سریال سفرهای پرحاشیه قالیباف؛ شکست انتخاباتی در مسکو با هزینه‌تراشی برای نظام

«برای دیده شدن تلاش بیجا نکن، به کمال که برسی، دیده خواهی شد.» شاید این جمله که منتسب به ویکتور هوگو نویسنده شهیر فرانسوی و خالق اثر بینوایان است، بهترین توصیه برای رئیس این روزهای مجلس و شهردار اسبق تهران باشد. او که هرکجا مسئولیتی داشته ارتباطی تنگاتنگ با دوربین برقرار می‌کند و تلاش دارد با بهره‌گیری از ابزار قدرتمندی چون رسانه در کانون توجهات باشد.

او که ایده‌ها و ترفندهای مختلفی را برای قرار گرفتن در کانون توجهات امتحان کرده، در آخرین تلاش علیرغم روحیات و سوابق خود که او را بیشتر فردی اجرایی معرفی می‌کند، وارد نهاد قانونگذاری ایران شد و با جلب نظر نمایندگان موفق شد رئیس قوه مقننه شود؛ اما این تمام خواسته‌ی قالیباف نیست و به‌نظر می‌رسد او همچنان سودای ریاست جمهوری دارد.

نگاهی به عملکرد و رفتارهای قالیباف در ماه‌های حضور وی در مجلس نشان دهنده آن است که رئیس این روزهای مجلس هنوز از کاراکتر کاندیدای ریاست جمهوری فاصله نگرفته و علیرغم حضور یک یا چند ماهه در مجلس وقتی با وزرای دولت مواجه می‌شود پیرامون انتظارات خود از وزارتخانه مربوطه سخن می‌گوید و برنامه‌های خود را تشریح می‌کند، اقدامی که پیش از حضور قالیباف در مجلس کم‌سابقه بوده است.

رفتارهای تبلیغاتی قالیباف تنها محدود به این نیست، او طی هفته گذشته طی سفری رسمی با دعوت دومای روسیه عازم مسکو پایتخت این کشور شد؛ سفری پرحاشیه که حتی دستاوردهای حداقلی‌ای که می‌توانست برای او به ارمغان داشته باشد را نیز تحت‌الشعاع قرار داد. در این سفر که به گفته علی نیکزاد نایب رئیس مجلس یک سفر بین پارلمانی بود؛ شخص قالیباف، نزدیکان و مشاوران او به قدری بر مساله انتقال پیام رهبر انقلاب به رئیس جمهور روسیه تاکید ورزیدند و آن مساله را قدری برجسته و مهم جلوه دادند که با عدم برگزاری دیدار میان قالیباف و پوتین، اصل سفر رئیس مجلس و دیدارهای وی زیر سایه این اتفاق قرار گرفت.

تیم رسانه‌ای رئیس مجلس و حتی خود قالیباف طی هفته‌ها و روزهای منتهی به این سفر به قدری بر مساله دیدار قالیباف با پوتین و تحویل پیام رهبر انقلاب توسط او به پوتین متمرکز شدند که اصل سفر را به حاشیه بردند؛ ذوق‌زدگی آن‌ها از پیش از سفر و تلاش برای اطلاع‌رسانی زودتر از موعد درخصوص دیدار رئیس مجلس با پوتین یا عدم تحویل مستقیم پیام به پوتین به‌دلیل نپذیرفتن پروتکل‌های دیدار با پوتین، از جانب قالیباف از یکسو و در سوی دیگر تحلیل شگفت‌انگیز ارائه شده در خصوص این سفر از سوی مهدی محمدی مشاور رئیس مجلس سطح حواشی و بحران را به نقطه‌ای رساند که وبسایت خبری-تجلیلی رجانیوز رسانه نزدیک به جبهه پایداری در انتقاد از این رویکرد وضعیت سفر قالیباف به روسیه را «تأسف‌بار» خواند و در تحلیل مقصرین این حادثه، با زیر سوال بردن «ذوق‌زدگی و دست‌پاچگی اطرافیان رئیس مجلس» این رفتارها را موجب «هزینه‌تراشی» برای کشور دانست و با اشاره به توئیت یکی از مشاوران قالیباف نوشت: « این اغراق‌گویی با هشتگ #معتمدنظام به گونه‌ای است که گویا اگر محمدباقر قالیباف رئیس مجلس نبود رهبرانقلاب هیچ فردی را برای انتقال پیام به مسکو نداشته و شخص ایشان از محتوای پیام مهمتر بوده است!»

این رسانه همچنین ادامه داد:« حتی مشخص نیست چرا وجود پیام مهم رهبرانقلاب که از طریق رئیس مجلس باید به دست رئیس جمهور روسیه برسد از هفته‌ها قبل در محافل و کانال‌های تلگرامی سیاسی و مشکوک و نزدیک به یک جریان خاص سیاسی رسانه‌ای شده است.

ایران در عالی‌ترین سطح بارها پیام‌های مختلف دریافت و ارسال کرده است، اگر قرار بود که هر بار چنین حاشیه‌هایی توسط انتقال‌دهندگان و دریافت کنندگان پیام بوجود بیاید بسیاری از تحولات دیپلماتیک کشور نه تنها به بازی‌های سیاسی آلوده میشد که از اعتبار پیام‌ها نیز می‌کاست.»

در کنار این رفتارها، نگاهی به تحلیل‌های مطرح شده از سوی کارشناسان زبان بدن و آداب دیپلماتیک درخصوص فیلمی که از لحظه دیدار و انتقال پیام رهبر انقلاب به طرف روسی منتشر شد، نشان دهنده آن است که رئیس مجلس هنوز آماده برگزاری دیدارهای خارجی و دیپلماتیک به‌ویژه با این سطح از اهمیت نیست.

به‌‌نظر می‌رسد رئیس مجلس و تیم مشاوران و دستیاران او پیش از آنکه سفر بین‌المللی دیگری را برای او تدارک ببینند، باید مساله آموزش های دیپلماتیک را در اولویت قرار دهند تا سفرهای بعدی رئیس مجلس با چنین شرایطی برگزار نشود، اتفاقات قبل و حین سفر قالیباف به روسیه می‌تواند خسارت قابل توجهی نسبت به وجهه سیاسی او در داخل وارد کند اما تکرار این اتفاقات قطعا تبعات جبران ناپذیری خواهد داشت برای مردی که کاندیدای بالقوه انتخابات‌های ریاست جمهوری است.

سیاست خارجی ایران اکنون بر اساس «نگاه به شرق» است

دیپلمات و سفیر پیشین ایران نیز با اشاره به سفرهای اخیر رئیس مجلس و وزیر خارجه ایران به روسیه و منطقه قفقاز به تحلیل مناسبات موجود و چگونگی برقراری تعادل شرق و غرب پرداخت.

محسن پاک‌آیین درباره اینکه چرا در سفر قالیباف به مسکو، ایران نیاز به تاکید بر روابطش با روسیه و اطمینان بخشی به آنها دارد، اظهار داشت: در شرایط فعلی دوره بعد از ترامپ و روی کار آمدن آقای بایدن، به طور طبیعی تقویت روابط با کشورهای شرق و تقویت دیدگاه نگاه شرق این پیام را می‌دهد که ما در سیاست خارجی خود قائل به ایجاد تنوع هستیم و متمایل به یک قطب نیستیم.

وی با بیان اینکه ایران آمادگی همکاری با همه کشورهایی که به دنبال رابطه دوستانه بر اساس احترام متقابل باشند را دارد، ادامه داد: در میان کشور‌هایی که در دوره تحریم نیز ایران را تنها نگذاشتند و در کنار ایران بودند و در مجامع مختلف به ویژه در شورای امنیت سازمان ملل از ما حمایت کردند، دو کشور روسیه و چین هستند؛ تقویت روابط ما با این کشورها نشان دهنده این است که حتی در شرایط پسا ترامپ برای دوستانمان اهمیت قائل هستیم و همکاری های خوب آنها و حمایتشان را در دوران ترامپ فراموش نمی‌کنیم.

این تحلیل‌گر ارشد مسائل قفقاز افزود: سفر آقای قالیباف به روسیه و سفر آقای ظریف به منطقه قفقاز، ترکیه و روسیه نیز در جهت همین اراده سیاسی کشور مبنی بر تقویت سیاست نگاه به شرق است. در واقع هدف اصلی این نگاه این است که با مناطق دیگری که در مقاطعی به آنها کمتر توجه شده است، همکاری بیشتری کنیم. البته در روسیه غیر از این هدف اصولی، مناسبات‌ مختلف و همکاری در بخش‌های دوجانبه، چندجانبه و منطقه‌ای را داریم، لذا سفرهای منظم و با برنامه مقامات روسیه و ایران به کشورهای طرفین، به معنای این است که ما حوزه‌های مختلفی برای همکاری داریم که بر اهمیت این سفرها می‌افزاید.

وی درباره سیاست نگاه به شرق و تحریک کشورهای غربی و همچنین کاهش همین میزان از روابط با غرب گفت:‌ نکته غیر عادی و فوق‌العاده‌ای وجود ندارد، اما همانگونه که با کشورهای غربی تعامل می‌کنیم، با کشورهای شرقی نیز تعامل می‌کنیم. اما این تعاملات باید دوطرفه باشد. گاهی طرفی تمایل نشان نمی‌دهد. در شرایط فعلی روابط ما با غرب یک رابطه دو طرفه نیست. آمریکا استثنا است و رویکرد خصومت آمیز آن با ایران جدا است، اما اروپایی‌ها نیز رویکرد مثبتی نسبت به ایران ندارند و بیش از اینکه به ایجاد و تقویت روابط دوجانبه با ایران توجه کنند، بیشتر به دنبال طرح مسائل حاشیه‌ای، چه در حوزه حقوق بشری، چه در حوزه پایبندی به تعهداتشان در برجام هستند و لذا رویکرد مثبتی از سوی غرب نمی‌بینیم.

این کارشناس ارشد مسائل منطقه بیان کرد: طبیعتاً اگر اروپایی‌ها بخواهند بر اساس احترام متقابل با ما ارتباط برقرار کنند، حتماً پاسخ مثبت می‌دهیم. اینکه ما با روسیه و کشورهای همسایه رابطه خیلی خوبی داریم، کاری کاملا اصولی و عقلایی است، چرا در مقطعی که غربی‌ها یک رویکرد منفی نسبت به ایران دارند، نمی‌توان شرق را هم کنار بگذاریم چرا که در این شرایط کاملا منزوی خواهیم شد.

وی تصریح کرد: سیاست خارجی که اکنون در حال انجام شدن است، یک سیاست خارجی عقلایی است. برخی افراد در داخل کشور تصور می‌کنند که چنانچه روابط ما با کشورهایی مثل روسیه، چین و همسایگان تضعیف شود ما به ناچار به سمت غرب خواهیم رفت، در حالی که این تصور نیز یک تصور نا متعادل است، چرا که روابط ما با غرب بستگی به تغییر رویکرد خصومت آمیز آنها نسبت به ایران دارد و هر کجا که آنها تغییر رویکرد دهند با آنها رابطه قوی‌تری پیدا می‌کنیم. لذا نباید برای اینکه با غربی‌ها رابطه بهتری پیدا کنیم رابطه خودمان را با شرق قطع کنیم.

پاک آیین با اشاره سفر‌ قالیباف و ظریف به روسیه و منطقه و همچنین ارسال پیام رهبری به پوتین، اظهار داشت: این اقدامات نشان می‌دهد که ما کشور قدرشناسی در سیاست خارجه هستیم و منافع خودمان را می‌شناسیم و می‌دانیم در چه حوزه‌ای می‌تواند تامین شود و چگونه با این کشورها ارتباطمان را تقویت کنیم. طبیعتا اگر از اروپا نیز رویکرد مثبت ببینیم حتماً با آنها کار می‌کنیم.