آفتابنیوز : آفتاب: طرح زودبازده به خودی خود مقوله جدا از بحث سرمایهگذاری نیست و نمیتوان در مورد آن اظهار نظر کرد. طرح سرمایه گذاری چه بزرگ، چه کوچک، چه زودبازده، چه دیر بازده، چه کاربر و چه سرمایهبر، باید دارای توجیه فنی و اقتصادی باشد در غیر اینصورت عاملی برای هدر رفتن سرمایههای ملی خواهد بود.
دکتر بایزید مردوخی، اقتصادان در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی آفتاب با بیان این مطلب افزود: طرحی برای سرمایه گذاری مثبت است که بازده اقتصادی داشته باشد به این معنی که اگر 100 واحد برای طرحی سرمایه گذاری شود بر اساس عرف اقتصاد جامعه این میزان سرمایهگذاری، باید بازدهای بالاتر از نرخ سود داشته باشد.
وی افزود: به طور مثال در کشورهای اقتصادی جامعه غرب (OECDO) طرحهایی که 4 تا 6 درصد بازده داشته باشند به لحاظ اقتصادی طرحهای مطلوبی هستند چراکه نرخ بهره در این کشورههای معمولا کمتر از 6 درصد است.
مردوخی تصریح کرد: اما در کشور ما که نرخ بهره یا سود بالاتر از 15 درصد است، طرحی ارزشمند خواهد بود که بالاتر از این نرخ و یا نرخ سود با سوبسید (9 تا 12 درصد) سود و بازدهی داشته باشد. در واقع طرحی که کمتر از نرخ بهره بازدهی داشته باشد حتی برای بازپرداخت وام خود نیز نیاز به کمک مالی پیدا میکند. بنابر این چنین طرحهایی فاقد توجیه اقتصادی خواهد بود.
این تحلیلگر اقتصادی گفت: این مباحث از اصول اولیه و اثبات شده علم اقتصاد است و نیازی به بحث تئوریک ندارد.
وی با اشاره به مفهوم طرح زودبازده تصریح کرد: بازدهی این طرحها نیز باید بالاتر از نرخ بهره باشد در غیر این صورت توجیه اقتصادی ندارند اما تفاوت اصلی میان این طرحها و سایر طرحهای اقتصادی در این است که باید در مدت زمان کوتاهی سوددهی داشته باشند در حالی که در طرحهای بزرگ و دیر بازده ممکن است دو تا سه سال سرمایهگذاری انجام شود و بعد از آن به ثمر بنشیند.
مردوخی تاکید کرد: به طور کلی در شرایط اقتصادی کشور انتخاب طرحهای کاربر و اشتغالزا مناسبتر از طرحهای سرمایهای است اما این طرحها باید بازدهی و توجیه اقتصادی داشته باشند، در غیر اینصورت سرمایههای ملی در این طرحها از بین خواهد رفت.
وی درباره علت ناموفق بودن طرحهای زودبازده در ایران گفت: علت اصلی عدم موفقیت طرحهای زودبازده به توجیه اقتصادی و فنی و گزینش ناموفق این طرحها از سوی دولت و بانکها مربوط میشود.
این استاد تاکید کرد: اگر دولت پیش از پرداخت وام مراکزی را برای ارزیابی دقیق طرحهای زودبازده در شهر و استانهای مختلف پیشبینی میکرد و از میان آنها طرحهایی را که دارای توجیه فنی و اقتصادی بودند بر میگزید اکنون شرایط و نتیجهای که از سرمایهگذاری در این طرحها مشاهده میشود متفاوت بود.
این اقتصاددان ادامه داد: منظور از انجام گزینش این است که دولت بهجای گزینش افراد متقاضی طرحهای آنان را ارزیابی میکرد.
به گفته مردوخی درصورتی که این طرحها بر اساس معیارهای درست و علمی، دارای توجیه فنی و اقتصادی شناخته میشدند سرمایه گذاری در آن میتوانست بر کاهش نرخ بیکاری، تورم و افزایش رشد تولید ملی اثر گذار باشد.