احتمال شیوع «وبای پرندگان» در میانکاله
محمدعلی یکتانیک کارشناس و فعال محیط زیست با اشاره به تکرار مجدد فاجعه تلفات ده‌ها هزار پرنده مهاجر در میانکاله برای دومین سال متوالی، و رسیدن آمار تلفات به عدد ۱۵ هزار بال در سال جاری، از بستن راه کارشناسان و صاحب نظران برای علت یابی این بحران، اظهار تأسف کرد و گفت: سازمان دامپزشکی اجازه نمی‌دهد هیچکدام از آزمایشگاه‌های معتبر و حتی مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی برای حل این بحران وارد میدان شوند.
وی با اشاره به ادعای سازمان دامپزشکی که علت مرگ این پرندگان را سم بوتولیسم اعلام کرده و گفته است، این سم توسط باکتری کلستریدیوم بوتولینوم ایجاد شده و پرندگان با بلع گیاهان یا حیوانات آلوده به این سم فلج شده و جان خود را از دست می‌دهند ابراز داشت: این علت یابی از چند وجه قابل پذیرش نیست.
بوتولیسم بیماری فصل گرما است نه زمستان
این کارشناس اظهار داشت: بر اساس مقالات علمی منتشر شده، سم بیوتوکسین یا بوتولیسم که تا به حال در چند قاره و کشور باعث مرگ پرندگان مهاجر در تالاب‌ها شده است در شرایط آب و هوایی گرم و در دمای ۲۴ تا ۳۶ درجه سانتیگراد تولید می‌شود نه در سرمای زمستان؛ و این بیماری در هیچ کجای دنیا در فصل سرما گزارش نشده است.
وی افزود: اگر این سم باعث مرگ پرندگان باشد، این مساله باید در سراسر تالاب میانکاله و در پهنه چند هزار هکتاری آبی آن اتفاق می‌افتاد نه فقط در چند کانون مشخص.
چرا دامپزشکی به روش انجام تحقیقاتش را اعلام نمی‌کند؟
یکتانیک با تاکید بر اینکه برای انجام تحقیقات جامع در ارتباط با شناسایی بوتولیسم باید روش کار اعلام می شده است و در روند تحقیقات بستر تالاب (خاک و رسوبات) در کانون‌های تلفات مورد آزمایش قرار گیرد، دمای آب کف تالاب در نقاط مختلف اندازه گیری شود و حتماً برای نمونه گیری و انجام آزمایش در ارتباط با سم بوتولیسم باید از پرنده‌های مبتلا و زنده خون گیری شود، چراکه تنها از این طریق می‌توان باکتری موجود در بدن این حیوان را روی موش آزمایشگاهی کِشت نمود و نهایتاً باید تیپ سم نیز معرفی شود.
احتمال شیوع «وبای پرندگان» بیشتر از بوتولیسم است
وی با اشاره به اینکه عمده تلفات پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله که آخرین سنگر پرندگان مهاجر در شمال و مرکز کشور محسوب می‌شود به شکل قابل توجهی در نزدیک سواحلی است که در حاشیه آنجا واحدهای مرغداری (کشتارگاه)، کارخانه‌های کنسروسازی و کارخانه تولید برگ اسکناس به وقوع پیوسته است، افزود: در این شرایط سازمان دامپزشکی باز هم چشم خود را بر روی احتمالات دیگر بسته و می‌گوید به دلیل کاهش حجم و سطح آب باکترهای موجود در تالاب فعال شده‌اند، و این مساله منجر به تولید سم شده است. در حالی که منابع علمی می‌گوید در مناطقی که پساب‌های کشتارگاهی و فاضلاب‌های صنعتی بخصوص فاضلاب آلوده به فلزهای سنگین وارد آب شود، «وبای پرندگان» (پاستورلوز) رخ می‌دهد، درست شبیه شرایطی که در این تالاب اتفاق افتاده است.
به گفته یکتانیک، نمونه گیری سال گذشته مؤسسه رازی از ٥٠ لاشه پرنده مهاجر نشان از پر خونی مغزها و بیماری وبای پرندگان با جدا سازی میکروب «پاستورولا مولتیسیدا» از صد در صد مغز نمونه‌های مذکور داشته است.
احتمال نوعی اشتراک منافع در عوامل ایجاد این بحران / سازمان دامپزشکی معترضان را تهدید می‌کند
وی، احتمال وجود نوعی اشتراک منافع در این حوزه را علت رد صددرصدی عوامل مشکوک انسانی در تلفات گسترده پرندگان میانکاله دانست و گفت: نه تنها علت تلفات به درستی اعلام نشده که هر کدام از کارشناسان به علت یابی های مبهم اعلام شده اعتراض می‌کنند، از سوی سازمان دامپزشکی تهدید به شکایت می‌شوند و اینک ما محق هستیم در برابر این تلفات مهیب که سال گذشته با شیوع بیماری کرونا به حاشیه رفت و جدی گرفته نشد و امسال مجدداً رخ داده است از آن کماکان با عنوان تلفات مشکوک نام برده می‌شود مطالبه گر باشیم.
کم آبی میانکاله نمی‌تواند دلیل اصلی تولید سم بوتولیسم باشد
یکتانیک با یادآوری این نکته که ۲۵ سال پیش هم میانکاله از نظر کم آبی شرایط مشابه امروز را داشته اما آن زمان خبری از رشد سم بوتولیسم و تلفات نبوده است همینطور در سایر اکثر قریب به اتفاق تالاب‌های کشور که به شدت کم آب و نهایتاً مبدل به شوره زار و کانون ریزگرد شده‌اند نیز در هیچ مقطعی بیماری بوتولیسم گزارش نشده است، افزود: عرصه آبی تالاب میانکاله طی سال‌های اخیر به شکل چشمگیری کوچک شده اما این مساله نمی‌تواند دلیل اصلی تولید سم بوتولیسم باشد و اینکه پای فعالیت باکتری در اجساد و بازمانده جلبک‌ها وسط در شرایط بی هوازی به میان می‌آید چندان قابل قبول نیست چون عرصه آبی میانکاله اساساً پهنه جلبکی قابل توجهی نیز ندارد.
وی افزود: کلی گویی های سازمان دامپزشکی به شکلی بوده است نهایتاً تقصیرها را بر گردن تالاب انداخته شده و این تلفات بزرگ در انواع پرندگان مهاجر میانکاله خصوصاً برای فلامینگو و چنگرها فرایندی طبیعی جلوه داده شده است.
