ماشه تندروهای داخلی به کدام سو نشانه رفته؛ مردم ایران یا آمریکا؟

ساعاتی پس از بامداد یکشنبه ۳۰ شهریور که آمریکای مغلوب در شورای امنیت، به تنهایی بازگشت غیرقانونی تحریم­‌های پیشین مرتبط با برنامه هسته­‌ای را اعلام کرد، آنچه در فضای سیاسی کشور رخ داد از منظر منافع ملی قابل تامل است.

با وجود عدم همراهی شورای امنیت سازمان ملل و کشورهای مهم اتحادیه اروپا با تصمیم مخالف عرف بین­‌الملل آمریکا و نیز پاسخ مستدل دستگاه دیپلماسی کشورمان، آنچه باعث نگرانی و ابهام است، تندروی­‌هایی است که از آن زمان تاکنون از سوی برخی رسانه‌های اصولگرا مشاهده می­‌شود؛ آنهم در شرایطی که واکنش‌های بین‌المللی و موضع دبیرکل سازمان ملل خبر از شکست و ناتوانایی آمریکا برای برقراری مکانیسم ماشه­ ادعایی دارد و واکنش وزارت امور خارجه نیز بیانگر رویکرد هوشمندانه و منطبق با منافع ملی به دور از هرگونه برخورد احساسی است؛ آنجا که این وزارتخانه با یادآوری اینکه آمریکا «به دروغ» مدعی بازگشت قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت ملل متحد علیه ایران است، تاکید کرد «چنانچه آمریکا رأسا یا با همکاری معدود دست‌نشانده‌های» خود اقدامی در راستای این تهدیدها انجام دهد، با «واکنش جدی ایران» مواجه خواهد شد.

سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل نیز در نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل و رئیس شورای امنیت یادآور شد که آمریکا دیگر عضو برجام نیست و هیچ حقی برای توسل به روند یادشده ندارد.

رئیس جمهوری روز یکشنبه(۳۰ شهریور) با بیان اینکه طبق پیش‌بینی روزهای گذشته، امروز به عنوان یک روز به یادماندنی در تاریخ دیپلماسی کشور خواهد بود، بار دیگر تاکید کرد «روندی که آمریکا برای تحمیل مجدد تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران آغاز کرد، امروز به نقطه شکست خود رسید».

اما مطابق روندهای مشابه، متاسفانه رسانه­‌های اصلی جریان تندروی مخالف دولت بازهم بهانه­‌ای برای تخریب و از آن مهمتر بی­‌توجهی به منافع ملی را در دستور کار خود قرار داده­‌اند؛ از یک سو دولت و وزارت امور خارجه را متهم می­‌کنند که ماشه سلاح را «به دست دشمن داده‌ و آن را به تصویب شورای امنیت هم رسانده‌ است» و از طرف دیگر معتقدند ماندن در برجام نه تنها «بیهوده و عبث است» بلکه استفاده طرف مقابل از مکانیسم ماشه «تنها سهم ایران از برجام» بوده است! و در ادامه، این نسخه نگران‌کننده را در شرایط حساس کنونی می­‌پیچند: «اگر در اقدامی پیش‌دستانه سر مار بر سنگ کوبیده نشود، در آینده باید بهای سخت‌تری پرداخت شود و یقیناً تکیه به عصای اروپا و ساده‌انگاری در برابر آمریکا، تکرار اقدامات فریبکارانه‌ای است که برنامه‌ریزی شده است»!

این قبیل توصیه‌های خطرناک در شرایطی است که بسیاری از کارشناسان معتقدند توسل ترامپ به مکانیسم ماشه، چیزی جز یک مانور سیاسی در آستانه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و لابی‌های صهیونیستی و عربی در ایالات متحده نبوده و همراهی نااگاهانه داخلی­‌ها با تیم ترامپ که تلاش می­‌کند این مانور را با موج گسترده تبلیغاتی همراه کند، مایه شگفتی و تاسف است.

این جریان بدون توجه به سیاست­‌های کلی نظام که مورد تائید رهبر انقلاب است، برجام را «توافق­‌نامه‌ای پایمال شده» توصیف می­‌کند و هر تحلیل دیگری را از سوی رسانه­‌های مستقل بویژه تاکید بر مزایای ناهمراهی اروپا با آمریکا در این ماجرا، «تحریف واقعیت از سوی رسانه‌های زنجیره­‌ای» و اقدامی برای «بزک اروپای حقه‌باز» می­‌داند؛ غافل از اینکه آمریکا بواسطه ناهمراهی متحدانش در شورای امنیت، حقیقتا در انزوای بی­‌سابقه‌ای در صحنه دیپلماتیک قرار گرفته و این مهم جز با سیاست­‌ورزی حرفه‌ای و هوشمندانه دستگاه دیپلماسی دولت حاصل نشده است.

این جریان رسانه­‌ای تا آنجا پیش رفته که هر طرحی در مقابل فعال­‌سازی مکانیسم ماشه را «که حاوی لغو تعهدات ایران در حوزه نظارت‌ها و بازرسی‌های بی‌سابقه آژانس، اخراج بازرسان آژانس و برچیدن دوربین‌های نظارتی آژانس نباشد» در عمل «بی‌ثمر و یک نمایش پوچ سیاسی» توصیف و یا «پایان صبر استراتژیک» در واکنش به اقدام غیرقانونی‌آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت را ضروری می‌داند، غافل از اینکه رهبر انقلاب بارها از جمله در شهریور ۹۷ در دیدار با اعضای دولت تاکید کردند، برجام وسیله‌ای برای حفظ منافع ملّی ما است و تا زمانی که منافع ما را تامین کند باید حفظ شود و صراحتا فرمودند «از من هم گاهی سؤال می­‌شود که شما گفتی که برجام را آتش می­‌زنی، چرا آتش نزدی؟ علّتی که آتش نزدیم همین بود که گفتیم شاید بشود منافع ملّی را با آن تأمین کرد؛ وَالّا اگر آدم بفهمد که منافع ملّی تأمین نمی­‌شود، ما هم آتش ‌زدن را بلدیم».

در همین دیدار مهم که دو سه ماه بعد از خروج آمریکا از برجام صورت گرفت، ایشان چندین بار بر حمایت از دولت تاکید و همگان را بوِیژه کسانی که «بیرون گود ایستاده­‌اند» را به درک مشکلات دولت سفارش کردند؛ دولتی که در سه سال سخت اخیر، به اذعان دوست و دشمن، گام­‌های هوشمندانه‌ای در حوزه سیاست خارجی برداشته و لازم است در همین چارچوب حرکت کند تا بهانه به دست ترامپ- نتانیاهو ندهد.

به طور نمونه زهره الهیان، نماینده مجلس یازدهم در این روزها در توئیتر خود نوشته بود، نظر مجلس این است که «ایران قبل از آمریکا ماشه را بچکاند» ماشه خروج از برجام پیش از پایان شهریور و بازگشت خودکار تحریم‌ها از سوی ایران چکانده شود؛ این یعنی نجات اقتصاد ایران از چنگال برجام.

کابران شبکه‌های اجتماعی به این نوشته، واکنش‌های گسترده‌ای داشتند. تا جایی که حسام‌الدین آشنا، مشاور رسانه‌ای رئیس جمهوری در پاسخ به او نوشت: آیا درست است که یک عضو مجلس ادعایی با عنوان نظر کل مجلس مطرح کند؛ به خصوص ادعایی که دارای پیامدهای فراملی است؟

سیاست خارجی در حوزه اختیارات رهبری است

این نماینده مجلس یازدهم و برخی دیگر از همفکران او در بهارستان، در حالی چنین مواردی در حوزه سیاست خارجی کشور را مطرح و بر انجام آن تاکید دارند که محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه، ۱۵ تیرماه در نخستین حضور خود در مجلس یازدهم، با اشاره به اختلاف‌های داخلی درباره مسائلی مانند مذاکرات هسته‌ای تاکید کرد "سیاست خارجی حوزه دعوای جناحی نیست" و افزود: «به همین دلیل است که سیاست خارجی در چهارچوب اهداف کلی نظام در [حوزه] اختیارات رهبری قرار دارد تا از دوگانه‌سازی و دعوای جناحی اجتناب شود.»

رهبر انقلاب در سال ۱۳۹۲ درباره تیم مذاکره‌کننده ایران و آمریکا اظهار داشتند: اینها مأموران دولت جمهوری اسلامی ایران هستند، اینها بچه‌های خودمان هستند، بچه‌های انقلابند؛ یک مأموریتی را دارند انجام می‌دهند. کار سختی هم هست [که‌] برعهده‌ اینهاست؛ دارند با تلاش فراوان آن کاری را که برعهده‌ آنهاست انجام می‌دهند. بنابراین نباید مأموری را که مشغول یک کاری است و مسئول یک فرایندی است مورد تضعیف یا توهین یا بعضی از تعبیراتی که گاهی شنیده می‌شود - که اینها سازشکارند و مانند اینها - قرار داد؛ نه، این حرف‌ها نیست.

ایشان همچنین در سال ۱۳۹۴ بیان کردند: بنده هیئت مذاکره‌کننده را - همین دوستانی که این مدّت این زحمات را بر دوش گرفته‌اند - هم امین می‌دانم، هم غیور می‌دانم، هم شجاع می‌دانم، هم متدین می‌دانم؛ این را همه بدانند. اکثر حضاری که اینجا تشریف دارید، از محتوای مذاکرات خبر ندارید؛ اگر شما هم از محتوای مذاکرات و جزئیات مذاکرات و آنچه در مجالس می‌گذرد مطلع بودید، به بخشی از آنچه بنده گفتم، حتماً اذعان می‌کردید.

تصمیم‌گیری درخصوص برجام برعهده شورای عالی امنیت ملی است

ناصر ایمانی، فعال سیاسی اصولگرا در همین باره می‌گوید، نمایندگان مجلس براساس قانون اساسی می‌توانند درباره همه امور جاری کشور اظهارنظر کنند اما باید بدانند که بر چه اساسی سخن می‌گویند که مبادا به نفع دشمنان تمام نشود.

ایمانی همچنین تأکید می‌کند، براساس قانون، تصمیم‌گیری در حوزه برجام برعهده شورای عالی امنیت ملی است و نه مجلس. بنابراین نمایندگان در این حوزه قدرت تصمیم گیری ندارد.

سیاست تندروها، فراکنی است

مرتضی مبلغ، فعال سیاسی اصلاح‌طلب نیز در همین زمینه می‌گوید: افرادی که این سخنان را درباره رویکرد سیاست خارجی کشور می‌گویند اگر می‌توانند طرح فوریتی برای آن در مجلس تصویب کنند تا ایران از برجام خارج شود؛ نه اینکه آن طرف گود بنشینند و فقط اظهارنظر کنند.

مبلغ اضافه می‌کند: بعضی از این افراد واقعیت‌ها را جعل می‌کنند. البته از مجلس یازدهمی که با مشارکت حداقلی مردم شکل گرفته، انتظاری نیست؛ بنابراین کسانی که اکنون در مجلس حضور دارند آگاهی کاملی نسبت به پیچیدگی‌های مسائل سیاست خارجی و حتی داخلی ندارند. آنها همچنین توجه ندارند که سخنان و رفتارشان چه خسارت‌های عمومی دارد. فقط می‌خواهند خود را به نمایش بگذارند و از دعواهای جناحی سوءاستفاده کنند. این دسته از تندروها به جای اینکه مشکلات کشور را حل کنند، بر گره‌های آن اضافه می‌کنند. همچنین سیاست فرافکنی را در پیش می‌گیرند تا خود را که مسبب اصلی مشکلاتند کنار بگذارند و دیگران را مقصر جلوه دهند.جامعه می‌فهمد که چه کسانی سبب مشکلات کشور هستند و سهم جریانات را متوجه می‌شوند. به‌ویژه تندروها که با حرف‌ها و رفتارهایشان مانند حمله به سفارتخانه‌ها و ... به دشمنان بهانه دادند و هزینه‌تراشی کردند.

پیام اختلاف داخلی به خارج، سبب گستاخی آمریکا می‌شود

حوزه سیاست خارجی و بازتاب سخنان مقام‌های داخلی در کشورهای دیگر، موضوعی است که بارها درباره پیامدهای زیان‌بار آن گفته و تاکید شده نباید بهانه‌ای به دشمنان داده نشود.

محمود واعظی رئیس‌دفتر رئیس‌جمهوری در همین رابطه در گفت‌وگو با روزنامه ایران، دیپلماسی فعال و تلاش‌های گسترده وزارت امور خارجه را عامل اصلی انزوای آمریکا در ماه‌های اخیر خواند و ضمن قدردانی از شخص وزیر و دیپلمات‌های این وزارتخانه، گفت: تلاش‌های دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران سبب شد، چهره آمریکا که سال‌ها در پس نقابی از تزویر، داعیه هواداری از دموکراسی و حقوق بین‌الملل را داشت، عریان‌تر از همیشه شود و امروز جهانیان ببینند که سران کاخ سفید با دستان خالی از منطق، فقط با توسل به زور به دنبال به کرسی نشاندن حرف‌های خود هستند که البته در آن هم نتیجه نخواهند گرفت.

وی تأکید کرد: بی‌تردید موفقیت اخیر که نتیجه تاب‌آوری مردم در مقابل تحریم‌ها و فشارهای حداکثری آمریکا و پافشاری بر حقوق کشور و ایستادگی در برابر زیاده‌خواهان فراهم شده، مایه افتخار کشور و همه مردم و گروه‌های سیاسی کشور است و تنها برخی گروه‌های تندرو که صرفاً به دنبال اهداف سیاسی و جناحی خود هستند، چشم بر چنین موفقیتی می‌بندند یا به دنبال تخفیف و کوچک‌نمایی آن هستند.

واعظی تاکید کرد: در این شرایط بسیار سخت، برای پیروزی و خنثی کردن توطئه‌های آمریکا، بیش از هر زمان دیگر به وحدت و همدلی و انسجام میان همه قوا و نهادهای حاکمیتی کشور نیاز است. پیام اختلاف به خارج موجب گستاخ شدن آمریکا و پیام وحدت موجب برون‌رفت از مشکلات کنونی اقتصادی خواهد شد.

در این اوضاع به نظر می­‌رسد تندروهای داخلی به جای نشانه‌گیری ماشه تخریب و هجمه به سمت دولت، لازم است قدری تامل کرده و سخنان بسیار مهم و معنی­‌دار دیروز(دوشنبه ۳۱ شهریور) رهبر انقلاب در مراسم بزرگداشت هفته دفاع مقدس را که باز هم بر «عقلانیت و تدبیر» صحه گذاشتند، مرور کنند.