چین؛ فشارسنج وضعیت مذاکرات هسته‌ای در وین
اندیشکده "شورای آتلانتیک" در گزارشی درباره نقش چین در مذاکرات هسته‌ای می‌نویسد:"پس از پنح ماه وقفه به دنبال انتخاب رئیسی به عنوان رئیس جمهوری تازه ایران در ماه ژوئن، مذاکرات هسته‌ای در وین در ۲۹ نوامبر از سر گرفته شد. با این وجود، این مذاکرات فاقد گفتگوی مستقیم بین واشنگتن و تهران و موفقیت مذاکرات را در سایه‌ای از ابهام قرار داده است.
به گزارش آفتابنیوز؛ دور هفتم مذاکرات بدون هیچ پیشرفت مهمی به پایان رسید و احیای برجام را بیش از پیش به خطر انداخت. مسلما چین که در مرحله نهایی مذاکرات هسته‌ای در سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ میلادی نقش ثانویه مهمی را ایفا کرد و در میان گروه ۱+۴ متشکل از بریتانیا، چین، فرانسه، آلمان و روسیه مناسب‌ترین گزینه برای اعمل اهرم‌های موثر است.
چین در ماه‌های گذشته در حاشیه باقی ماند و گفتگو با ایران و امریکا را بدون پذیرش مشتاقانه نقش میانجیگری حفظ کرد، برخلاف روسیه که از موضع مصالحه‌جویانه وارد شد و نسبت به چین بسیار فعال‌تر به نظر می‌رسید.
"میخائیل اولیانوف" نماینده روسیه در مذاکرات از طریق حساب کاربری‌اش در توئیتر با مخاطبان در این زمینه در ارتباط بود. با این وجود، طبق گزارش "وال استریت ژورنال" چین در دور تازه مذاکره فعال‌تر بوده است و درجه خاصی از ناامیدی نسبت به خواسته‌های ایران را مطرح کرده و ایران را تحت فشار قرار داده است.
چین و ایران اخیرا توافق راهبردی همکاری ۲۵ ساله را امضا کردند که دو کشور را بیش از همیشه به یکدیگر نزدیک کرد. همچنین، چین به واردات مقادیر قابل توجه نفت از ایران ادامه داده است. این موارد به چین بیش‌ترین اهرم را بر موضع مذاکره ایران می‌بخشد.
مثلث چین، امریکا و ایران در حال بازی هستند. علیرغم مواجهه با تغییر روسای جمهوری امریکا و ایران در سال ۲۰۲۱ میلادی، گفتمان چین در مورد توافق هسته‌ای ایران ثابت است. چین از ایران خواسته مخالفت‌اش با یکجانبه‌گرایی امریکا و سیاست قلدرمابانه آن کشور در صحنه بین‌المللی را تشدید کند.
پس از اعلام تهران مبنی بر بازگشت به مذاکرات وین پس از وقفه پنج ماهه، وزیر خارجه چین از این تصمیم استقبال کرد و از ایران خواستار بازگشت به تعهدات برجامی‌اش شد. بر این اساس، چین حامی احیای برجام بوده که دولت بایدن در تلاش است تا درباره آن با چین ارتباط برقرار کند.
بایدن و شی در اوایل سال جاری در ماه مارس در اولین دیدار رو در روی‌شان از زمان روی کار آمدن بایدن توافق کردند که منافع‌شان در مورد ایران همپوشانی دارد.
مالی فرستاده ویژه امریکا در امور ایران فعالیت دیپلماتیک شدیدی داشته و دستکم یکبار در فوریه و دو بار در نوامبر با معاون وزیر خارجه چین در تماس بوده است.
سخنگوی وزیر خارجه چین در اظهارات خود پس از دور هفتم مذاکرات در وین لحن مثبتتری نسبت به اروپایی‌ها و امریکایی‌ها اتخاذ کرد و از نگرانی‌ها درباره جدی نبودن ایران در مورد مذاکرات هسته‌ای گفت. همچنین، او از همه طرفین خواست تا خویشتن‌داری کرده و از سخنان و اقدامات شدیدی که ممکن است تلاش‌های دیپلماتیک را مختل سازد اجتناب ورزند.
سخنان سخنگوی چین نشان می‌دهد، چین همواره موضعی را اتخاذ کرده که درجه‌ای از حمایت سیاسی از ایران را تضمین می‌کند. با این وجود، چین احساس فزاینده فوریت را نیز تشخیص می‌دهد. چین کماکان برجام را ابزاری موثر برای منع گسترش تسلیحات هسته‌ای قلمداد می‌کند. شاید مهم‌تر از آن، ارزیابی انگیزه حمایت چین از حل مسالمت‌آمیز مسئله هسته‌ای ایران باشد: جنگ با ایران برای منافع و امنیت چین ویرانگر خواهد بود. چین ارزش زیادی برای ثبات منطقه‌ای قائل است.
با این وجود، حتی پس از خروج امریکا از برجام توسط ترامپ و تنش‌های ایجاد شده از سال ۲۰۱۹ میلادی در خلیج فارس نیز منافع چین مصون مانده است. ایران هرگز نفتکش‌های چینی را هدف قرار نداده و این نشان می‌دهد ایران می‌داند چین سرمایه سیاسی و اقتصادی ارزشمندی را به ایران ارائه می‌دهد. از سوی دیگر، چین با دقت عمل کرده تا تنش را مدیریت و هدایت کرده و منافع خود را دنبال کند. به طور کلی، وضعیت موجود پس از سال ۲۰۱۸ میلادی خطر قابل توجه کمتری از آن چه می‌توانست برای چین به همراه داشته باشد را در پی داشته و کم‌تر برای آن کشور مخرب بوده است. واقعیت اما آن است که خلیج فارس کماکان برای چین اولویت ثانویه است. در نتیجه ظهور بحران‌های فوری‌تر و پرهزینه‌تر مانند شیوع کرونا، خروج امریکا از افغانستان و تنش بر سر تایوان تلاش‌های دیپلماتیک چین بیش‌تر از مسئله هسته‌ای ایران دور و منحرف شده است. نقش چین از سال ۲۰۱۳ میلادی اهمیت یافت و آن کشور نقش میانجی بین امریکا و ایران را برعهده گرفت.
در آن زمان صعود شی به قدرت مرحله‌ای فعال‌تر در سیاست خارجی آن کشور را باز کرد این که برنامه هسته‌ای ایران یک موضوع نگران کننده جهانی بود و چین در موقعیت خوبی برای میانجی گری بین واشنگتن و تهران قرار داشت. پس از پیروزی روحانی در انتخابات هزینه تلاش میانجی گرانه برای چین به طرز قابل توجهی کاهش یافت و چین ترجیح داد این دستاورد تاریخی دیپلماسی چند جانبه را از آن خود سازد. به عبارت دیگر، نقش چین در مذاکرات هسته‌ای یک فشارسنج طبیعی از وضعیت برجام است: زمانی که چین مشارکت خود را در موضوع هسته‌ای ایران افزایش می‌دهد می‌تواند به این معنا باشد که مذاکرات به موفقیت نزدیک شده یا در آستانه فروپاشی قرار دارد".
