تردید بر سر توافق در وین /کمک برجام به بازار انرژی اروپا؟
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران روز چهارشنبه در نشست خبری با همتای عمانی خود در تهران از قدرت‌های غربی خواست تا در گفتگو‌ها برای احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ «واقع‌بین» باشند و گفت مذاکره‌کننده ارشد این کشور برای رایزنی [احتمالاً نهایی]به تهران بازمی‌گردد، امری که به باور برخی ناظران نشان می‌دهد توافق قریب‌الوقوع نیست.
به نوشته رویترز، وی گفت: «مذاکرات هسته‌ای در وین در حال رسیدن به نقطه حساس و مهمی است. ما نمی‌دانیم که آیا طرف غربی می‌تواند رویکردی واقع‌بینانه برای عبور از اختلاف‌های باقیمانده اتخاذ کند یا خیر».
وزیر امور خارجه ایران گفت که ایران “خوشبین” است، اما از خطوط قرمز خود در مذاکرات وین عبور نخواهد کرد.
یک مقام ایرانی در تهران به رویترز گفت که «در صورت شکست مذاکرات، واشنگتن مسئول آن و همچنین عواقب آن خواهد بود».
افزایش تردیدها درباره توافق قریب‌الوقوع
رویترز مدعی است، منابع نزدیک به مذاکرات گفته اند که انتظار می‌رود به زودی مبادله زندانیان بین ایران و آمریکا انجام شود. با این حال، اعلامیه وزارت امور خارجه ایران مبنی بر اینکه علی باقری کنی، مذاکره کننده ارشد، برای «یک سفر کوتاه» به تهران بازمی گردد، حاکی از آن است که توافق، قریب‌الوقوع نیست.
همچنین بر اساس گزارش اکسیوس، یک مقام آمریکایی می‌گوید که صحبت‌ها درباره توافق قریب‌الوقوع «گمانه‌زنی‌های بسیار زودهنگام» است
یک مقام ارشد دولت بایدن روز چهارشنبه به اکسیوس گفت که ایالات متحده و ایران به بازگشت به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ نزدیک هستند، اما چندین “مسئله دشوار” حل نشده باقی مانده اند.
این مقام ارشد آمریکایی به من گفت که اظهارات مقامات ایرانی و برخی از مذاکره کنندگان اروپایی مبنی بر اینکه ممکن است ظرف چند روز به توافق برسند، «گمانه‌زنی‌های بسیار زودرس» است.
این رسانه مدعی است، در حال حاضر، به نظر می‌رسد هیچ یک از طرفین حاضر به مصالحه در مورد خطوط قرمز باقیمانده خود نیستند، و این مقام گفت که هنوز نتیجه مذاکرات می‌تواند «بدون توافق» باشد.
در همین حال انریکه مورا، مدیر سیاسی اتحادیه اروپا، که مذاکرات وین را هماهنگ می‌کند، روز سه‌شنبه در توییتر نوشت که مذاکرات به پایان خود نزدیک است، اما “نتیجه هنوز نامشخص است” و “مسائل کلیدی باید حل شوند. ”
به نوشته اکسیوس، از میان تمام اظهارات هیئت‌های حاضر در وین، راب مالی، فرستاده ایالات متحده و تیمش بیشترین تردید را نسبت به قریب‌الوقوع بودن توافق برای بازگرداندن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در سال ۲۰۱۵ داشتند.
علیرغم این ابراز تردیدها، واشنگتن پست نوشته است: مذاکرات احیای برجام نزدیک خط پایان است و توافق محتمل به نظر می‌رسد.
کارن دی یانگ، روزنامه‌نگار واشنگتن‌پست گزارش داد: نزدیک به یک سال پس از شروع مذاکرات، انتظار می‌رود در چندروز آینده، موفقیت یا شکست رایزنی‌ها بر سر احیای برجام، مشخص شود.
علی باقری کنی، مذاکره‌کننده ارشد ایران، روز چهارشنبه مذاکرات وین را به منظور رایزنی در تهران پس از انبوهی از جلسات لحظه آخری با همتایان خود از اروپا، روسیه و چین ترک کرد. هیأت‌های ایالات متحده و سایرین در انتظار بازگشت او، احتمالاً در اوایل روز جمعه، در محل ماندند.
انریکه مورا، نماینده اتحادیه اروپا در مذاکرات در توییتر گفت: «ما به پایان نزدیک می‌شویم». میخائیل اولیانوف، که ریاست هیئت روسیه را بر عهده دارد، در توییتی نوشت که مذاکره کنندگان «در آستانه عبور از خط پایان هستند».
ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا روز چهارشنبه گفت که “پیشرفت قابل توجهی” در روز‌های اخیر صورت گرفته است، اما هشدار داد که هیچ توافقی نهایی نشده است.
تقابل تمام‌عیار در واشنگتن و چالش INARA
واشنگتن‌پست در ادامه نوشته است: فارغ ازاینکه وضعیت مذاکرات چگونه پیش می‌رود، روز‌های پایانی زمینه را برای درگیری سیاسی گسترده دولت بایدن و مخالفانش بر سر سیاست خارجی فراهم می‌کند. در حال حاضر این کشور با یک بحران بزرگ بر سر اقدامات روسیه در اوکراین و تهدید یک تهاجم تمام عیار مواجه شده است.
اگر مذاکرات شکست بخورد، فشار‌هایی برای اقدام علیه برنامه هسته‌ای ایران وارد می‌شود. اگر آن‌ها موفق شوند، فارغ از جزئیات نهایی، جمهوری خواهان تا حد زیادی با حمایت برخی دموکرات‌ها متحد شده‌اند و هشدار داده‌اند که بایدن بیش از حد به تهران امتیاز داده است.
نزدیک به ۲۰۰ جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان آمریکا هفته گذشته نامه‌ای را به بایدن امضا کردند که در آن آمده بود هر توافق جدیدی بدون تأیید کنگره به سرنوشت برجام اولیه خواهد رسید که توسط دولت اوباما مذاکره شد و دونالد ترامپ از آن خارج شد.
کنگره هرگز توافق اولیه را که دولت اوباما می‌گفت یک معاهده محسوب نمی‌شود و امضای آن در حیطه اختیارات ریاست‌جمهوری است، تایید نکرد. در عوض، قانون‌گذاران قانون بازنگری توافق هسته‌ای ایران یا INARA را تصویب کردند که به قانون‌گذاران ۳۰ روز فرصت داد تا پیش از لغو تحریم‌ها، هرگونه توافق هسته‌ای آینده با ایران را بررسی و احتمالاً آن را رد کنند.
در حالی که دولت در نظر داشت توافق جدیدی را به کنگره ارائه نکند، با این استدلال که این توافق صرفاً شرایط را برای بازگشت به برجام قبلی فراهم می‌کند، اکنون به نظر می‌رسد که کمربند خود را برای رای گیری بسته است. INARA همچنین هر ۹۰ روز یکبار نیاز به گواهی ریاست‌جمهوری دارد مبنی بر اینکه ایران به شرایط توافق پایبند است.
یکی از دستیاران کنگره که خواست نامش فاش نشود در مورد وضعیت در حال توسعه گفت: «احتمالاً این توافق هفته آینده اعلام خواهد شد. در حال حاضر، تغییرات کافی در پیش نویس توافق نسبت به برجام اولیه وجود دارد که انتظار می‌رود دولت اعلام کند که توافق جدید تابع INARA است».
دانش هسته‌ای، دامنه تحریم‌ها و ارائه تضمین
یکی از مهمترین موضوعات مورد بحث در مذاکرات این است که از زمان خروج ترامپ، ایران از محدودیت‌های برجام به لحاظ کمی و کیفی بسیار فراتر رفته است.
همچنین برای ماه‌ها، مذاکره‌کنندگان به دلیل اصرار ایران بر لغو همه تحریم‌ها چالش‌برانگیز بودند، چراکه ایالات متحده گفت برجام فقط در مورد لغو تحریم‌های مرتبط با اقدامات هسته‌ای است و نه تحریم‌های مربوط به دلایل [ادعایی]حقوق بشری، برنامه موشکی و سیاست‌های منطقه‌ای ایران.
اینکه آیا و چگونه آن مشکل حل شد نامشخص است. در هفته‌های اخیر، مقامات ایرانی در برخی مواقع در بیانیه‌های علنی به «تحریم‌های هسته‌ای ترامپ» اشاره کرده‌اند، در حالی که در برخی مواقع به اصرار بر لغو «همه» تحریم‌ها اشاره دارند.
به نظر می‌رسد ایران درباره درخواست خود مبنی بر اینکه بایدن «تضمین کند» که دولت آینده از هیچ توافق آینده خارج نخواهد شد، انعطاف نشان داده است و روش‌های دیگری برای اطمینان به تهران در نظر گرفته شده است.
در هفته‌های اخیر، تهران از رهبران کنگره ضمانت‌هایی خواسته است که به همان اندازه سخت است. دفاتر رهبر اکثریت سنا، چارلز شومر و نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان به سوالات در مورد تقاضای ایران پاسخ ندادند.
برجام-اوکراین؛ چالش مشترک در ۲ جهان موازی
علیرغم درگیری فزاینده ایالات متحده و روسیه بر سر اوکراین، چندین مقام درگیر در مذاکرات گفتند که روسیه و چین، در تلاش برای توافق همکاری کرده و فعال بوده اند. یکی از آشنایان با مذاکرات که به شرط ناشناس ماندن صحبت کرد، گفت: «این تقریباً یک جهان موازی از آنچه بر سر اوکراین می‌گذرد، است».
اما این دو موضوع تا حدی از نظر تأثیر بر بازار‌های بین‌المللی انرژی همپوشانی دارند.
ایران یک تولید کننده مهم نفت و گاز است که صادرات آن در حال حاضر به دلیل تحریم‌ها محدود شده است. لغو این تحریم‌ها به ایران اجازه می‌دهد تا به بازار‌های جهانی، به ویژه در اروپا، که به عرضه روسیه وابسته است، بپیوندد.
جواد اوجی وزیر نفت ایران در اجلاس سران کشور‌های صادرکننده گاز که در قطر برگزار می‌شود، گفت: ایران بار‌ها اعلام کرده است که از ظرفیت لازم برای گازرسانی به کشور‌های همسایه و حتی اروپا برخوردار است.
احیای برجام علیه بحران بازار‌های انرژی
بحران اوکراین بازار‌های انرژی بین‌المللی را که از قبل محدود شده بودند، ناآرام کرده است و منجر به افزایش قیمت‌ها در اروپا و ایالات متحده شده است.
بایدن در یک سخنرانی گفت که «هزینه‌هایی … اینجا در خانه وجود خواهد داشت، اما دولت من از هر ابزاری که در اختیار داریم برای محافظت از کسب‌وکار‌ها و مصرف‌کنندگان آمریکایی در برابر افزایش قیمت‌ها استفاده می‌کند».
رابرت مک نالی، مشاور ارشد امنیت ملی و اقتصادی در دولت جورج دبلیو بوش، برآورد کرد که تولید نفت ایران که در حال حاضر حدود ۲.۵ میلیون بشکه در روز است، می‌تواند یک میلیون بشکه افزایش یابد. ایرانی‌ها در حال حاضر مقادیر زیادی نفت در شناور‌ها روی دریا ذخیره می‌کنند و در انتظار صادرات هستند.
مک‌نالی، رئیس شرکت مشاوره راپیدان انرژی، گفت که افزایش تولید می‌تواند تنش‌ها را در بازار‌های نفت کاهش دهد و قیمت‌ها را تا ۸۰ دلار کاهش دهد. قیمت نفت خام درجه یک برنت روز چهارشنبه حدود ۹۴ دلار در هر بشکه بود.
بانک آمریکا همچنین در این هفته به سرمایه گذاران گفت که یک معامله با ایران می‌تواند در نهایت قیمت پایه برنت را ۱۰ تا ۱۵ دلار در هر بشکه کاهش دهد و «تا حدی تورم را فرو خواهد کاست».
اما مک‌نالی گفت: کاهش قیمت نفت تنها در صورتی حاصل می‌شود که ایالات متحده و متحدانش که قبلاً تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه وضع کرده‌اند، از اقدامات اضافی علیه صادرات نفت روسیه خودداری کنند که با تولید ۱۰.۵ میلیون بشکه در روز نسبت به تولید ایران بسیار بزرگ‌تر است.
