نمی‌خواهیم به اجبار چادر سر مردم کنیم
آفتاب: چندی است طرح ارتقا امنیت اجتماعی توسط نیروی انتظامی مطرح و اجرا می‌شود. این روزها نیروی انتظامی جمهوری اسلامی پس از 3 مرحله «مبارزه با بدحجابی»، «جمع‌آوری معتادان پرخطر» و «برخورد با اراذل و اوباش»، مرحله چهارم طرح ارتقاء امنیت اجتماعی را با اهدافی متفاوت با دوره‌های قبل آغاز می‌کند؛ در این زمینه شایعاتی فضای رسانه ها را پر کرده‌است؛ مسائلی مانند حضور نیروی انتظامی در شرکتهای خصوصی و رسیدگی به حجاب کارمندان زن این شرکتها. چندی قبل بخش نخست این مطالب که به گفتگو با دکتر رحمتی جامعه شناس اختصاص داشت منتشر شد.
در بخش دوم این گزارش گفتگوی «سرهنگ بیات» مديركل مطالعات معاونت اجتماعي ناجا با خبرنگار آفتاب را می خوانید:
جناب سرهنگ، سابقه طرح ارتقای امنیت اجتماعی چیست؟
مطالعات میدانی سالهای گذشته(86-82) منجر به طرح موضوع امنیت اجماعی شد. قطعا کیفیت و سرفصلهای این طرح در سال 87 با سالهای قبل متفاوت خواهد بود. هم اکنون این طرح با مطالعات فرهنگی و میدانی سنجی در حال انجام است.
زور و اجبار در عملی شدن اهداف طرح چه نقشی داشته است؟
زور و اجبار تقریبا در این طرح کمترین دخالت را دارد، به اندازه‌ای دخیل است که اجرایی شدن طرح را تضمین کنند. اما این را در نظر داشته باشید که در مواردی چون مبارزه با اوباش و اراذل و تعریض به نوامیس اجبار ضروری است.
به نظر شما این مقدار دخالت وجهه طرح را اجباری نشان نمی‌دهد؟
این امر بیشتر اغنایی است تا اجباری. در طرح گسترده ارتقای امنیت اجتماعی به جز نیروی انتظامی ارگانها و سازمانهای دیگری هم حضور دارند، به دلیل کمکاری این ارگانها پلیس مجبور می‌شود با جدیت بیشتری وارد عمل شود. اگر سازمانهای دیگر کار خود را درست انجام می‌دادند پلیس اقتدار خود را حفظ می‌کرد. شما توجه کنید هرچه مراکز دینی و فرهنگی ریشه‌ای کار کنند دردسر پلیس کمتر می‌شود، ولی مسئله این است که دیگران آنچنان که باید در این طرح مشارکت ندارند و انجام این امر به تنهایی بر دوش پلیس افتاده است.
به هر حال شما اجبار را در این طرح رد نمی کنید؟
بله به هر حال برای عملی کردن قانون، اجبار الزامی است. در بخشهایی از طرح چون برخورد با ارازل و اوباش، تهیه و توضیع کنندگان فیلمهای خصوصی افراد و قاچاقچیان مواد مخدر اجبار ضروری است؛ ولی مسئله در اینجا است که ما به زور نمی‌خواهیم چادر سر مردم کنیم و مهمتر از این ما خودمان می‌دانیم برای کار فرهنگی و عملی کردن 100درصدی یک قانون و ایجاد امنیت اجبار کافی نیست.
شما قبول دارید به جای رها کردن مدارس و دانشگاهها و پرداختن به ریشه‌ای کردن کار و اغنای افراد به رویه جامعه پرداختید؟
این طور نیست در طرح مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی(که به طرح عفاف و حجاب معروف است) تمام سازمانها از جمله دانشگاه ها و آموزش و پرورش برنامه هایی را در دستور کار دارند که وزیر ارشاد از سوی ریاست محترم جمهوری بر این طرح نظارت دارند. در این طرح 21 وظیفه برای پلیس مشخص شده که در حال انجام است.
قبول دارید که برخورد مامورانتان در همه موارد صحیح نیست؟
بله طرح با این پهنه و گستره عوارض و برخی تخلفات را در سطح برخورد کف خیابانی ممکن است داشته باشد کما اینکه مواردی بوده است؛ ولی فرایند ماموران ما از طرف سازمانهای مختلف چون مراجع درون ناجا و بیرون ناجا بررسی می شود. دردرون نیروی انتظامی مراکزی چون حفاظت اطلاعات و بازرسی کل عقیدتی- سیاسی بر رفتار ماموران نظارت محسوس و نامحسوس دارند، علاوه بر این خود فرماندهان بر نحوه انجام امور اشراف کامل دارند. نتیجه بررسیها در کل، این گونه بوده است که از 100 مورد مواجهه با بدحجابی یک مورد صحیح نبوده است.
همان یک موردی که شما می‌فرمایید فکر می‌کنید از این روش اصلاح شده است؟
نه نشده ولی شما اگر در کشورهای غربی هم نگاه کنید برای قانون اجباری مالیات، متخلفان جریمه می‌شوند. در فرانسه کارمندان بانک اونیفورم خاص دارند، آرایش نمی‌کنند و...
شما مسائل اعتقادی را با اقتصادی و اجتماعی نمی‌توانید مقایسه کنید.
اشتباه در همین جاست طرح امنیت اجتماعی اعتقادی نیست اجتماعی است. اعتقادی است که تبدیل به قانون شده است و برخورد پلیس برخورد با متخلف قانون است.
بحث تبرج را چگونه اجتماعی می‌کنید؟
در این طرح نکات مثبت زیادی وجود دارد ولی رسانه‌ها با بزرگ کردن ابعاد منفی کوچک سعی در منفی جلوه دادن کلیت طرح دارند.
در اجتماعی بودن طرح بحثی نداریم، در مذهب ما نماز مهمتر است یا پوشش؟ آیا دیده‌اید که نیروی انتظامی سعی در اجبار اقامه نماز داشته باشد؟ تاکید نیروی انتظامی در این است که فرد خطاکار از جامعه تایید و تشویق نگیرد. هنگاهی که دخترخانمی با پوشش و ظاهر نامناسب در جامعه حاضر می‌شود بنابر مقتضای سنی دنبال تایید جامعه است، در این وضعیت ماموران ما وظیفه دارند به او تذکر دهند.
آیا شما فکر می کنید ماموران شما جدا از تذکر، توانایی اغنای منطقی شخص را دارند؟
ما انتظار نداریم مامور ما کار فرهنگی سی ساله را یک روزه انجام دهد، بلکه ما از طریق رسانه‌ها قانون شورای عالی فرهنگی و حدود را اعلام کرده‌ایم و چهره و ظواهر مخالف این حدود متخلفین طرح محسوب می‌شوند.
شما فکر نمی‌کنید با این کار ترویج ریا را در جامعه افزایش می‌دهید؟
در مقوله رانندگی نیز در رعایت موارد کمربند، سرعت مجاز و رعایت فاصله هم اجبار هست ولی شما در حیاط خانه خود می‌توانید خلاف مقررات خیابان عمل کنید. در رعایت کردن قوانین رانندگی آیا به این توجه می شود که شخص به خاطر جریمه و یا پرستیژ اجتماعی این کار را انجام داده یا از روی اعتقاد قلبی این کار را انجام داده. ما به منازل و مکانهای شخصی افراد کاری نداریم، بلکه حرف ما این است که رفتار با متخلفان حدود قانون شورای عالی همانند متخلفین رانندگی هستند.
این مسئله را با روزه مقایسه کنید روزه رابطه فرد با خداست، اگر کسی در ملا عام حتی به دلیل موجه(مثلا پزشکی) روزه‌خواری کند بر اساس قانون انجام فعل حرام در ملاعام و تظاهر به گناه مجازات می‌شود. این مسئله بیشتر قانونی است تا مذهبی.
نمونه دیگر سرقتهای انجام شده در ایران است، این سرقتها به واسطه بیکاری و نابرابری ساختار اقتصادی است و در باطن امر، شخص بنابر این حقوق(نابرابری‌ها) دست به سرقت می‌زند. آیا شما معتقدید که به دلیل محق بودن فرد، پلیس نباید سارق را دستگیر کند.
در مزاحمت ها بیشتر قربانیان، ظواهردرستی ندارند و این مسئله مهمترین عامل مزاحمتهاست.نظرسنجی سازمانهای دیگر هم نشان می دهد که جامعه با تایید خود فرد را مجبور به جلب توجه می کند. بالاخره برای حل این معضل اجتماعی باید دست به کار شد. هنجارسازها باید کاری کنند که مقوله مد هدایت شود. ولی شما در زمینه طرح ارتقای امنیت اجتماعی مطمئن باشید که حتی سردار احمدی مقدم هم تاکید دارند نقش ماموران ما به حداقل برسد.
