندگان جرأت مخالفت با یک طرح یا لایحه را نداشته باشند و این شیوه اتفاقا بر خلاف اصل شفافیت است.
محمد کاظمی نایب رییس کمیسیون قضایی مجلس با وارد ندانستن انتقادات این چهره روحانی به طرح شفافیت آرای نمایندگان، به خبرآنلاین گفت: بحث هایی که آقای پناهیان به تازگی مطرح کرده اند ناشی از ناآگاهی و جهل ایشان به قانون است. اگر قرار باشد که شفافیت آرا مطرح شود، قاعدتا باید قبل از آن این طرح به تصویب منتخبان ملت برسد. آقای پناهیان نمی تواند بجای منتخبین ملت و جای نمایندگان مردم چیزی را تحمیل کند. بهرحال در همه مجالس دنیا با آرایی که اکثریت و اقلیت دارد، طرح ها و لوایح به تصویب میرسند. این اظهارات آقای پناهیان، ناشی از جهل ایشان بوده و کاملا غلط است.
وی افزود: همچنین آقای پناهیان به این امر نیز جاهل و ناآگاه است، که منبری که ایشان بر روی آن سخن می گوید، مردم آن را بعنوان جایگاه پیامبر می شناسند. متاسفانه ایشان واعظ غیر متعظ شده است، واعظی که می خواهد بر روی منبر مردم را وعظ کند باید قبل از آن خودش اخلاق، ادب، متانت و حرمت را یاد گرفته باشد، بعدا از این منبر مردم راموعظه کند. پس ابتدا باید برای ایشان کلاس ترتیب داده و ایشان نسبت به شناخت قوانین کشور یک دوره کارآموزی طی کنند.
از ظاهر شفاف تا باطن شفاف
روزنامه اعتماد می نویسد: به باور بسیاری از تحلیلگران، شفافیت سیاسی نه تنها با شفافیت آرا به دست نمیآید بلکه گاهی لازمه تحقق شفافیت سیاسی، رایگیری مخفیانه است. شیوهای از رایگیری که اجازه میدهد، رایدهنده چه نماینده مجلس باشد چه غیر آن بدون ترس و واهمه از هجمههای خودسر و ناخودسر رای بدهد. هر چه بود حالا به نظر میرسد، حمله به مجلس و دولت، این دو نهاد انتخابی بیش از هر زمان دیگری طرفدار پیدا کرده. طرفدارانی که گروهی از آن سوی آب میخواهند با تضعیف جایگاه «رای ملت» انتخابات را به حاشیه ببرند تا مگر به خیال خود، نظام را تحت فشار قرار دهند و عجیب آنکه گروهی دیگر داخل کشور نیز با رویکردی مشابه، هدف و منفعتی شخصیتر را دنبال میکنند و به این اعتبار گمان میکنند که خواهند توانست، پیروز انتخاباتی با حداقل مشارکت باشند.
FATF، آغاز ماجرای شفافیت
روزنامه شرق با تیتر شفافیت رأی در محاصره نزاعهای سیاسی نوشت: شفافیت آرای نمایندگان را ابتدا اصلاحطلبان مجلس در قالب طرحی ارائه کردند. محمدجواد فتحی، عضو کمیسیون حقوقی، طراح این طرح بود. اصولگرایان اما درست در آستانه رأیگیری لوایح مرتبط با FATF سعی کردند پرچمدار شفافیت رأی شوند. به همین دلیل به سرعت طرحی را ارائه کردند که با طرح امیدیها تلفیق شد؛ اما نتوانست رأی مجلس را بگیرد؛ چراکه نمایندهها اعتقاد داشتند شفافیت آرا در این مقطع اهداف سیاسی را دنبال میکند. بهرام پارسایی، عضو فراکسیون امید نیز در واکنش به سخنان پناهیان به سابقه تاریخی شفافیت اشاره کرد و نوشت: «وعاظ خاصی که با آزادی بیان مطلق تا حد توهین به مجلس از تریبون وعظ، به منتخبین ملت هتاکی میکنند، آیا مردم را مجاز میدانند که با همین صراحت، درباره غیرمجلسیها هم اعتراض کنند؟ به شعور ملت احترام بگذارید. هم مردم میدانند و هم شما که چرا شفافیت آرا، در زمان تصویب FATF دغدغهتان شد».
رسانه های اصولگرا
گزاره های استفاده شده توسط این جریان رسانه ای عبارتند از:
همین اظهارات باعث شد تا مخالفان شفافیت او را با الفاظی زشت و توهین آمیز خطاب قرار دهند؛ فارغ از نوع مطالبه و بیان مطالبهگران، اینکه آرای نمایندگان علنی باشد حق طبیعی مردم است؛ مردم باید نظر نمایندگان را بهعنوان وکیلشان بدانند؛ سخنان پناهیان در مورد لزوم شفافیت آرای نمایندگان کاملا درست است؛ واقعاً روحانیون، علما و مردم حق دارند که شفافیت آرا نمایندگان را مطالبه کنند؛ عزیزان آن روزی که با شفافیت آرای نمایندگان مخالفت میکردید باید به فکر جایگاه مجلس میبودید.
کیهان در این باره نوشت: حجتالاسلام پناهیان از جوانان خواست تا شفافیت آرا و عملکرد نمایندگان را بهصورت یک مطالبه عمومی پیگیری کنند، اما همین اظهارات باعث شد تا مخالفان شفافیت او را با الفاظی زشت و توهین آمیز خطاب قرار دهند.
در این میان اما بودند نمایندگانی که جانب حقوق مردم را گرفتند و از شفافیت آرا حمایت کردند. احمد امیرآبادی فراهانی نماینده مردم قم و عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی و عضو فراکسیون نمایندگان ولایی در پی انتقادات تعدادی از نمایندگان به اظهارات حجتالاسلام پناهیان در اعتراض به عدم تصویب طرح شفافیت آرا در مجلس شورای اسلامی، در پیامی در صفحه شخصی خود نوشت: «همکاران محترم چرا آشفته میشوید؟ چه اشکالی دارد مردم بدانند رای مخالف دادیم یا موافق؟ چقدر حقوق میگیریم؟ و اموالمان را شفاف اعلام کنیم؟ ما نمایندگان حقوق اساسی مردم را در شفافیت آرا سلب کردهایم، بنده باز هم پیگیر شفافیت آرا خواهم بود.»
سید امیرحسین قاضیزاده هاشمی عضو هیئت رئیسه مجلس و عضو فراکسیون نمایندگان ولایی نیز در صفحه خود نوشت: «فارغ از نوع مطالبه و بیان مطالبهگران، اینکه آرای نمایندگان علنی باشد حق طبیعی مردم است تا بدانند منتخبین آنها از طرف آنها به چه چیزی، چه رأیی میدهند. این مطالبه مردم است نه یک فرد. باقی بهانهگیری و فرصت برای فرافکنی است. خوب است برای حفظ حرمت مجلس به شفافیت روی آورد.»
حجتالاسلام علیرضا سلیمی، عضو فراکسیون نمایندگان ولایی نیز در مصاحبهای گفته است: «مردم باید نظر نمایندگان را بهعنوان وکیلشان بدانند؛ برای نمونه مطلع شوند که نماینده در برجام، قراردادهای نفتی، لایحه تجارت و یا بعضی از معاهدات که دولت به مجلس میآورد، چه رأیهایی میدهد. عدم انتشار آراء خلاف حق مردم است، در مجلس حاضر و بهویژه در میان نمایندگانی از لیست امید، موضوع شفافیت آراء با مخالفت مواجه شده است و متناقض عمل میشود.»
شفافیت آرای نمایندگان نفاق و دورنگی را از بین میبرد
حسینعلی حاجی دلیگانی عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی در گفتوگو با خبرگزاری فارس درباره شفافیت آرای نمایندگان مجلس گفت: سخنان حجتالاسلام پناهیان در مورد لزوم شفافیت آرای نمایندگان کاملا درست است و واقعاً روحانیون، علما و مردم حق دارند که شفافیت آرا نمایندگان را مطالبه کنند.
وی افزود: وقتی نمایندهای برای امضای طرحی نزد من بیاید و بنده آنرا امضا کنم ولی در نهایت به آن رای ندهم ناشی از نفاق و دورنگی است در حالی که شفافیت آرا میتواند نفاق و دورنگی را از بین ببرد.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس اظهار داشت: مردم نظر نماینده مجلسی که بر اساس کار کارشناسی رای موافق و یا مخالف به لایحه، طرح میدهد را میپذیرند و زیرا مردم ایران مردانگی و صفت راستگویی و صداقت را دوست دارند.
به گزارش مشرق، احد آزادیخواه، نماینده مجلس شورای اسلامی در توئیتر خود نوشت: «اساساً کارکرد منابر و هیئات حسینی فریاد کاستیها و بیعدالتیهاست. اینکه تذکر یک منبری باعث برآشفتن برخی همکارانم شده تعجب میکنم. عزیزان آن روزی که با شفافیت آرای نمایندگان مخالفت میکردید باید به فکر جایگاه مجلس میبودید.»