درد جلوی زانو؛ علل و راه‌های درمان

دکتر بهنود صمدی معتقد است که درد جلوی زانو (AKP) دردی است که داخل و دور بخش جلوی زانو احساس می‌شود. درد جلوی زانو معمولاً پیآمد تحریک زیر سطح کاسۀ زانو (کشکک یا پاتلا) است. هنگامی که پا را خم و راست می‌کنید، کشکک زانو در شیار کمعمق استخوان ران بالا و پایین می‌رود،  فشارناشی از این حرکت موجب احساس زانو درد می‌شود.

علل درد جلوی زانو

زانوی دوندگان

زانوی دوندگان شایعترین علت درد جلوی زانوی ناشی از مشکل در چگونگی حرکت رو به بالا و پایین کشکک در شیار تروکلئار (قرقرهای) است. البته این عارضه مختص دوندگان نیست و در میان کارمندان اداری نیز به همین اندازه شایع است.

• علائم معمول: درد دور جلوی زانو و درد کشکک زانو، احساس ساییدگی هنگام حرکت دادن زانو و ورم خفیف. این علائم در اثر انجام دادن حرکت‌های تکراری مانند بالا و پایین رفتن از پلهها، دویدن، پریدن یا فعالیت‌های طولانی مدت تشدید می‌شود.

• شروع عارضه: عارضه به مرور زمان ایجاد میشود و نتیجۀ هیچ آسیبدیدگی خاصی نیست.

• درمان: ورزش، زانوبند (بریس)، ارتز و گاهی اوقات جراحی (برگرفته از سایت تخصصی زانو)

نرمی کشکک زانو (کندرومالاسی پاتلا)

منظور از کندرومالاسی آسیب دیدن غضروف پشت کاسه زانو است.

• علائم معمول: احساس درد سنگین در جلوی زانو، ورم، صدا دادن زانو و احساس ساییدگی زانو هنگام حرکت دادن مفصل. علائم هنگام ایستادن، ورزش کردن، پایین آمدن از پله‌ها و اعمال فشار به کشکک زانو تشدید میشود. نرمی کشکک زانو عموماً افراد جوان و سالم را درگیر می‌کند.

• شروع: عارضه به تدریج شروع میشود و در میان زنان شایعتر است.

• درمان: ورزش، بستن زانو، ارتز، ژل پد و گاهی اوقات جراحی

بورسیت زانو

منظور از بورسیت زانو التهاب یکی از بورس‌های (کیسه‌های مملو از مایع) جلوی زانو است.

• علائم معمول: درد، قرمزی و ورم جلوی زانو و بیمار احساس میکند که زانویش مانند یک پرتقال له شده است. علائم در اثر زانو زدن، راه رفتن و خم شدن زانو تشدید می‌شود.

• شروع: افرادی مانند قالیبافان، لولهکشها، خانم‌های خانهدار و باغبانان که مدت زیادی زانو میزنند، به تدریج دچار این عارضه میشوند. بورسیت زانو گاهی اوقات بعد از وارد شدن ضربه به جلوی زانو شروع می‌شود.

• درمان: درمان PRICE شامل محافظت، استراحت، یخ درمانی، بستن زانو و بالا گذاشتن پا، ژل پد، تزریق و گاهی اوقات جراحی.

ازگود اشلاتر

استخوانی که دقیقاً زیر کاسه زانو قرار دارد، تحریک میشود. ازگود اشلاتر شایعترین علت درد جلوی زانو در نوجوانان است.

• علائم معمول: حساسیت به لمس، برآمدگی استخوانی زیر کشکک زانو و درد جلوی زانو. ازگود اشلاتر معمولاً نوجوانان را درگیر میکند. علائم در پی فعالیت‌هایی مانند پریدن، دویدن و لگد زدن تشدید می‌شود.

• شروع: ازگود اشلاتر بالاترین درصد شیوع را در پسران ۹ ـ ۱۶ سال دارد و غالباً بعد از جهش رشد بروز می‌یابد.

• درمان: درمان PRICE شامل محافظت، استراحت، یخ درمانی، بستن زانو و بالا گذاشتن پا، زانوبند، ورزش، آتل، ژل پد.

تاندونیت کشکک زانو (زانوی جهندگان)

به نقل از متخصصین کلینیک درد تاندون پاتلار که دقیقاً زیر کاسه زانو قرار دارد، آسیب می‌بیند.

• علائم معمول: درد جلوی زانو دقیقاً زیر کشکک، درد و سفتی بعد از فعالیت، ضخیم شدن تاندون کشکک زانو. علائم در اثر انجام دادن فعالیت‌های تکراری مانند پریدن و لگد زدن تشدید می‌شود.

• شروع: تاندونیت به تدریج شروع میشود و علائم با سرعت پیشروند‌های تشدید می‌شود.

• درمان: استراحت، یخ درمانی، بریس، ورزش و جراحی.

پارگی غضروف یا مینیسک

غضروف پوشش دهندۀ داخل مفصل پاره می‌شود.

• علائم معمول: ورم کردن زانو، قفل کردن زانو، ناپایداری زانو، دشواری در صاف کردن زانو و درد گرفتن زانو هنگام حرکت دادن مفصل. علائم در اثر انجام فعالیت‌های تحمل وزنی مانند راه رفتن و دویدن، بالا و پایین رفتن از پله‌ها و سر پا نشستن تشدید می‌شود.

• شروع: پارگی مینیسک ناگهان در اثر اعمال نیروی شدید یا چرخش ناگهانی زانو رخ میدهد یا این که غضروف و مینیسک به تدریج در اثر فرآیند طبیعی فرسایش پاره می‌شود.

• درمان: درمان PRICE شامل محافظت، استراحت، یخ درمانی، بستن زانو و بالا گذاشتن پا، ورزش، بریس، بستن زانو، گاهی اوقات جراحی. التیام پارگی مینیسک ممکن است مدت زیادی طول بکشد.

پیچ خوردن زانو

کشش بیش از حد یا پارگی یکی از رباط‌های زانو موجب پیچ خوردن زانو میشود. پیچ خوردگی زانو را از نظر شدت به سه درجه تقسیم‌بندی می‌کنند:

• علائم معمول: ناپایداری زانو، خالی کردن زانو، ورم کردن زانو، کبودی در محل آسیبدیدگی، خشکی و درد عمومی که منجر به کاهش حرکت زانو می‌شود.

• فعالیت‌های تشدید کنندۀ علائم: نوع این فعالیت‌ها به شدت عارضه بستگی دارد، اما فعالیت‌های تحمل وزن عموماً باعث شدیدتر شدن علائم می‌شود.

• شروع: حرکات چرخشی ناگهانی یا وارد شدن نیرو به زانو

• درمان: درمان PRICE شامل محافظت، استراحت، یخ درمانی، بستن زانو و بالا گذاشتن پا، ورزش، بریس (زانوبند).

پاتلا آلتا

منظور از پاتلا آلتا این است که کشکک زانو بالاتر از محل طبیعی خود در شیار استخوان ران قرار میگیرد و بنابراین حمایت ساختاری خود را از دست میدهد.

• علائم معمول: درد جلوی زانو، ناپایداری، دررفتگی مکرر زانو

• فعالیت‌های تشدید کننده علائم: راه رفتن، دویدن، سر پا نشستن، نشستن طولانی مدت، بالا و پایین رفتن از پله‌ها

• شروع: پاتلا آلتا معمولاً نقصی مادرزادی است، اما ممکن است بعد از آسیبدیدگی‌های زانو مانند پارگی تاندون کشکک نیز بروز یابد.

• درمان: درمان PRICE شامل محافظت، استراحت، یخ درمانی، بستن زانو و بالا گذاشتن پا، ورزش، چسب زدن، بریس، جراحی

آرتریت

تغییرات فرسایشی یا التهابی استخوان که به ترتیب با عنوان آرتروز و روماتیسم شناخته می‌شود.

• علائم معمول: خشکی صبحگاهی زانو، ورم عمومی، صدا دادن و احساس ساییدگی زانو، خشکی زانو و کاهش دامنۀ حرکتی. علائم معمولاً بعد از استراحت تشدید میشود و به مرور با حرکت دادن ملایم پا، در هوای سرد و بعد از فعالیت بهبود مییابد. شایعترین علت این نوع درد جلوی زانو بالا رفتن سن است و روماتیسم و آرتروز بالاترین درصد شیوع را در افراد بالای ۵۰ سال دارد.

• شروع: علائم به تدریج بروز مییابد و نوسان دارد.

• درمان: ورزش، زانوبند، طب سوزنی، استفاده از وسایل کمکی برای رفتن، تزریق، جراحی

استئوکندریت دیسکان

کاهش خونرسانی به استخوان باعث جدا شدن بخش‌هایی از استخوان و غضروف میشود.

• علائم معمول: بیماران گاهی اوقات درد تیز و شدیدی را احساس میکنند و معمولاً از درد سنگینی رنج میبرند. احساس صدا دادن زانو هنگام حرکت دادن پا، قفل کردن زانو، ضعف زانو، ورم کردن و کاهش حرکت پا. علائم در اثر ورزش کردن، چرخاندن زانو و بالا و پایین رفتن از پله‌ها تشدید میشود. این عارضه معمولاً نوجوانان را درگیر میکند.

• شروع: استنئوکندریت دیسکان در هر سنی ممکن است، شروع شود، اما بالاترین درصد شیوع را در میان نوجوانان ۱۰ ـ ۲۰ سال دارد. درصد شیوع این عارضه در مردان سه برابر زنان است. استئوکندریت دیسکان یکی از علل نسبتاً نادر درد جلوی زانو است.

• درمان: استراحت، ورزش، زانوبند، جراحی

آسیب دیدگی کشکک زانو

کشکک زانو دچار آسیبدیدگی‌هایی مانند دررفتگی یا شکستگی میشود.

• علائم معمول: درد شدید، ورم و محدود شدن حرکت معمولاً در پی آسیبدیدگی جدی بروز مییابد. ممکن است زانو بدشکل شود. تمام حرکات زانو دردناک و محدود میشود.

• شروع: شروع ناگهانی پس از زمین خوردن یا چرخش نامناسب زانو. باید نیروی شدیدی به زانو وارد شود تا کشکک زانو دربرود یا بشکند.

• درمان: استراحت، زانوبند، ورزش، چسب زدن به زانو و در بعضی موارد جراحی.

سندرم پلیکا

غشای سینوویال داخل مفصل زانو در اثر ابتلا به سندرم پلیکا ملتهب میشود.

• علائم معمول: درد سنگین جلوی زانو که در اثر فعالیت یا خم کردن زانو تشدید میشود، ناپایداری زانو، قفل کردن زانو، صدا دادن و خشکی زانو

• شروع: اصابت زانو به داشبورد خودرو هنگام تصادف، افتادن روی زانو، خم کردن مکرر زانو، افزایش ناگهانی فعالیت‌ها

• درمان: استراحت، ورزش، تزریق، طب فیزیکی، جراحی

علائم شایع درد جلوی زانو

علائم شایع درد جلوی زانو عبارت است از:

• درد: علائم درد از درد سنگین و خفه تا درد تیز و تیرکشنده جلوی زانو متغیر است. فعالیت‌هایی مانند راه رفتن روی سربالایی یا پایین رفتن از سراشیبی، پریدن، دویدن یا نشستن طولانی مدت با زانو‌های خمیده درد را تشدید می‌کند.

• ضعف: عضلات ران ضعیف میشود و بیمار هر از گاه، به خصوص هنگام پایین رفتن از پله‌ها احساس میکند که زانویش خالی می‌کند.

• صدا دادن زانو: بیمار هنگام حرکت دادن زانو، سایشی را پشت کاسه زانو احساس میکند یا فکر میکند که زانویش صدا می‌دهد.

• ورم: دور زانو گاهی اوقات ورم می‌کند.

روش‌های تسکین درد جلوی زانو

روش‌های زیر زانو درد را تسکین می‌دهد:

• استراحت نسبی: چنانچه زانو درد شدید باشد یا به مرور تشدید شود، استراحت دادن به مفصل آسیب دیده به تسکین درد کمک میکند. اگر برنامه ورزشیتان را تغییر داده یا سختتر کردهاید، تمرینهایتان را سبکتر کنید.

• تنظیم حرکات پاها: اگر یک فعالیت ورزشی خاص باعث تشدید علائم میشود، بهتر است تکنیک انجام دادن فعالیت را بررسی کنید.

• یخ درمانی: یخ ورم و التهاب را کاهش میدهد. کیسه یخ را هر سه تا چهار ساعت یک بار، به مدت ۱۰ ـ ۲۰ دقیقه روی زانو بگذارید. میتوانید کیسه نخودفرنگی منجمد را در یک حوله خیس بپیچید و از آن به عنوان کیسه یخ استفاده کنید. البته اگر پوستتان مشکل حسی دارد، بهتر است از کیسه یخ استفاده نکنید. هرگز یخ را مستقیماً روی پوست نگذارید، چون باعث سوختن پوست می‌شود.

• کفش: پاپوش نامناسبی مانند دمپایی که از پا حمایت نمیکند، به پا نکنید. کفش مناسبی مانند کتانی بپوشید که به خوبی از قوس پا حمایت کند و کفی محافظ داشته باشد.

• دارو: دارو درد و التهاب را کاهش میدهد. از دکتر داروساز یا پزشک معالجتان بخواهید که داروی مناسب را توصیه کند.

ورزش درمانی

بالا بردن پا در حالت صاف

به پشت روی زمین دراز بکشید و پای آسیب دیده را صاف مقابلتان دراز کنید. پا را بچرخانید تا پنجه رو به بالا قرار بگیرد، پا را کاملاً صاف کنید. پا را تقریباً ۱۵ سانتی متر بالا ببرید و ۵ ثانیه بالا نگهدارید.

کشش عضلات چهارسر

بایستید و برای حفظ تعادل از جایی بگیرید. زانو را خم کنید و مچ پا را بگیرید. پاشنه را به آرامی به سمت باسن بکشید و ۲۰ ثانیه در این حالت بمانید. دقت کنید که زانو مستقیماً رو به زمین باشد. حرکت را ۵ بار تکرار کنید.

کشش همسترینگ

بایستید و پایتان را روی پله بگذارید. از مفاصل ران رو به جلو خم شوید تا کشش ملایمی را در پشت زانو احساس کنید. ۲۰ ثانیه در این حالت بمانید و سپس حرکت را ۵ بار تکرار کنید.

حفظ تعادل

فقط روی پای دردناک بایستید و سعی کنید تعادلتان را حفظ کنید. بعد از آن که توانستید تعادلتان را به مدت ۳۰ ثانیه حفظ کنید، سعی کنید چشمانتان را ببندید.

پایین رفتن از پله

روی یک پله کم ارتفاع بایستید. پای سالم را به آرامی از پشت پایین ببرید تا پاشنه به زمین برسد. دقت کنید که زانو در راستای انگشت دوم قرار بگیرد، سپس به موقعیت اول برگردید.

بشین و پا شو

بنشینید و بازوهایتان را مقابل بدنتان بگذارید. به آرامی به جلو خم شوید، بایستید و سپس به آهستگی بنشینید. سعی کنید خودتان را روی صندلی پرتاب نکنید. برای این که تمرین سختتر شود، پای سالم را صاف کنید و فشار را عمدتاً به پای دردناک وارد کنید. هرچه صندلی کوتاهتر باشد، حرکت سختتر می‌شود.