چگونه با "تنبلی" مقابله کنیم؟

تنبلی به طور کلی یعنی گریز از کارهایی که لازم است انجام شوند و دلایل متعددی هم دارد. مثلا گاهی اوقات بعضی از کارها خسته‌کننده‌ هستند، آنقدر خسته‌کننده که انجام آنها دشوار می‌شود یا گاهی انجام کار به طور انفرادی مشکل است و در نتیجه انگیزه شروع کار از دست می‌رود. دلیل تنبلی هرچه که باشد، باید برای درمان آن اقدام کرد.

سرگرد فاطمه نورجهانی در گفت‌وگو با ایسنا، در تعریف تنبلی اظهار کرد: اگر برای کارهایتان از خودتان علاقه نشان نمی‌دهید و مرتبا آنها را به آینده موکول می‌کنید و احتمالا انجام‌شان نمی‌دهید یک انسان تنبل هستید؛ اکثر محققان هم بر این باور هستند که عدم فعالیت بدنی، به معنای تنبلی است.

کارشناس ارشد مرکز مشاوره معاونت اجتماعی پلیس گیلان افزود: بعضی از افراد معتقد هستند که عامل اصلی تنبلی، بی حوصلگی است و بعضی دیگر هم در مقابل می‌گویند تنبلی و بی‌حوصلگی در کنار همدیگر قرار دارند. مهم نیست که تشخیص بدهیم کدام یک از این دو عامل بر دیگری مقدم است. در واقع چیزی که برای ما اهمیت دارد این است که بتوانیم این تنبلی را از بین ببریم تا از مشکلاتی که ممکن است برای ما ایجاد کند جلوگیری کنیم.

وی در خصوص تفاوت تنبلی و اهمال کاری می‌گوید: در تنبلی شما اصلا کاری انجام نمی‌دهید و فعالیتی ندارید، ولی در اهمال کاری ممکن است کاری انجام دهید، اما کاری که در آن زمان سودی برای شما ندارد.

نورجهانی با اشاره به نشانه‌های تنبلی گفت: تنبل‌ها و افراد منفعل، همواره برای انجام ندادن کارهای خود چنین توجیه می‌کنند "حال و حوصله ندارم"، "صبر می‌کنم تا حال و حوصله پیدا کنم"، "هیچ چیز برایم جالب نیست".

این کارشناس ارشد مشاوره ادامه داد: تنبل‌ها بیشتر وقت‌ها در برخورد با مانع‌های پیش روی خود، رفته رفته، تحمل‌شان را از دست می‌دهند و آثار ناکامی در چهره‌شان پدیدار می‌گردد. اما پرکارها می‌دانند که زندگی پر از سختی است و در راه رسیدن به هدف ممکن است سنگلاخ‌ها و شکست‌های متعددی در انتظارشان باشد، در نتیجه هنگام برخورد با مانع‌های پیش رویشان، خیلی ساده آنها را می‌پذیرند.

وی با بیان اینکه بی‌ارزش دانستن هرکاری، یکی از نشانه‌های تنبلی و مسامحه کاری است، خاطرنشان کرد: اشخاص موفق، اغلب بخاطر کاری که می‌کنند به خود امتیاز می‌دهند و احساس هیجان دارند. مسامحه کارها، گاهی اوقات دقیقا عکس این کار را می‌کنند و پیوسته، خودشان را دست کم می‌گیرند.

نورجهانی در خصوص علت تنبلی گفت: اولین قدم برای درمان و دوری از تنبلی، شناخت علل آن است که تا شناخت از دلایل تنبلی حاصل نشود، مبارزه با آن نیز به سختی پیش می‌رود.

این مشاور با بیان اینکه مغز ما، عامل ایجاد اصلی تنبلی است، تصریح کرد: مغز در هر ثانیه در حال تحلیل میلیون‌ها دستور است که از نقاط مختلف بدن ما به سمت آن ارسال شده‌اند و تمام این کارها را در حالی انجام می‌دهد که کمترین میزان انرژی را از مواد غذایی که مصرف می‌کنیم، دریافت می‌کند پس کاملا حق دارد که بخواهد در مصرف انرژی صرفه جویی داشته باشد و چه راهی بهتر از این که ما کمتر فعالیت کنیم.

وی توقع بیش از توانمان از خودمان را عامل دیگر تنبلی عنوان کرد و افزود: وقتی از خودمان انتظارات عجیب و غریب داریم و می‌خواهیم کارها را به بهترین نحو انجام دهیم، در حالی که شاید توانایی و مهارت‌های لازم را نداریم، بهترین دلیل برای تنبلی فراهم می‌شود و مدام به بهانه اینکه من هنوز آماده نیستم، انجام آن کار را به تاخیر می‌اندازیم و این مصداق بارز تنبلی محسوب می‌شود.

این کارشناس ارشد مشاوره اطرافیان تنبل را بی تاثیر نداست و بیان کرد: ما میانگین پنج نفری هستیم که بیشترین زمان را با آنها می‌گذرانیم. وقتی اطرافیان ما افرادی تنبل باشند، کم کم ما هم شبیه آنها خواهیم شد.

کارشناس ارشد مرکز مشاوره معاونت اجتماعی پلیس گیلان با بیان اینکه سنگ بزرگ نشانه نزدن است، تصریح کرد: گاهی اوقات انتخاب کارهای خیلی بزرگ باعث می‌شود ما تبدیل به فردی تنبل شویم. کارهای بزرگ سختی‌های زیادی به همراه دارد و ما هم که حس و حال انجام کار بزرگ را نداریم خیلی راحت دست از کار می‌کشیم و عقب‌نشینی می‌کنیم و به همین سادگی تبدیل به یک فرد تنبل می‌شویم.

وی در پاسخ به این سوال که تغذیه چه تاثیری در تنبلی دارد؟ گفت: برخی از افراد در طول روز هر چیزی که به دستشان بیاید مصرف می‌کنند. در صورتی که هر فردی با توجه به نیازهای بدن خود، غذاهایی را که با ذائقه و طبع او سازگار است باید انتخاب کند و با مصرف آنها از میزان کسالت و بی‌حالی تا حد زیادی کم کند.

نورجهانی اضافه کرد: عواملی که سردرگمی ایجاد می‌کنند هم در تنبلی موثر است، برای جلوگیری از بروز این مشکل باید سعی کنیم در همه موارد مسائل را به طور کامل، شفاف‌سازی کنیم و همه جنبه‌های آن را مد نظر قرار دهیم و در نهایت یک مسیر مشخص و برنامه‌ریزی شده را به سمت جلو حرکت دهیم تا دچار سردرگمی و در نتیجه افت میزان انرژی نشویم.

کارشناس ارشد مرکز مشاوره معاونت اجتماعی پلیس گیلان در خصوص کمبود تفریح، ادامه داد: افراط و تفریط در هر زمینه‌ای می‌تواند مضر باشد، باید حد اعتدال را رعایت کرد. اگر ما به طور مداوم درگیر مسائل کاری بوده و زمان کافی را به استراحت ذهنی خود و تفریحات مورد علاقه‌مان اختصاص ندهیم، بدون شک بعد از مدتی دچار افت انرژی شدید خواهیم شد.

وی با اشاره به فرمایشی از پیامبر اکرم(ص) مبنی بر اینکه "از دو خصلت بی‌حوصلگی و تنبلی بپرهیز، زیرا اگر بی‌حوصله باشی، بر حق شکیبایی نکنی و اگر تنبل باشی، حقی را ادا نکنی"، بیان کرد: کاهش اعتماد به نفس، عدم موفقیت، عامل افسردگی از مهمترین عواقب تنبلی است.

نورجهانی در خصوص راه‌های از بین بردن تنبلی، تصریح کرد: مرحله اول تحلیل سود و زیان است، بعبارتی اولین مرحله این است که شخص، «سود و زیان انجام ندادن» کاری را که می‌خواهد، انجام دهد یادداشت کند و به تحلیل آن بپردازد، برای تحلیل آن کافی است به موارد سود و زیان امتیاز دهد و آنها را باهم مقایسه کند. مرحله دوم برنامه ریزی است باید زمان انجام هرکاری را یادداشت کرد و سعی داشت که به آن پایبند بود.

کارشناس ارشد مرکز مشاوره معاونت اجتماعی پلیس گیلان افزود: در مرحله سوم باید کار را ساده کرد یعنی اگر به جای هدف‌های بسیار بزرگ و کمال طلبانه، هدف‌های واقعی و به نسبت ساده را انتخاب کنیم، کار دشوار، ساده می‌شود.

وی با بیان اینکه افرادی که برای انجام کارهای روزانه خود لیست انجام کار تهیه می‌کنند، اولویت‌بندی کارهای خود را می‌دانند و برنامه‌ریزی خود را با توجه به آن انجام می‌دهند، ادامه داد: برای مبارزه با منفی‌نگری در امور زندگی و تحصیلی و... باید این فکرها را یادداشت کنیم. اگر فکرها را یادداشت نکنیم؛ نمی‌توان طرز فکر و احساسات خود را تغییر داد. پس از نوشتن فکرهای منفی می‌توان با فکرهای مثبت، اندیشه‌های خود را اصلاح کرد.

نورجهانی خاطرنشان کرد: در مرحله پنجم شخص نباید کار خود را هرگز بی‌بها بشمارد یعنی وقتی شخصی، کاری را که از انجامش طفره می‌رفت، شروع کند بهتر است به جای بی‌ارزش جلوه دادن کار از خود بخاطر کاری که کرده تشکر کند و از کار خود تعریف کند.

وی توصیه کرد: به تعویق انداختن کارها یک عادت مشترک در میان بسیاری از انسان‌ها است. در واقع بسیاری از افراد این کار را به‌ طور مزمن انجام می‌دهند و حتی در انجام وظایف کاری خودشان نیز کوتاهی می‌کنند. برای از بین بردن این عادت مخرب، باید ابتدا به درک درستی از علت تمایل به انجام آن رسید و سپس برای از بین بردن آن گام‌های اساسی برداشت.