عوامل و چالش های مرتبط با معضل خودکشی
خودکشی یکی از معضلات مهم دنیای امروز است که نیاز به بررسی در برهه های زمانی مختلف دارد. در همین ارتباط، وبینار تخصصی با عنوان «خودکشی، عوامل و چالش‌های مرتبط با آن» به همت کلینیک روانشناسی شیوا، برگزار شد. سخنران این نشست "محمد راضی مرادی"، روانشناس و مشاور از جنبه های مختلف به بررسی و واکاوی تلاش برای این اقدام پرداخته است. این روانشناس از جمله راهبردهای کاهش معضل خودکشی در جامعه را حمایت‌های اجتماعی و ارتباطات اجتماعی میداند. در ادامه مشروح صحبت های وی را میخوانید:
خودکشی پدیده‌ای چند بعدی
راضی مرادی در خصوص خودکشی و تاثیرات آن گفت: خودکشی یکی از مواردی است که بسیاری از کشورها با آن مواجه هستند. در واقع می‌توان گفت: خودکشی مساله‌ای است که فقیر و ثروتمند نمی‌شناسد و در همه کشورها با هر سطح از رفاه وجود دارد. حتی کشوری مثل ژاپن، با وجود سطح رفاه خوب نرخ خودکشی بالایی دارد. وی افزود: موضوع خودکشی از چند جنبه اهمیت دارد. از یک نظر کسانیکه خودکشی می‌کنند سرمایه‌های یک کشور هستند و بنابراین مرگ این افراد ضررهایی به آن کشور وارد می‌کند. از سویی موضوع خودکشی چیزی نیست که با مرگ فردی به پایان برسد، زیرا این امر می‌تواند تاثیرات بسیاری بر اطرافیان، دوستان، خانواده و خویشاوندان فرد داشته باشد و به همین خاطر است که بسیاری از جامعه‌شناسان و محققان آن را پدیده‌ای اجتماعی می‌دانند.
جدی گرفتن تهدید فرد برای عملی کردن تصمیم
راضی مرادی گفت: در مجموع کسانیکه تهدید به خودکشی می‌کنند، باید جدی گرفته شوند. معمولا افرادی که خودکشی می‌کنند، ابتدا تهدید به انجام این امر می‌کنند که در چنین مواقعی ما روانشناسان معتقد هستیم باید این تهدیدها جدی گرفته شوند. در واقع نباید به سادگی از کنار این موضوع گذشت و باید از فرد اقدام کننده پرسید چه مساله و مشکلی او را وادار به این تصمیم کرده است. متاسفانه بسیاری از خانواده ها این پیام‌ها و رمزهای ابتدایی را جدی نمی‌گیرند و فکر می‌کنند شوخی است. در حالیکه باید واقعا این نکات را مورد توجه قرار دهند و تامل بیشتری کنند و همچنین علت‌یابی کنند.
راضی مرادی گفت: به طور کلی خودکشی سه مرحله دارد. در مرحله اول، افراد آرزوی مرگ می‌کنند و به نحوی به خودکشی فکر می‌کنند. در مرحله دوم افراد برنامه ریزی می‌کنند تا به هدف و مقصود خود دست یابند. در مرحله سوم دست به خودکشی می‌زنند. بارها شده است که افرادی که دست به خودکشی زده‌اند چند سال به این موضوع فکر کرده و انواع راه‌های خودکشی را می‌دانند و حتی در این زمینه مطالعاتی هم انجام داده‌اند. به همین خاطر است که ما روانشناسان معتقد هستیم باید همواره نسبت به تهدیدها و بیانات فرد مقابل دقت شود.
عوامل تاثیر گذار
راضی مرادی در خصوص علت‌های خودکشی گفت: من در یک دسته بندی کلی عوامل مختلفی را مطرح می‌کنم. یک دسته از عوامل که بر خودکشی افراد تاثیر می‌گذارد، عوامل جمعیت‌شناختی هستند. به لحاظ جمعیتی روانشناسان معتقد هستند افراد بین ۱۵ تا ۳۵ سال و نیز افراد سالمند نرخ خودکشی بالاتری دارند که دلایل مختلفی سبب می‌شود افراد در این سنین به این اقدام دست زنند. برای مثال در جوانان ناکامی، شکست در زمینه‌های مختلف و در سالمندان انزوا، تنهایی، احساس یاس و پوچی منجر به اقدام به خودکشی می‌شود.
وی افزود: جنسیت نیز در اقدام افراد به خودکشی موثر است. بطوریکه گفته می‌شود اقدام به خودکشی در جنس مونث بیشتر از جنس مذکر است اما خودکشی کامل در مردان بیشتر از زنان اتفاق می‌افتد. زیرا مردان شیوه‌های مرگبارتری انتخاب می‌کنند. یکی دیگر از عوامل، خود عامل است. کسی‌که قبلا اقدام به خودکشی کرده و نافرجام بوده همواره در ذهنش این تصمیم وجود داد که به زندگی‌اش پایان دهد. لذا این فرد باز راه‌های دیگر را امتحان خواهد کرد.
وی گفت: یکی دیگر از عوامل، مسائل و مشکلات روانشناختی نظیر استرس‌ها، افسردگی‌ها و تکانش‌های روحی و روانی است که معمولا تا ۵۰ درصد در اقدام افراد به خودکشی موثر هستند.
راضی مرادی افزود: عامل دیگر که بسیار موثر است شکست‌های زندگی است. شکست‌ها هم می‌تواند مالی و هم می‌تواند عاطفی باشند. نظیر بحران‌هایی که افراد تجربه می‌کنند. برای مثال پس از زلزله کرمانشاه افراد بسیاری بودند که به دلیل از دست دادن خانه و اعضای خانواده دست به خودکشی زدند. بنابراین شکست‌ها و ناکامی‌ها باید جدی گرفته شوند.
نقش حمایت‌های اجتماعی در جلوگیری از این تصمیم
این روانشناس و مشاوردر پایان سخنان خود تاکید کرد: حمایت‌های اجتماعی و ارتباطات اجتماعی می‌توانند نقش موثر در جلوگیری از تصمیم افراد به خودکشی ایفا کنند. وقتی افراد احساس کنند در جامعه تنها نیستند و همواره کسانی هستند که می‌توانند به آنها اعتماد کنند بنابراین شاید با مصاحبت با آنها از این تصمیم منصرف شوند و همواره امید به زندگی پیدا کنند. بنابراین اطرافیان تا جایی که امکان دارد نباید فرد را رها کنند و وی باید احساس کند کسانی هستند که او را دوست دارند و حواسشان به زندگی او هست.
