ماموریت برجامی هیئت اسرائیلی در آمریکا؛ نتانیاهو مانع احیای برجام می‌شود؟

سرویس بین الملل- بخش عربی سایت شبکه خبری الجزیره" در گزارشی با اشاره به سفر "مئیر بن شابات" مشاور امنیت ملی دولت نتانیاهو و "یوزی کوهن" رئیس موساد به همراه تیمی اسرائیلی به واشنگتن، این‌گونه تحلیل می‌کند که این هیئت با هدف بحث با مقام‌های امریکایی در مورد خطرات بازگشت امریکا به توافق هسته‌ای وارد واشنگتن می‌شود.

به گزارش آفتاب‌نیوز؛ این شبکه خبری از این سفر با عنوان "ماموریت ناممکن" هیئت اسرائیلی یاد کرده و می‌نویسد: "آیا تاریخ تکرار خواهد شد؟ هفته‌ها پیش از حصول تهران و واشنگتن به همراه پنج قدرت بزرگ جهانی به برجام در سال ۲۰۱۵ میلادی، نتانیاهو در پاسخ به دعوت رهبران جمهوری‌خواه در مجلسین آمریکا مهمان واشنگتن بود. نتانیاهو هنجار‌های دیپلماتیک را نادیده گرفت و سخنرانی خصمانه‌ای علیه مذاکرات هسته‌ای با ایران، ضد دولت اوباما ایراد کرد. اکنون تاریخ در حال تکرار است، اما به شکلی دیگر. نتانیاهو هیئتی از مقام‌های ارشد نظامی و اطلاعاتی اسرائیلی را عازم واشنگتن کرده تا با اعضای کنگره برای هشدار دادن درباره تبعات بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای با ایران هشدار دهند.

احتمال ادامه حملات اسرائیل به اهداف ایران بدون هماهنگی با واشنگتن یکی از معضلاتی است که دو طرف نتوانسته‌اند بر آن فائق آیند. شش سال پیش تلاش‌های نتانیاهو ناکام ماند و او موفق به تغییر موضع واشنگتن نشد، اکنون نیز انتظار نمی‌رود سفر مقام‌های اسرائیلی بتواند باعث تغییر موضع دولت بایدن شود که به دنبال بازگشت به توافق هسته‌ای با ایران است.

"باربارا اسلاوین" مدیر بخش ایران در اندیشکده "شورای آتلانتیک" معتقد است که مقام‌های دولت بایدن احتمالا در مذاکره با اسرائیلی‌ها از آنان خواهند خواست تا در طول گفتگو‌های امریکا با ایران از حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران خودداری کنند. او به الجزیره می‌گوید:"خواسته نتانیاهو برای جلوگیری از بازگشت امریکا به توافق هسته‌ای به جایی نخواهد رسید".

"دیوید دوروش" معاون وزیر دفاع سابق آمریکا به "الجزیره" می‌گوید که پیش از هرگونه توافق هسته‌ای بین واشنگتن و تهران لازم است که اسرائیل با آن موافقت داشته باشد. او اظهار داشت که هراس اسرائیل نگرانی‌هایی واقعی است که بسیاری از سیاستمداران امریکایی از جمله "چاک شومر" و "باب منندز" رهبران دموکرات سنا و اکثریت اعضای جناح راست جمهوری‌خواه امریکا نیز با آن همدلی دارند. اگر توافقی حاصل شود که نگرانی‌های اسرائیل را برطرف سازد این توافق نگرانی‌های کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس و همچنین اکثریت قریب به اتفاق افکار عمومی امریکا را نیز برطرف خواهد کرد.

حملات اسرائیل علیه ایران کارآمد نیستند

در همین حال، نشریه "فارین پالسی" در مقاله‌ای تحلیلی با عنوان "حملات اسرائیل علیه ایران کارآمد نیستند" می‌نویسد: "خرابکاری‌های اخیر در برنامه هسته‌ای ایران از نظر استراتژیک منسجم نیستند. جاسوسان اسرائیلی از ماه‌ها قبل مستقر شدند تا مواد منفجره را در داخل تاسیسات هسته‌ای ایران کارگذاری کنند و حملات سایبری کشنده‌ای به رایانه‌های کنترل کننده سانتریفیوژ‌های تاسیسات ایران صورت گرفت تا سرعت چرخش آن را تغییر دهد. همه این رویداد‌ها می‌توانند برای ساخت یک سریال جذاب جاسوسی مفید باشند. با این وجود، اینکه آیا این اقدامات کارآمد بوده‌اند یا خیر موضوع دیگری است. این حملات مخفیانه همراه با تحریم‌های امریکا در سالیان اخیر نتوانسته ایران را متقاعد کند که به طور کامل برنامه هسته‌ای خود را کنار گذارد. در عوض، این حملات نتوانسته رویکرد ایران را در مذاکرات هسته‌ای تغییر دهد و برعکس ایران عزم خود را برای ادامه غنی‌سازی اورانیوم جزم کرده است.

بسیاری از مخالفان رویکرد اسرائیل معتقدند خرابکاری‌های مکرر اسرائیل نتوانسته دولت بایدن را مجاب به اعمال سخت‌گیری بیش‌تر علیه ایران در مذاکرات اخیر کند. نه ایران و نه امریکا از جلسات برگزار شده در وین خارج نشدند. در عوض، ایران غنی‌سازی اورانیوم را از ۲۰ به ۶۰ درصد افزایش داده است. "علی واعظ" مدیر پروژه ایران در گروه بین المللی بحران می‌گوید: "حملات اسرائیل تنها فعالیت هسته‌ای ایران را به تاخیر انداخته و به طور دائمی محدود نکرده است. خرابکاری و تحریم‌ها تنها به تقویت برنامه هسته‌ای ایران منجر شده و به ضرر دیپلماسی است".

فارین پالسی در ادامه می‌افزاید: حملات اخیر اسرائیل پیامی به دولت بایدن بود؛ اینکه یا امریکا را از ادامه مذاکرات منصرف سازد و یا آن که اهرم فشار بیشتری بر ایران برای گرفتن امتیازات بیش‌تر در مذاکرات اعمال کند. اسرائیل نگران است که بایدن مشابه اوباما دوباره با ایران توافق کند. این حملات به منظور نشان دادن پیام اسرائیل به امریکا مبنی بر آن بود که اگر بایدن به مواجهه با ایران نپردازد اسرائیل به تنهایی نیز می‌تواند این کار را را انجام دهد.

صنم وکیل، تحلیلگر مسائل خاورمیانه و شمال آفریقا در اندیشکده "چتم هاوس" می‌گوید: استراتژی پیشگیرانه اسرائیل برای تحت فشار قرار دادن دولت بایدن است. تیم بایدن در حال حاضر به دنبال تغییر برجام نیست. در حال حاضر هدف آن است که ایران خود را با مفاد برجام انطباق دهد. امریکا به دنبال کسب امتیازاتی دیگر از ایران برای رفع نگرانی اسرائیل نیست. اگر این روند موفقیت‌آمیز باشد هدف آن است که به مرور زمان توافق هسته‌ای تقویت و زمان آن طولانی‌تر شود تا شاید فرصت برای پرداختن به موضوعاتی، چون موشک‌های ایران نیز فراهم شود.

حسین موسویان، دیپلمات ارشد سابق ایرانی اما می‌گوید برد موشک‌های ایران حداکثر ۲ هزار کیلومتر است در حالی که برد موشک‌های بالستیک اسرائیل و عربستان سعودی ۵ هزار کیومتر است. در نتیجه، از دید او اولین قدم باید محدود شدن برد موشک‌های اسرائیل و عربستان باشد نه اعمال فشار بر ایران. او اشاره می‌کند که اسرائیل و عربستان و دیگر متحدان امریکا سالانه صد‌ها میلیارد دلار از پیشرفته‌ترین تسلیحات را از امریکا و سایر قدرت‌های جهانی خریداری می‌کنند. در نتیجه، گام اصلی باید ایجاد توازن تسلیحاتی برای همه کشور‌های خاورمیانه باشد.

فارین پالسی در پایان می‌نویسد: خرابکاری و تحریم‌های طولانی‌مدت اقتصادی باعث تضعیف موقعیت چانه‌زنی ایران در مذاکرات درباره آینده برنامه هسته‌ای آن کشور می‌شود و از نظر تاکتیکی موثر بوده است. سوال مهمتر، اما آن است که از نظر استراتژیک آیا اسرائیل و امریکا درک می‌کنند که هیچ یک راه حل طولانی مدتی برای رفع بن بست با ایران ارائه نداده‌اند؟

مسیر طولانی برای توافق ایران و امریکا

روزنامه اسرائیلی "جروزالم پست" در مقاله‌ای به طولانی مدت بودن مسیر پیش رو برای توافق ایران و امریکا اشاره کرده و می‌افزاید: "به نظر می‌رسد "جو بایدن" رئیس جمهوری امریکا از حادثه تاسیسات نطنز، غنی‌سازی ۶۰ درصدی اورانیوم ایران و ادعای "محمد جواد ظریف" مبنی بر این که "جان کری" اطلاعاتی را برای او فاش ساخته، نگرانی چندانی به خود راه نمی‌دهد. به نظر می‌رسد یک مصالحه و معامله میان ایران و امریکا در حال شکل‌گیری است اما ابهام بیش‌تر در ارتباط با زمان آن است تا نتیجه‌گیری نهایی این توافق. به نظر می‌رسد تضاد و تناقض‌ها در زمینه رویداد‌های خارجی هر اندازه هم که شدید باشند نمی‌توانند مانع از حرکت دولت بایدن به سوی بازگشت به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ میلادی شوند. با این وجود، هرچه امریکا به یک توافق نزدیک‌تر می‌شود مقام‌های دیپلماتیک امریکایی مرتبا و بیش‌تر عبارت "یک راه طولانی" را مطرح می‌کنند.

انتخابات ریاست جمهوری ایران که در ۱۸ ژوئن برگزار می‌شود، امری تعیین‌کننده در تصمیمات امریکا خواهد بود و استفاده از عبارت "راه طولانی" به نظر می‌رسد بدان معناست که امریکا نمی‌خواهد تا پیش از انتخابات ایران توافقی جامع حاصل شود. این امر از خرد متعارفی ناشی می‌شود که دولت بایدن از آن برخوردار بوده و تنها می‌خواهد پیشرفت در زمینه مذاکرات هسته‌ای صورت گیرد تا بستر توافق با تهران با هر فردی که پس از انتخابات ایران به عنوان رئیس جمهوری آن کشور انتخاب شود فراهم شده باشد.

آمریکایی‌ها ممکن است بر این باور باشند که هرگونه پیشرفت حداقلی در مذاکرات دستکم انگیزه اقدامی تحریک‌آمیز از سوی ایران را از بین خواهد برد؛ چرا که در حال حاضر بایدن نیز بیش‌تر روی مقابله با ویروس کرونا و سایر مسائل داخلی ایران متمرکز است.

زمانی که مقام‌های امریکایی از "راهی طولانی" می‌گویند به یک توافق نهایی اشاره دارند و نه یک توافق موقت. در نتیجه، تناقضی وجود ندارد و ممکن است توافق موقتی پیش از انتخابات ایران حاصل شود که به نفع تیم روحانی باشد. در هر حال، در هفته‌های آینده تیم بایدن برنامه راه حل خود در قبال ایران را آشکارتر خواهد ساخت.