پایان حکومت دلار نزدیک است؟
با توجه به سلطه دلار و نقش آن در مبادلات تجاری، این سؤال به ذهن متبادر می‌شود که سهم دلار در اقتصاد بین‌المللی به کدام سمت خواهد رفت؟ آیا امکان نزول تدریجی قدرت دلار وجود دارد و دنیا به سمت ارزهای بین‌المللی جایگزین خواهد رفت یا خیر؟
این احتمال وجود دارد که در بلندمدت اقتصاد جهان وضعیت خود را تغییر دهد و محتمل‌ترین سناریو استفاده از ارز دلار به همراه چند ارز دیگر مانند یوآن چین و یورو به‌عنوان ارز بین‌المللی خواهد بود.
میثم رادپور، تحلیلگر مسائل اقتصادی با اشاره به تغییر چهره نظام پولی بین‌المللی به‌خصوص بعد از بحران اقتصادی در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ میلادی گفت: بخشی از دلایل این مسئله به علت تغییر قوانین و مقررات و بخش دیگر مربوط به سیاست‌هایی بود که بانک‌های مرکزی در دنیا در پیش گرفتند، به‌طوری‌که آمریکا پول زیادی توسط بانک مرکزی خود به چاپ رساند و پایه پولی این کشور افزایش پیدا کرد. به‌عنوان نمونه بعد از بحران سال ۲۰۰۸ میلادی، ۳.۶ تریلیون دلار به پایه پولی آمریکا اضافه شد.
وی ادامه داد: به دنبال بانک مرکزی آمریکا، دیگربانک‌های مرکزی، سیاست‌های انبساطی این‌چنینی را در پیش گرفتند و برخلاف رویه‌های قبلی، سیاست‌های محافظه‌کارانه در چاپ پول و ملاحظات خود را کنار گذاشتند.
رادپور با اشاره به این‌که بانک مرکزی آمریکا در بحران کرونا هم اقدام به چاپ زیاد پول کرد، افزود: چاپ پول به‌تنهایی خلق ارزش نمی‌کند. وقتی هر کالایی افزایش تولید داشته باشد، ارزش آن کم می‌شود و این اتفاق برای دلار هم افتاد. در آمریکا طی ۱۲ سال گذشته نرخ بهره به‌شدت کاهش پیدا کرده و این نشان‌دهنده پایین آمدن ارزش پول است، اما هنوز آثار تورمی خود را به‌جا نگذاشته است. به نظر می‌رسد اقتصاد آمریکا و دنیا پتانسیل ورود به دوره تورمی را پیدا کرده‌اند.
این کارشناس اقتصادی یادآور شد: اگر دلار که به‌عنوان ارز ذخیره در بسیاری از کشورها موردقبول واقع شده و بخش وسیعی از تجارت دنیا با آن در حال انجام است، دارای ثبات نباشد، جهان به این نتیجه می‌رسد که به ارزهای دیگر به‌عنوان ارز ذخیره مراجعه کند و بر روی ارزشمندی آن حساب باز نماید.
اقتصاد آمریکا در معرض تهدیدهای تورمی است
وی اقتصاد آمریکا را در معرض تهدیدهای تورمی دانست و شاهد آن را هم به لحاظ تئوریک پایین بودن نرخ‌های بهره و سیاست‌های پولی بودجه‌ای انبساطی عنوان کرد و افزود: درصورتی‌که اقتصاد آمریکا وارد دوره تورمی شود و کاهش ارزش دلار آمریکا نسبت به ارزهای دیگر کشورها جدی‌تر باشد، امکان دارد به‌تدریج و طی سال‌های آتی جایگاه دلار در نظام پولی بین‌المللی تضعیف شود. اکنون شواهدی دال بر این موضوع وجود دارد اما کافی نیست. ما در این زمینه از روندی بلندمدت صحبت می‌کنیم.
رادپور، دلار را تشکیل‌دهنده بخش مهمی از نظام پولی بانکی در دنیا قلمداد کرد و گفت: کسب‌وکارها، شرکت‌های بین‌المللی و تولیدکنندگان در دنیا خود را با این ارز تطبیق می‌دهند و بخشی از دارایی‌هایشان شامل دلار می‌شود که وسیله‌ای برای حفظ ارزش دارایی‌هایشان محسوب می‌گردد. دولت‌ها هم بخش مهمی از ذخایر خود را به دلار اختصاص داده‌اند.
وی سقوط دلار را عامل بروز تورم در کشورها عنوان کرد و افزود: اگر شاهد تورم فراگیر در دنیا باشیم نه‌فقط دلار بلکه فیات مانی (پول فاقد ارزش ذاتی) هم زیر سؤال می‌رود. در این صورت امکان دارد کشورها به سراغ فلزات گرانبها بروند و پول را با پشتوانه طلا منتشر کنند. اگر جهان روایی دلار تضعیف شود و مابقی ارزها در نظام پولی بین‌المللی حرفی برای گفتن داشته باشند، احتمال دارد در اقتصاد جهانی سبد متنوع‌تری از ارزها مانند یوآن چین و یا یورو داشته باشیم.
رادپور با اشاره به این‌که چین در حال تغییر در رژیم ارزی خود است، گفت: پیش‌ازاین دولت چین در تلاش بود تا ارزش یوآن را در برابر سایر ارزها پایین نگه دارد تا بتواند صادرات خود را تقویت کند، اما به نظر می‌رسد اخیرا تصمیمات دیگری را اتخاذ کرده است و اجازه داده شرکت‌های آمریکایی که خدمات پرداخت بین‌المللی می‌دهند مانند شرکت‌های ویزا یا مستر، از بانک مرکزی چین ویزا بگیرند. این اقدام نشان می‌دهد چین از موضع قبلی خود به‌تدریج در حال فاصله گرفتن است.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا دلار به‌عنوان ارز ذخیره‌ای و ارز مداخله‌ای در کشورها می‌تواند با تکانه‌های سیاسی مالی آمریکا بر دنیا اثر بگذارد، گفت: بله این اتفاق قبلا رخ داده است. آمریکا بیش از آن چیزی که خلق ارزش کرده از دنیا بهره گرفته است. ایالات‌متحده با توجه به نفوذ بالای دلار و خریداران زیاد آن می‌تواند تا سال‌ها از دنیا بهره‌کشی کند اما این وضعیت برای همیشه نمی‌تواند ادامه داشته باشد.
رادپور ادامه داد: آمریکا در بحران کرونا و بحران سال ۲۰۰۸ میلادی توانست بخشی از مشکلات اقتصادی کشورش را به دلیل جهان‌روایی دلار به دیگر کشورها منتقل کند. اگر به‌تدریج جهان روایی دلار مستهلک شود و خاصیت آن کمرنگ‌تر گردد، در آن زمان باید دید اقتصاد آمریکا چه چیزی دارد که آن را به جهان عرضه کند.
اقتصاد آمریکا به چاپ پول، اعتیاد پیدا کرده است
وی با بیان این‌که اقتصاد آمریکا به چاپ پول اعتیاد پیدا کرده است، افزود: آمریکا به علت جهان روایی دلار توانسته اقتصاد خود را حفظ کند. اگر دلار در بلندمدت تضعیف شود مسائل اقتصادی این کشور جدی‌تر می‌گردد و با چاپ پول نمی‌تواند مشکلاتش را حل‌وفصل کند.
رادپور در پایان سخنانش تصریح کرد: آمریکای کنونی، آمریکای دهه ۶۰ میلادی نیست، زیرا رقبای اقتصادی پیدا کرده است. ترازنامه بانک مرکزی آمریکا از سال ۲۰۰۷ تا به امروز ۸ برابر شده و مشخص است این اقتصاد مشکل دارد. وقتی اقتصاد برای رفع مشکل از مسیری می‌رود که خالق ارزش نیست، مسائل خود را از طریق پولی شدن حل می‌کند و این وضعیت نمی‌تواند برای بلندمدت ادامه داشته باشد.
