فشار بر دولت برای بازگشایی مساجد، نماز جمعه و اماکن مذهبی در شرایط کرونایی

مشخص شد که همه فشارها به دولت براي بازکردن اماکن مذهبي زيارتي و بازگشايي نماز جمعه نه تنها درست بوده بلکه بالاخره نتيجه هم داده است؛ از سخنان چهره‌ها و مقام‌هاي مسئول و رسانه‌هاي متعلق به طيف اصولگرا تا سخنان متناقض و تأييد و تکذيب‌هاي ارسالي از حوزه علميه قم که در نهايت منجر به اعلام وضعيت سفيد در برخي شهرها و دستور به تهيه پروتکل‌هايي براي برگزاري نماز جمعه يا حضور در مساجد شده است.

در حالي که رئيس حوزه علميه قم هفته پيش تأكيد کرده که حوزه علميه صدا و موضع واحدي در ماجراي کرونا داشته است اما روز چهارشنبه نامه تند سخنگوي حوزه علميه خطاب به روحاني منتشر شد که چرا جلوی برگزاري مراسم مذهبي را گرفته است. همان روز محمود واعظي رئيس دفتر روحاني با اشاره به اينکه براي ۱۲۷ شهر سفيد هيچ محدوديتي براي انجام مراسم مذهبي با رعايت پروتکل‌هاي بهداشتي نگذاشته‌ايم، گفت: «در تلاش هستيم بررسي مجدد کنيم که چگونه مي‌توان براي شب‌هاي احيا، شهرهاي زرد را به سفيد تبديل کرد. نظر قطعي وزارت بهداشت اين است که تا زماني که شهرهاي قرمز وجود دارند، قطعا نبايد اين کار انجام شود. بايد صبر کنيم ببينيم تا آن زمان، وضعيت چگونه خواهد شد». نمکي وزير بهداشت هم گفته بود: «افرادي که در نماز جمعه و جماعت شرکت مي‌کنند، اکثرا افراد بيشتر از 60 سال و افرادي هستند که در سن ريسک قرار دارند گرچه جوانان نيز در اين اجتماعات حضور دارند اما ما بيشترين گرفتاري را با جمعيت آسيب‌پذيري داريم که ممکن است به اين بيماري گرفتار شوند. تا زماني که اطمينان و ايمان کامل پيدا نکنيم که يک زائر اين اماکن دچار مشکل نمي‌شود به خودمان اجازه نمي‌دهيم که درِ آنها را به روي مردم بگشاييم». با اين حال، او هم در تأييد سخن واعظي گفته بود که «همکاران ما بسيج شده‌اند و دستورالعمل‌هايي را در اين زمينه تهيه کرده‌اند و در شهرهايي که در منطقه سفيد قرار دارند، نماز جمعه و نماز جماعت را با رعايت پروتکل‌هاي بهداشتي‌برگزار کنند».

از سازمان تبليغات اسلامي تا کيهان

رئيس سازمان تبليغات اسلامي ديروز گفت که پس از بازگشايي مراکز تجاري و تفريحي، متدين از عدم بازگشايي مساجد و حرم‌ها گلايه دارند. در هفته گذشته روزنامه کيهان هم حداقل دو بار، يکي در ستون خوانندگان خود و دو، سه روز بعد هم در مطلبي جداگانه خواستار بازشدن اماکن مذهبي زيارتي شده بودند. اين روزنامه نوشته بود: «با رسيدن ماه مبارک رمضان بازگشايي مساجد و حرم‌ها و بقاع متبرکه کشور البته با رعايت کامل اصول بهداشتي و اجراي دستورالعمل‌هاي موجود به يک خواسته مهم و مورد انتظار مردم کشورمان تبديل شده است. تاکنون زمزمه‌هايي از بسته‌ماندن مساجد و حرم‌هاي مطهر تا حداقل 15 ارديبهشت به گوش مي‌رسد اما اين سؤال در بين مردم مطرح مي‌شود که چطور حضور مردم در پاساژها يا بوستان‌ها و بسياري از موارد ديگر که اين روزها شاهد آن هستيم بلامانع است اما اماکن متبرکه و مساجد که سهم کمي در شيوع کرونا داشته‌اند و با رعايت اصول و موازين بهداشتي از بسياري از اماکن ديگر قابل کنترل‌تر هستند بايد همچنان بسته بمانند؟

علم‌الهدي، امام‌جمعه مشهد هم خواستار بازگشايي مساجد و اماکن متبرکه شده بود. او که همان دو ماه پيش هم مخالفت شخصي خود را با تعطيلي نماز جمعه اعلام کرده بود، جمعه هفته پيش هم در هشتمين پيام جمعه که توسط پايگاه اطلاع‌رساني وي منتشر شد، گفته بود: «شيوع ويروس کرونا باعث به‌هم‌خوردن تعادل و نظم زندگي‌ها شده است و افراد از فرصت و نعمت عبادت در مساجد و عتبات عاليات اهل بيت(ع) محروم شده‌اند.

درهاي معابد و مساجد در ماه مبارک رمضان‌ که ماه خداست، به روي بندگان خدا بسته ‌شده و مردم نمي‌توانند از عبادت در آن مکان‌ها استفاده کنند، هرچند اميدوار هستيم با برنامه‌ريزي مسئولان، در مقابله با اين ويروس و بليه خطرناک، امکان حضور مردم در معابد و مساجد در ماه مبارک رمضان براي انس‌ با خدا در حال روزه‌داري، فراهم شود. ويروس کرونا در کشور ما به برکت دين و گرايش‌هاي ديني به لطف خدا بهتر از ساير نقاط دنيا مهار و مديريت شد و از برکت اسلام اين نعمت را داشتيم که ضرر و آسيب کرونا نسبت به‌ جاهاي ديگر در ايران کمتر شد، پس بياييم در ماه برکت خدا، از برکتي که در مساجد و معابد خدا هست، محروم نشويم».

امام‌جمعه مشهد افزود: «مردم ما در اوج انسانيت، عواطف و ارتباطات انساني هستند که وابستگي آنان به خدا، باعث شده به نقطه کمال انساني برسند. در نظريه‌اي که فرهنگستان علوم پزشکي اعلام کرده است، اثر و نقش بازگشايي مساجد، معابد و عتبات عاليات در توسعه و شيوع اين بيماري خيلي کمتر است و پسنديده نيست که همه مکان‌ها در حال فعاليت باشند، ولي مساجد و عتبات تعطيل باشند».

تأييد و تکذيب حوزه

شايعه فشار بر دولت البته وقتي قوت گرفت که حسن روحاني با اشاره به مصوبات ستاد ملي مقابله با کرونا درباره استفاده از اماکن مقدس، گفته بود: «قرار بود تا پايان ارديبهشت‌ماه، شرايط ويژه براي حضور در اماکن مقدس رعايت شود؛ اما آقاي اعرافي که از حوزه علميه در اين جلسات حضور دارد، درخواست کرد که اين زمان تا نيمه ارديبهشت عقب بيايد و در نيمه ارديبهشت مجددا شرايط را براي حضور مردم در اين اماکن بررسي کنيم». اما آيت‌الله اعرافي رئيس حوزه علميه هفته پيش به طور قطعي هرگونه فشار از ناحيه اين نهاد بر دولت را تکذيب کرد و گفت: «نهاد حوزه نهايت همکاري را با ستاد ملي مبارزه با کرونا دارد و در اينکه اماکن زيارتي باز شود يا نشود، کاملا تابع پروتکل‌هاي وزارت بهداشت هستيم و نظر کارشناسي را اصل و مبنايي فقهي و ديني مي‌دانيم». او با انتقاد از کساني که به حوزه و نهاد روحانيت نسبت‌هاي ناروا مي‌دهند، گفته بود: «اين‌گونه اتهامات دور از واقع آن‌قدر واضح است که حتي نيازي به تکذيب نيست. ملت ايران و مخاطبان بين‌المللي شاهد نقش‌آفريني مثبت و تبلور گفتمان عقلانيت در قاطبه تصميم‌سازي‌هاي نهاد حوزه بوده‌اند، ولي به‌عنوان کسي که در جريان همه جزئيات بوده عرض مي‌کنم که از سوي حوزه و روحانيت و نهادهاي ديني هيچ‌گونه فشاري وجود ندارد». رئيس حوزه علميه قم در انتها هم بر لزوم شنيده‌شدن صداي يکدست از حوزه در همين ارتباط تأكيد کرده و گفته بود: «‌در ايام کرونا يک موضع يکدست و يک‌صدا از حوزه شنيده شد و همه نهادهاي حوزوي در اين رابطه هماهنگ عمل کردند و استادان و فضلا در يک مسير قرار گرفته‌اند و کار به سامان خوبي رسيد و تلاش شده است اين روند ادامه داشته باشد».

اما اتفاقي که روز چهارشنبه افتاد نشان مي‌داد نه تنها چنين صداي يکدستي وجود ندارد، بلکه حوزه علميه امکان کنترل آن را هم ندارد چراکه ناگهان سخنگوي حوزه روز چهارشنبه نامه تندي به روحاني نوشت که در آن آمده بود: «جناب آقاي رئيس‌جمهوري، در ماه گذشته کارشناسان دولت در جلسه ستاد ملي مبارزه با کرونا گزارش آماري و تحليلي ارائه ‌کردند مبني بر اينکه برآورد و پيش‌بيني قبلي آنها در خصوص اماکن انتقال و شيوع اين ويروس اشتباه بوده است و در بررسي‌هاي دقيق کارشناسي به اين واقعيت دست‌ يافته‌اند که سهم زيارتگاه در انتقال ويروس ۴۴ صدم درصد مي‌باشد يعني اگر دو برابر اين آمار هم باشد به يك درصد نمي‌رسد و نماز جمعه‌ها ۲۲ صدم درصد يعني اگر چهار برابر اين هم بشود به یک درصد نمي‌رسد. طبعا مردم ديندار و ولايي ايران اسلامي و علما و بزرگان ديني انتظار داشتند در پايان جلسه حضرتعالي که رياست آن ستاد را بر عهده ‌داريد نسبت به بستن زيارتگاه‌ها و مراسم مذهبي تجديدنظر نماييد و از مردم انقلابي عذرخواهي کنيد اما متأسفانه نه تنها اين اتفاق رخ نداد بلکه بر بسته‌ماندن حرم‌ها و نماز جمعه‌ها همچنان تأكيد مي‌ورزيد درحالي‌که برخي‌ از مکان‌ها که بيش‌ از ۲۶ درصد تأثيرگذار در شيوع ويروس بوده‌اند را تعطيل نکرده‌ايد!».

اما شب نشده سخنگوي حوزه مجبور شد تغييراتي در نامه خود بدهد. او اصل اعتراض را تکذيب نکرد اما گفت که نظر شخصي‌اش بوده نه موضع سخنگوي حوزه. حجت‌الاسلام‌والمسلمين عباس رفعتي‌نائيني در واکنش به انعکاس نامه سرگشاده‌اش به رئيس‌جمهوري و مطالبه عذرخواهي از مردم و بازگشايي اماکن مذهبي و برگزاري نمازهاي جمعه، گفت که به استحضار مي‌رساند اين نامه کاملا موضع شخصي بوده و ربطي به (سمت) سخنگويي مديريت حوزه‌هاي علميه ندارد، لذا از همه عزيزان خواستارم عناوين حقوقي و مسئوليتي را در نشر اين خبر حذف نماييد و مجددا تأكيد دارم اين نامه موضع شخص حقيقي اين‌جانب مي‌باشد. تناقض بين گفته او سخن رئيس حوزه در خوشبينانه‌ترين وضعيت حامل يک اختلاف يا دودستگي در حوزه در ارتباط با پيروي از دستورات ستاد ملي مقابله با کروناست و در بدبينانه‌ترين حالت مي‌توان اين‌گونه برداشت کرد که حوزه هم با ادامه وضع فعلي موافق نيست اما تمايل ندارد مخالفتش را با ستاد علني کند.